بازارهای دارایی پس از شکست قطعنامه لغو تحریم های ســازمان ملل علیه کشورمان در واکنشی فوری تغییر مسیر دادند. با نزدیک شدن به روزهای سرنوشت ساز فعال شدن مکانیسم ماشه در پرونده هسته ای ایران، استراتژی معامله گران نیز وارد مرحله ای جدید شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، روز گذشته همه بازارهای دارایی فراز و فرود قیمتی را تجربه کردند، اما نکته حائز اهمیت در این تغییر مسیر، واگرایی دلار و بورس از یکدیگر بود. در روزی که اسکناس آمریکایی تا مرز 103 هزار تومان افزایش یافت، بورس تهران استارت معاملات شنبه را نزولی زد و با کاهش 1.95 درصدی بیشترین میزان ریزش از 11 تیرماه را ثبت کرد.

بورس تهران در میانه بلاتکلیفی های سیاسی و اقتصادی مسیری غیرقابل پیش بینی را طی می کند. اگرچه از هفته دوم شهریورماه شاخص بورس عملکرد قابل قبولی را به نمایش گذاشت و در 10 روز موفق به کسب بازدهی حدود 12 درصدی شد، اما از اواسط هفته گذشته و با پیشروی ریسک های سیاسی ترمز رشد بورس کشیده شد و بازار مذکور مجددا از رونق افتاد. به این ترتیب شاخص سهام کانال دو میلیون و 600 هزار واحد را هم از دست داد. بازار سهام در جریان معاملات روز گذشته نیز با هیجان منفی معامله گران مواجه شد. این وضعیت را به طور مشخص می توان در ابهامات حاکم بر پرونده هسته ای کشور ردیابی کرد.

با توجه به اینکه بازار سهام در رویارویی با ریسک های سیاسی بلافاصله وارد فاز احتیاط می شود؛ اخبار جمعه شب کافی بود تا بازارهای دارایی را وارد فاز جدیدی از تغییرات کند. شورای امنیت سازمان ملل جمعه شب پیش نویس قطعنامه پیشنهادی برای جلوگیری از اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران را رد کرد. همان طور که انتظار می رفت این خبر اثرات مهمی را بر استراتژی فعالان بازارهای دارایی برجا گذاشت.

پرواز دلار تا آستانه کانال 103 هزار تومان در حالی رقم خورد که بورس بازان شاهد عقب نشینی شاخص های سهامی و ریزش 1.95درصدی نماگر اصلی این بازار بودند. دیگر نماگر تالار شیشه ای یعنی شاخص هموزن نیز با کاهش 1.12درصدی به سطح 781هزار واحد رسید. از سویی ارزش معاملات خرد نیز در سطح 4هزار و 139میلیارد تومان قرار گرفت و خروج پول حقیقی نیز به میزان هزار و 196میلیارد تومان رسید.

بن بست قطعنامه لغو تحریم های ایران موجب شد تا بیشتر گروه های بورسی با خروج پول سنگین همراه شوند. نمادهای بانکی بالاترین میزان خروج پول حقیقی در روز گذشته را تجربه کردند. گروه های بانکی که به گروه های برجامی نیز معروف هستند بیشترین اثرپذیری را از وضعیت سیاست خارجی کشور و مباحث مرتبط با تحریم ها می پذیرند.

از این رو با تشدید فشارهای غرب به کشورمان، نمادهای بانکی بیشترین واکنش منفی را نشان دادند. خروج پول 421میلیارد تومانی به روشنی بر این امر تاکید می کند. پس از بانکی ها گروه پالایش بیشترین میزان خروج پول حقیقی را تجربه کرد. نمادهای پالایشی خروج پول 178میلیارد تومانی را به ثبت رساند و در رتبه دوم جدول خروج پول قرار گرفت. گروه های خودرو و ساخت قطعه، فلزات اساسی و همچنین محصولات شیمیایی نیز در انتهای معاملات دیروز هر یک با تجربه میانگین خروج پول 140میلیارد تومان در رتبه های سوم تا پنجم جای گرفتند.

در این میان گروه بیمه بار دیگر بدون در نظر گرفتن جو غالب بر بازار از سوی حقیقی ها مورد توجه قرار گرفت و تنها گروهی بود که در معاملات روز گذشته ورود پول را تجربه کرد. فشار فروش ایجاد شده در تالار شیشه ای موجب شد تا بخش زیادی از صندوق های قابل معامله بازار نیز خروج پول سنگین را تجربه کنند.

صندوق های درآمد ثابت و بخشی در صدر خروج پول حقیقی ایستادند. درآمد ثابت های بورسی نیز خروج پول را به ثبت رساندند. این وضعیت در حالی است که صندوق های طلا و سکه تحت تاثیر ریسک های اثرگذار و جدی شدن فعال سازی مکانیسم ماشه، ورود پول قابل توجهی را تجربه کردند. این صندوق ها بیش از 3 هزار و 100 میلیارد تومان پول حقیقی را جذب کردند که رکورد تاریخی ورود پول به این صندوق ها محسوب می شود.

دلار بازار آزاد که معاملات پنج شنبه را در سطح 100 هزار و 500 تومان به پایان رسانده بود؛ معاملات نخستین روز هفته را در کانال 102 هزار تومان آغاز کرد. در ادامه دلار به کانال 103 هزار تومان هم رسید؛ اما دیری نپایید که دلار مجددا به کانال 102 هزار تومان بازگشت. در بازار فیزیکی طلا و سکه هم قیمت هر گرم طلای 18 عیار برای اولین بار در طول تاریخ از مرز 9 میلیون تومان عبور کرد و در قیمت 9 میلیون و 286 هزار تومان معامله شد. سکه هم در کانال 99 میلیون تومان میان خریداران و فروشندگان دست به دست شد.

شاخص بورس درحالی جامه سبز را از تن درآورد که چند روز قبل تر از آن، با مقاومت مهمی درگیر شده بود. محدوده مقاومت 2میلیون و 650هزار واحدی که در گذشته حمایت مهمی برای نماگر اصلی به حساب می آمد، اکنون به سدی در برابر رشد به شمار می رود.

شاخص کل بورس طی 4روز اخیر 5درصد از ارتفاع خود را از دست داده و اکنون در پی حمایتی است تا به آن پناه ببرد. بر این اساس، می توان چند سناریو را برای بازار سهام ترسیم کرد.اولین سناریو، اصلاح موقت نماگر اصلی است که در این صورت، شاخص می تواند تا محدوده 2میلیون و 400هزار واحد (دقیقا همان محدوده ای که از 9شهریورماه شروع به صعود کرد) اصلاح کند.

هرچند این سناریو شانس تحقق بالایی دارد، اما شرایط سیاسی می تواند معادلات تحلیلگران تکنیکال را به هم بزند.سناریوی بدبینانه تر، اصلاح بیشتر شاخص بورس در پی ابهامات اقتصادی و سیاسی و عدم فعال شدن محرک ها است.

نماگر اصلی بازار سهام در این حالت، تا 2میلیون و 200هزار واحد پتانسیل کاهش ارتفاع را دارد. با ارزندگی بیشتر بورس و رشد قیمت دلار، بورس می تواند برای دوره ای کوتاه و موقت در برابر رقبای خود، جولان دهد. در هر دو سناریو، شاخص بورس محکوم به رشد خواهد بود. اولین دلیل آن ارزندگی بسیار بالا و دومین عامل نیز رشد قیمت دلار است که به طور تاریخی بورس تهران را با تحرکاتی روبه رو کرده است. تارگت پیش روی شاخص احتمالا 2میلیون و 900هزار واحد است. هرچند ممکن است در این مسیر صعودی به دلیل اخبار ضد و نقیض، بازار سهام افت و خیزهای بسیاری را متحمل شود.

درحالی که تنها چند روز تا بازگشت تحریم ها و قطعنامه های شــورای امنیت باقی مانده این موضوع طبیعتا اثرات روانی قابل توجهی بر بازارهای دارایی به ویژه بورس تهران خواهد گذاشت.

درهمین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس ارشد بازار سرمایه ضمن بیان اینکه بازار سرمایه همواره آینده نگر است و تحولات را بر اساس اطلاعات گذشته و عمدتا پیش بینی آینده ارزیابی می کند، اظهار کرد: بخش قابل توجهی از این ریسک از قبل در قیمت ها لحاظ شده بود. به عنوان نمونه، در اردیبهشت ماه سال جاری بسیاری از فعالان بازار بر این باور بودند که امکان توافق میان ایران و آمریکا وجود دارد.

همین انتظار باعث شد شاخص کل تا محدوده سه میلیون و 300 هزار واحد رشد کند. اما از آن مقطع تا امروز شاخص کل به طور متوسط حدود 20 تا 22 درصد افت کرده است. شاخص هم وزن نیز همین میزان افت را تجربه کرده و شاخص آزاد شناور که برخی کارشناسان آن را معیار مناسبی می دانند نیز تقریبا 22 درصد نسبت به اوج خود کاهش یافته است.

به گفته این کارشناس، شوک فعلی بیشتر ماهیت مقطعی دارد. اگرچه زمزمه هایی مبنی بر تلاش های دیپلماتیک همچنان به گوش می رسد، اما باید توجه داشت که موضوعات بنیادین سیاست خارجی ایران همچون پرونده هسته ای کشورمان مسائلی نیستند که بتوان انتظار داشت در کوتاه مدت یا یک شبه عقب نشینی کامل در آنها صورت گیرد.

ایران تاکنون چنین اقدامی نکرده و بنابراین این ریسک ها همچنان پابرجا هستند. در نتیجه، آنچه روز گذشته در بازار دیدیم، واکنش اولیه و پرشتاب به این رویداد بود؛ نوعی شوک روانی که باعث شد شاخص کل با سرعت بالا کاهش پیدا کند و بیش از 90 درصد نمادهای بازار در صف فروش قرار بگیرند. با این حال به نظر می رسد در روزهای آینده و در صورت عدم بروز اتفاقات جدید شیب نزولی بازار کاهش یابد.

به بیان دیگر، ممکن است شاخص کل به محدوده دو میلیون و 500 هزار واحد فعلی و حتی اندکی پایین تر نیز برسد، اما در روزهای آینده از سرعت ریزش شاخص ها کاسته خواهد شد.

فردین آقابزرگی در پاسخ به این پرسش که کدام گروه ها بیشترین آسیب پذیری را از بازگشت تحریم ها نمایان خواهند کرد؟ توضیح داد: نکته مهم این است که با تنگ تر شدن حلقه تحریم ها، روند کسب درآمد و سودآوری صنایع بزرگ به ویژه صنایع ارزآور مانند پتروشیمی ها، فولادی ها و شرکت های فعال در حوزه کانی های فلزی و غیرفلزی تحت فشار قرار خواهد گرفت. او در ادامه افزود: گروه های مذکور با افزایش نرخ ارز در بازار آزاد، مجبورند ارز حاصل از صادرات را در سامانه های تعیین شده توسط بانک مرکزی به فروش برسانند که این امر حاشیه سود آنها را محدود می کند.

بنابراین این گروه ها نخستین بخش هایی هستند که از تحریم ها آسیب می بینند و اثر کاهش سودآوری آنها به وضوح در شاخص کل نمایان می شود. در مقابل، صنایع کوچک تر یا شرکت هایی که سهم کمی از ارزش کل بازار سرمایه دارند، اگرچه از شرایط بی تاثیر نمی مانند، اما میزان اثرگذاری تحریم ها بر سودآوری آنها و در نتیجه بر شاخص کل بسیار کمتر خواهد بود.

به همین دلیل انتظار می رود افت سنگین شاخص عمدتا ناشی از واکنش صنایع بزرگ باشد. به گفته این کارشناس، در صورتی که ایران واکنش تندی به تصمیم شورای امنیت نشان ندهد و شاهد پیشروی ریسک های سیاسی نباشیم، می توان گفت، بخش زیادی از این ریسک قبلا در قیمت ها لحاظ شده است و بازار به مرور وارد فاز آرام تری خواهد شد. بسیاری از سرمایه گذاران تازه کار که تاکنون دلیل ریزش سه تا چهار ماه گذشته بازار را درک نکرده بودند، اکنون متوجه شده اند که این روند نزولی تا حد زیادی ناشی از همین انتظارات بوده است.