ایمان طهماسبی؛ حملات اخیر منتسب به اسراییل در ایران و قطر بار دیگر آسیب پذیری معماری امنیتی خلیج فارس را برجسته کرد. این رخداد نشان می دهد که امنیت هیچ کشوری، فارغ از همسایگانش، قابل تضمین نیست و تهدیدات فرامرزی نیازمند پاسخی هماهنگ و جمعی است.

در چنین شرایطی، گفت وگوهای راهبردی میان ایران و اعضای شورای همکاری خلیج فارس می تواند نقطه عطفی برای ارتقای اعتمادسازی متقابل و کاهش سوءتفاهم های تاریخی باشد. احیای روابط تهران و ریاض گامی مثبت بوده که اکنون باید در قالب سازوکارهای نهادی، مانند چارچوب همکاری امنیتی منطقه ای یا پیمان عدم تعرض ، تثبیت شود.

سفر مسعود پزشکیان، رییس جمهور ایران، برای شرکت در اجلاس کشورهای اسلامی در قطر فرصتی تازه برای فعال سازی دیپلماسی منطقه ای فراهم کرده است. این حضور می تواند زمینه گفت وگوی مستقیم با سران کشورهای عربی خلیج فارس را تقویت کند و اراده سیاسی برای پیشبرد یک چارچوب امنیت جمعی را به نمایش بگذارد.

چنین ابتکاری سه دستاورد کلیدی خواهد داشت:

نخست: کاهش هزینه های نظامی و هدایت منابع به توسعه پایدار

دوم: تقویت بازدارندگی جمعی در برابر اقدامات تحریک آمیز بازیگران ثالث

سوم: ایجاد بستر گفت وگوی اقتصادی و انرژی که پیوندهای میان دولتی را تحکیم می بخشد.

گرچه اختلافات ریشه دار و فشار قدرت های فرامنطقه ای چالش های قابل توجهی است، اما تجربه نشان داده است که دیپلماسی پیش دستانه و اراده سیاسی می تواند مسیر امنیت مشارکتی را هموار سازد. بی تردید، آینده پایدار خلیج فارس در گروی اولویت دادن به منافع مشترک مردم منطقه بر رقابت های مقطعی است.