فرارو محسن صالحی خواه؛ مسئله فلسطین در پیچیده ترین وضعیت 80 سال اخیر است. بی سابقه ترین کشتار تاریخ منازعه اعراب و اسراییل جریان دارد. تا همین امروز، حدود 65 هزار فلسطینی در جنگی که پس از 7 اکتبر راه افتاد قتل عام شدند و این جنگ نیز همچنان ادامه دارد. البته این تنها تلفات فلسطینیان از این جنگ است. در 23 ماه گذشته بیش از 1000 نفر در جریان جنگ 12 روزه با ایران و3100 نفر در حملات به لبنان کشته شدند. از بُعد تلفات که بیرون بیاییم، آنچه در 23 ماه گذشته از لحاظ سیاسی و امنیتی در منطقه و نظام بین الملل در خصوص این بحران مشاهده شد هم بی سابقه بود. وقتی تصاویر فرماندهان و رهبران سیاسی که در این بازه زمانی توسط اسراییل ترور شدند را کنار هم بگذاریم، باور این که فهرست مذکور حاصل عملیات این رژیم طی این زمان است، بسیار سخت می شود. به ویژه در مورد ایران که هیچ کس وقایع نخستین ساعات آغاز جنگ یعنی بامداد 23 خرداد را فراموش نمی کند.

آنچه امروز رخ می دهد، انتهای مسیری ست که در هشت دهه گذشته در جریان منازعه اعراب و اسراییل طی شد. این روند فراز و فرودهای بسیاری داشت. جنگ های فراوان و صلح های اندکی به خود دید. ایران نیز پس از انقلاب 1357 در چند مقطع به صورت جدی تری وارد این منازعه شد و تا حدی شکل آن را تغییر داد و تاثیراتی مثبت و منفی نیز در این روند گذاشت. اما امروز اگر این منازعه سه ضلع داشته باشد، ایران در یک طرف آن، کشورهای عربی اسلامی و اروپایی در طرفی دیگر و اسراییل آمریکا نیز در ضلع مقابل ایستاده اند.

صحنه امروز از این قرار است: تجربیات 80 سال گذشته در قصه منازعه اسراییل، در نهایت راه حل دو دولتی یا حداقل تلاش برای محقق شدن آن را در ادبیات سیاسی کشورهای درگیر در این بحران، پررنگ کرده است. این تجربیات گرانقیمت، مجموعه ای تلاش برای صلح، جنگ مستقیم کشورها، جنگ با گروه های چریکی و در نهایتی مفهومی به نام مقاومت است. اخیراً ایران به عنوان یک بازیگر درگیر در منازعه فلسطین، مخالفت خود را با راهکار دو دولتی که در سازمان ملل با پیگیری عربستان و فرانسه مطرح شد، اعلام کرد. موضع ایران این است که باید یک همه پرسی در فلسطین برگزار شود. موضعی که کارشناسان آن را آرزومندانه تلقی می کنند و شانس رخ دادن آن را حتی کمتر از راهکاردو دولتی می دانند. اما عزم کشورهای عربی و دیگر کشورهای اسلامی این است که تمرکز را بر راه حل دو دولتی بگذارند. چرا که اگر راه سیاسی شانس کمی داشته باشد، راه حل غیرسیاسی حداقل تا کنون شانس به ثمر نشستن را نزدیک به محال نشان داده است. صحبت سران کشورهای عربی و اسلامی در دوحه در نشست روز دوشنبه نیز از همین جنس بود. در نقطه مقابل، آمریکا و اسراییل هستند و کشورهای اروپایی نیز در ظاهر و باطن در دو ضلع دیگر تعریف می شوند. اما هیچ کدام سمت ایران نمی ایستند.

آنچه ایران به عنوان موضع رسمی خود مطرح می کند و در توضیح علت عدم شرکت در رای گیری قطعنامه اخیر سازمان ملل درباره حل و فصل موضوع فلسطین از مسیر تشکیل دو دولت نیز آن را تکرار کرد، همان موضوع همه پرسی ست. شرط اول آن نیز از اگر چه مطرح نمی شود، از بین رفتن رژیم اسراییل است. به غیر از فلسطین، موضوعات مشتق از آن که یک سرشان به اسراییل برمی گردد مانند لبنان نیز میل بیشتری به پایان دادن این وضعیت نشان می دهد. عراق عملاً اقدامات نظامی گروه های مقاومت ضداسراییل را متوقف کرد، سوریه درگیر تغییر حکومت شد و لبنان نیز دستخوش تغییرات جدی شده است. در چنین شرایطی، مطلوب ترین راه این است که ایران نیز نگاهی به سیاست های جاری، کارکرد آن ها و منافع منطقه داشته باشد شاید بتوان از مسیر سیاسی، تعریف منافع مشترک و پایان دادن پرونده های بی پایان، فاجعه انسانی در فلسطین و وضعیت فعلی در خاورمیانه را تغییر داد.