روز دوشنبه نشست تخصصی وضعیت فرزندآوری و سیاست‎های تشویقی فرزندآوری در ایران، توسط وزارت بهداشت برگزار شد تا پیمایشی را که در بهمن و اسفند سال 1403 از 2500 نفر برحسب جنس، سن، محل سکونت، شهری و روستایی نمونه گیری شده بود مورد نقد و بررسی قرار دهند.

به گزارش ایران، در این پیمایش 48 درصد زنان و 51 درصد مردان با میانگین سنی 36 سال شرکت کرده اند. جمعیت آماری این پژوهش از میان تمام ایرانیان، شامل زنان متأهل در سنین باروری 15 تا 49 سال و مردان متأهل در همین سنین باروری بوده اند.

بر اساس یافته ها میانگین سن مطلوب برای اولین فرزندآوری در زنان 23 سال و مردان 27 سال است. جالب اینکه بیش از یک سوم این جامعه آماری، تمایل به داشتن بیش از سه فرزند داشته اند. براساس نتایج این تحقیقات 54 درصد از زوجین تمایل به فرزندآوری دارند، اما برای اقدام به باروری موانعی پیش روی آن ها قرار گرفته است.

در همین زمینه، امیرحسین بانکی پور رییس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در قانون جوانی جمعیت 21 مانع شناسایی شده است، گفت: تلاش کرده ایم قانون را برای حل این 21 مانع بنویسیم. این موانع هنوز وجود دارند و باید حل شوند.

او با بیان اینکه مسأله باروری چند بعدی است، به پیمایش اشاره کرد و گفت: این پیمایش نشان داد، زوج‎هایی که صاحب خانه بودند، تمایل بیشتری به فرزندآوری داشتند. البته زوج‎هایی که ملک اجاره‎ای داشتند هم تمایلشان به فرزندآوری نسبت به خانه‎دارها فاصله چندانی نداشت. یعنی اگر مسأله مسکن حل شود مشکل فرزندآوری هم حل می شود؛ چنین چیزی نیست، باروری مسأله چندبعدی است.

بانکی پور با بیان اینکه در قانون جوانی جمعیت حق تأهل و حق اولاد از افزایش مناسبی برخوردار شده است، گفت: در این قانون حق تأهل و حق اولاد به طور معناداری افزایش پیدا کرد تا کارمندان بدانند، فرزندآوری در حقوق و مزایای آن ها هم تأثیرات مثبتی خواهد داشت.

او با بیان اینکه انگار هنوز برخی از مسئولان مسأله جمعیت را جدی نگرفته اند، گفت: بجز وزارت بهداشت که قدم های خوبی در این زمینه برداشته است در سایر وزارتخانه ها این مسأله اولویت اصلی نیست اما اگر این باور ایجاد شود بسیاری از موانع برطرف خواهد شد. در اکثر مطالعات سن باروری زنان را معمولاً 15 تا 49 سال در نظر می گیرند ولی در واقع سن 20 تا 40 سال بیشترین فرزندآوری را در کشور دارند.

نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: از سال 94 که شاهد شیب کاهش موالید هستیم تا سال 1403که موالید به زیر یک میلیون نفر رسید، شاهد کاهش جمعیت زنان دارای سن باروری یعنی زنان 20 تا 40ساله هم بوده ایم که دلیل اصلی کاهش موالید است.

این نماینده مجلس با بیان اینکه علت اصلی کاهش موالید طی سال های اخیر دولت ها، سیاست ها و از این قبیل مسائل نبوده است، تأکید کرد: جمعیت زنان 20 تا 40 سال در سال گذشته نسبت به سال 1402 بالغ بر 307 هزار نفر کمتر بوده است. همچنین جمعیت این گروه سنی، در سال 1402 نسبت به 1401 کاهش 250 هزار نفری را نشان می دهد.

بانکی پور با تأکید بر اینکه کاهش جمعیت زنان دارای سن باروری طبعیتاً کاهش موالید را در پی داشته است، یادآور شد: اجرای قانون جوانی جمعیت از سال 1400 تاکنون موجب جلوگیری از شیب کاهش فرزندآوری شده به نحوی که در سال 1401 کاهش موالید نسبت به سال قبلش 107 هزار نفر بوده که در سال 1402 این عدد به 17 هزار نفر رسیده است.

این نماینده مجلس اعلام کرد: از زمان ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تاکنون 84 درصد متقاضیان وام ازدواج که رقم آن هم نسبت به پیش از این قانون 12برابر شده، وام دریافت کرده اند. مطابق این قانون تاکنون 500 هزار خودرو به مادران واگذار شده و به 100هزار نفر زمین تخصیص داده شده است.

او تمایل 58 درصدی به داشتن خانواده های دارای 3 تا 5 فرزند و کاهش گرایش به تک یا دو فرزندی را از نقاط مثبت نتایج مطالعه مطرح شده ارزیابی و از مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت برای تدارک و انجام این مطالعه تقدیر کرد.

صابر جباری، رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت نیز در این نشست با بیان اینکه موضوع جمعیت نیازمند رصد و پایش است، گفت: با توجه به اینکه تحولات اجتماعی در دوره های اخیر به سرعت انجام می‎شود، انجام این رصد و پایش‎ها باید به شکل مستمر باشد، انجام این پیمایش‎ها ضروری است، اما باید به سمت تجمیع داده‎هایی برویم که در کشور موجود است.

او با بیان اینکه نتایج این پیمایش، خروجی و راهکارهایش مفصل تر و بهتر در قانون جوانی جمعیت دیده شده است، توضیح داد: نوع نگاه و مواجهه با رفتارهای باروری باید با رویکردهای عمومی اجتماعی و مردمی باشد. در این میان وظیفه دولت تنظیم گری و تسهیل گری است اما در نهایت مردم خودشان تصمیم می‎گیرند بعد خانوار چقدر باشد.

رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه در مجموعه اقداماتی که در قانون جوانی جمعیت انجام شده، واژه جوانی جمعیت به عنوان یک گفتمان مطرح شده است، گفت: قبل از قانون چنین واژه ای نداشتیم و بیشتر تأکیدها روی موضوع پیری جمعیت و سالمندی بود، اما اکنون واژه جوانی جمعیت در کشور ایجاد شده است و در عموم مردم، سیاست گذاران و مدیران ارشد این بحث مطرح شده است.

البته چهار محور اصلی در رفتارهای باروری اثرگذار است مانند محور سلامت، سیاست، اقتصاد و معیشت، فرهنگ و تربیت؛ محور سیاست را خوب انجام داده ایم و قانون خوبی برای آن نوشته شده است. باید عمده وقت‎مان را برای فرهنگ‎سازی و سلامت بگذاریم، اگرچه موانع اقتصادی هم در باروری نقش دارد، اما بخش بسیاری از آن به انگاره‎های ذهنی و فرهنگی برمی گردد و باید برای این موارد کار کنیم. مواردی مانند شاخص سلامت که در رفتارهای باروری تأثیر دارد و موضوعاتی مثل ناباروری، فاصله بین موالید یا گذارهای تنظیم خانواده و اثر آن بر ذهن مردم و فاصله بین ازدواج و فرزندآوری و… که در این پیمایش مشخص نشده بود.

حسین کرمانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت نیز در این نشست با تأکید بر اهمیت موضوع جمعیت گفت: موضوع جمعیت موضوع مهمی است؛ اگر به آن نپردازیم همه شاخص های سلامت زیر سؤال خواهد رفت. باید برای تقویت نهاد خانواده تلاش کنیم. اینکه چرا خانواده هایی که در گذشته با هم به مسافرت می رفتند امروز تنهایی را ترجیح می دهند. البته باید برای تقویت نهاد خانواده از محیط و تبلیغات محیطی هم بهره ببریم. گاهی تبلیغات محیطی خود تبدیل به ضدتبلیغ می شوند و اثر خود را از دست می دهند.

کرمانپور با تأکید بر اینکه اگر حرکت نکنیم، پنجره جمعیتی بسته می شود، تأکید کرد: باید سیاست گذاری رسانه ای هدفمند بر اساس داده ها را در برنامه بگنجانیم. پیمایش نشان داد که 55 درصد از جامعه آماری تمایل به فرزندآوری دارد، این نکته مثبتی است اما مثل زغالی در کف دست است که اگر آن را درست نگهداری نکنیم کف دست را می سوزاند. بنابراین باید از این فرصت استفاده کنیم.