بازداشت سرمایه داران و سرمایه گذاران به جای اصلاح مشی حکمرانی، در دستور کار دولت پهلوی قرار گرفت و بسیاری از کسب و کارها را به ورطه نابودی کشاند.

به گزارش اطلاعات آنلاین، تابستان 1354 که سیاست مبارزه با گران فروشی به عنوان یکی از واکنش های دولت به تورم روزافزون ناشی از افزایش درآمدهای نفتی ایران، در دستورکار قرار داشت، نام بسیاری از سرمایه داران مطرح آن روزها، ازجمله حبیب الله القانیان بر سر زبان ها افتاد.

روز 5 مردادماه 1354 بود که درشت ترین تیتر صفحه نخست روزنامه اطلاعات، به خبر دستگیری القانیان اختصاص داشت و با گزارش ها و اخبار مرتبط زیادی همراه شده بود؛ سرمایه داری که نام او سال ها در پروژه های اسم و رسم دار مطرح بود و بعضا جنجال های بسیاری را نیز به همراه داشت.

دو هفته پیش از دستگیری القانیان، محمدرضا پهلوی با صدور فرمانی، مبارزه با گران فروشان را به عنوان یکی از اصلی ترین سیاست های اقتصادی دولت هویدا اعلام کرد.

شاه در این دستور ملوکانه تاکید کرده بود که چنان چه تا یک ماه دیگر اقدام های دولت و مردم رضایت بخش نباشد، گران فروشان به دادگاه های نظامی معرفی خواهند شد. در این فرمان ضمن تصریح این نکته که دولت و عموم مردم باید دراین جنبش ضد گران فروشی مشارکت داشته باشند، تاکید شده بود که باید اقدام های وسیعی برای مقابله با سودجویی های مغایر با مصالح عمومی به اجرا درآید.

با دستور 23تیرماه 1354 محمدرضا پهلوی، موجی از برخوردها در نقاط مختلف کشور آغاز شد، اما حبیب الله القانیان از نخستین چهره های مشهور تجاری کشور بود که قرعه مبارزه فراگیر با گران فروشی به نام او افتاد و انتشار خبر دستگیری او، بازتاب گسترده ای در رسانه ها و افکارعمومی داشت.

خبر دستگیری این تاجر یهودی تهران به این دلیل مورد توجه تهرانی ها قرار گرفت که بسیاری از شهروندان پایتخت او را با ساختمان پلاسکو می شناختند؛ ساختمانی که در سال 1341 افتتاح و خیلی زود نه تنها به یکی از کانون های پررونق کسب وکار در تهران، بلکه به پاتوقی برای تفریح تبدیل شده بود.

ازسوی دیگر، القانیان از چهره های مشهور جامعه یهودیان تهران بود که برای سال ها ریاست انجمن کلیمیان تهران را برعهده داشت و در خانواده ای با سوابق تجاری مهم بزرگ شد که حرف و حدیث های زیادی هم درباره ثروت آنان مطرح بود.

او و برادرانش سال ها در بازار تهران فعالیت کرده بودند، اما همه القانیان را با راه اندازی نخستین کارخانه صنایع پلاستیک سازی ایران در سال 1337 و همچنین ساختمان پلاسکو می شناختند. این در حالی بود که القانیان در اتاق بازرگانی تهران نیز نقش مهمی برعهده داشت و در حوزه های مختلف به سرمایه گذاری می پرداخت.

هنوز دو ماه از انعقاد قرارداد الجرایز (23خردادماه 1354) میان ایران و عراق نگذشته بود که رفع دغدغه های مرزی شاه در غرب کشور، توجه او را به سوی چالش های داخلی، ازجمله در حوزه اقتصادی و به ویژه معضل گرانی جلب کرد.

یکی از نخستین طعمه های سیاست برخورد با گرانی شاه و هویدا، حبیب الله القانیان بود و روز 5 مردادماه 1354 که خبر توقیف القانیان به عنوان تیتر یک روزنامه اطلاعات انتخاب شد، یک مقام دولتی با کنایه، به خبرنگار این روزنامه گفته بود که شمشیر مبارزه با گران فروشی گردن کلفت و نازک نمی شناسد.

آن روز علاوه بر القانیان، جهانگیر انواری مقدم ، معاون اتحادیه صنف میوه فروش و کاظم میرلطیفی ، صاحب چند مغازه نانوایی نیز دستگیر شدند؛ متهمانی که عکس چهره آنان نیز در صفحه نخست روزنامه اطلاعات منتشر شد و کمیسیون امنیت اجتماعی ، 3 عنوان اتهامی، ازجمله صدور دستور گران فروشی ، تحریک به عدم عرضه کالا و عدم اجرای نرخ های مصوب را به عنوان جرم دستگیرشدگان اعلام کرد.

تبلیغات گسترده دولت با محوریت مبارزه با گران فروشی در حالی بود که حزب رستاخیز به صحنه گردان اصلی این سیاست تبدیل شده بود؛ موضوعی که افکارعمومی را نسبت به اهداف پشت پرده چنین اقدام هایی ظنین کرده بود. این در حالی بود که در خبرها اعلام شد تعلیم نظامیان برای محاکمه گران فروشان آغاز و مرخصی قضات دادگاه های بخش نیز لغو شده است؛ اقدام هایی که در راستای عمل به دستور 23 تیرماه 1354 شاه در دستورکار قرار گرفته بود.

یک روز پس از دستگیری القانیان، خبرها در این باره همچنان داغ بود و تیتر یک روزنامه اطلاعات نیز به این موضوع اختصاص داشت. این بار اما به نامه القانیان به دولت اشاره شده بود. این تاجر یهودی که کارت بازرگانی اش نیز باطل شده بود، خطاب به دولت هویدا نوشت: اینجانب حبیب القانیان، مدیر فروشگاه زنجیری پلاسکو تهران بدین وسیله آمادگی خود را نسبت به برنامه تعدیل قیمت به نفع مصرف کننده اعلام می نمایم و آماده همه گونه همکاری در جهت تنزل مشهود قیمت ها نسبت به گذشته تا جایی که حداقل هزینه فروشگاه ها تأمین شود می باشم.

دستگیری القانیان نه تنها در داخل، بلکه در رسانه های بین المللی نیز بازتاب داشت. رسانه های انگلیسی، ازجمله رادیو لندن ، رویترز و یونایتدپرس با آب و تاب زیادی خبر دستگیری این تاجر یهودی را بازتاب دادند و ادعا کردند که او در یک دادگاه نظامی محاکمه خواهد.

حبیب الله القانیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در 27 بهمن ماه 1357 دستگیر و در جریان دادگاه بررسی اتهام هایش، مدارکی از اسناد ساواک ارائه شد که از همکاری و روابط ویژه او با اسراییلی ها حکایت داشت؛ روابطی که سال ها پیش نیز خبرساز شده بود و انتشار عکس های از میزبانی او از موشه دایان در ایران بازتاب گسترده ای داشت.