استخراج غیرمجاز رمزارز، متهم ایجاد سهم 20 درصدی از ناترازی برق کشور است. این ادعا از سوی مسوولان وزارت نیرو مطرح شده است. در حالی که میزان مصرف ماینرهای مجاز حدود 6 مگاوات گزارش شده، میزان مصرف مزارع غیرمجاز استخراج رمزارز حدود 2000 مگاوات برآورد می شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، بنابراین باید این طور ادعا کرد که مصرف برق توسط ماینرهای غیرمجاز بیش از 333 برابر مزارع مجاز استخراج رمزارز است. با این وجود قوانین و مقررات کنونی برای مقابله با استخراج رمزارزهای غیرمجاز، بازدارنده نیست. جریمه چند صد میلیونی یا قطع چندروزه انشعاب برق در ازای سود چند ده میلیاردی حاصل از استخراج رمزارز، بازدارندگی کافی برای فعالیت غیرقانونی در این بخش را ندارد.

همزمان با اوج مصرف برق در تابستان و مواجه با مساله ناترازی ها، بار دیگر مسوولان وزارت نیرو بر میزان مصرف برق ماینرهای غیرمجاز و تاثیر آن بر خاموشی ها تاکید کرده اند. محمد اله داد، معاون انتقال خارجی شرکت توانیر اعلام کرده است که مصرف برق غیرمجاز ماینرها عامل بخشی از قطعی های مکرر و اخیر برق در کشور است. به طوری که ماینرها حدود 15 تا 20 درصد ناترازی شبکه را تشکیل می دهند.

به گفته او مصرف ماهانه هر ماینر بیش از 2500 کیلووات ساعت است که این میزان بیش از 10 برابر الگوی مصرف متوسط خانوارهای شهری است. اله داد همچنین گفته است که 1200 مگاوات مصرف غیرمجاز در کشور شناسایی شده و برآورد می شود که حداقل دو برابر این مقدار هنوز در شبکه وجود داشته باشد. همچنین توانیر از کشف 5 برابری دستگاه های استخراج غیرمجاز رمزارز در پنج ماه نخست امسال خبر داده است.

آن طور که هادی سفیدمو، مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر اعلام کرده است هرمزگان، بوشهر و خوزستان بیشترین میزان مراکز غیرمجاز استخراج را داشته اند که دلایل آن به پایداری شبکه و سهولت ورود دستگاه های قاچاق برمی گردد. تلاش ها در وزارت نیرو نیز برای کشف و شناسایی رمزارزهای غیرمجاز افزایش یافته است. در همین زمینه این وزارتخانه از پرداخت پاداش یک تا 200 میلیون تومانی در ازای گزارش های مردمی خبر داده است.

وزیر نیرو هم دستور تشکیل کمیته ای به منظور تهیه و تدوین لایحه ای جامع برای جرم انگاری و برخورد قاطع با استخراج غیرقانونی رمزارز را صادر کرده است. علی آبادی معتقد است که برخوردها با استخراج کنندگان غیرمجاز کافی نبوده و همچنان فعالیت آنها ادامه دارد، بنابراین لازم است مجلس برای مقابله موثرتر با استخراج غیرقانونی رمزارز جرم انگاری کند.

در همین زمینه هادی سفیدمو، مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر در پاسخ درخصوص میزان مصرف برق دستگاه های ماینر گفت: مصرف برق ماینرهای مجاز که در ایام عادی سال مشغول به فعالیت هستند حدود 6 مگاوات است. درحالی که بر اساس برآوردهای انجام گرفته میزان مصرف مزارع غیرمجاز استخراج رمزارز حدود 2000 تا 2200 مگاوات برآورد می شود.

وی درخصوص وضعیت فعالیت ماینرها در تابستان گفت: براساس مصوبه هیات دولت هر ساله محدوده زمانی اجرای محدودیت در استفاده از برق برای استخراج رمزارز توسط توانیر اعلام می شود. این مدت زمان در سال جاری از 15 خرداد لغایت 15 مهر تعیین و ابلاغ شده است.

سفیدمو در مورد روش های کشف ماینرها گفت: برای برخورد با فعالیت ماینرهای غیرمجاز از کلیه ظرفیت های فنی، مهندسی و عملیاتی شرکت های توزیع استفاده می شود. علاوه بر این از ظرفیت های موجود در دستگاه های امنیتی، انتظامی و قضایی نیز برای برخورد با مراکز غیرقانونی بهره گرفته می شود. ضمن این که به دلیل استفاده از برق غیرمجاز برای ماینرهای غیرمجاز، شناسایی اماکن مشکوک بسیار سخت است. به همین منظور از ظرفیت گزارش های مردمی از طریق سامانه پیامکی 30005121 استفاده شده است.

سفیدمو اضافه کرد: کنتورهای هوشمند نصب شده در شبکه برق در شناسایی و کشف مراکز غیرمجاز موثر است. در مناطقی که به این کنتورها مجهز هستند فرآیند شناسایی و کشف به صورت هوشمندانه اتفاق می افتد. البته تعداد کنتورهای هوشمند نصب شده در شبکه توزیع کافی نیست. به همین دلیل یکی از برنامه های مهم توانیر توسعه استفاده از کنتورهای هوشمند است که در دستور کار قرار گرفته است. به گفته مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر، از ابتدای سال تاکنون 30 درصد از ماینرهای غیرمجاز کشف شده مربوط به واحدهای صنعتی و 8 درصد نیز مربوط به واحدهای با تعرفه کشاورزی بوده است.

مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی درخصوص میزان مصرف برق دستگاه های ماینر گفت: هر دستگاه ماینر 3 کیلووات در ساعت برق مصرف می کند. براساس حدسیات ما حدود 427 هزار دستگاه ماینر غیرمجاز در کشور وجود دارد. این تعداد ماینر 1400 مگاوات برق مصرف می کنند.

این میزان مصرف در شرایطی که ما در نقطه سر به سر برای تولید و عرضه برق هستیم باعث ناترازی و ایجاد بحران می شود. مهم ترین بخش هم بحث خنک کننده ها است که مصرف بسیار بالایی دارند. متاسفانه در بعضی از مزرعه ها به صورت تک تک و در بعضی دیگر به صورت گروهی و یکجا سیستم خنک کننده نصب می شود.

گودرزی تصریح کرد: براساس دستورالعمل وزارت نیرو ماینرهای مجاز باید خودتامین باشند و نیروگاه تولید برق داشته باشند و یا این که در شرایط غیرپیک با استانداردهایی که وزارت نیرو تعریف می کند فعالیت کنند که البته این ممکن نیست. چرا که مصرف برق ماینرها مداوم است و قطع و وصل برق به استخراج رمزارز آسیب می زند. بنابراین ماینرها به صورت غیرمجاز در مدار هستند. 90 درصد این موارد از انشعابات پشت کنتوری و غیرمجاز استفاده می کنند و تعرفه هایی که برای آنها در نظرمی گیرند بسیار پایین است.

وی با بیان این که وزارت نیرو آمادگی دارد در شرایطی که شبکه به پایداری برسد موضوع مهم رمزارزها، نیروگاه های خورشیدی و مزرعه هایی که از این نیروگاه ها تغذیه می کنند را در دستورکار قرار بدهد، گفت: متاسفانه آن چیزی که در حقیقت اتفاق می افتد تعرفه های بسیار پایینی است که صرف استخراج بیت کوین می شود. برای استخراج یک بیت کوین در ایران 1008 دلار صرف می شود و قیمت آن 108 هزار دلار است؛ بنابراین قیمت فروش هر بیت کوین بیش از 107 برابر بهای استخراج آن است.

درحالی که انتظار می رود این جذابیت کاهش یابد و حتی جرم انگاری شود تا از انگیزه افراد برای استخراج غیرقانونی کاسته شود. چرا که بخش مهمی مانند صنعت به دلیل کمبود برق تعطیل می شود و ماینرها از این وضعیت سواستفاده می کنند. به گفته گودرزی، قوانین فعلی بازدارنده نیست. قطع چند روزه انشعاب و یا جریمه 170 میلیون تومانی به ازای هر دستگاه ماینر غیرمجاز کارساز نیست. به هر حال موضوع رمزارزها در کشور جدید است.

قوانین این حوزه به مرور تصویب و اجرا می شود. بنابراین انتظار می رود در قوانین جدید استخراج کنندگان غیرمجاز رمزارز نقره داغ شوند. این کارشناس اقتصادی افزود: 8 روش برای کشف ماینرها از جمله پایش مصرف و رصد اشتراکات در بازدیدهای مستمر وجود دارد. خوشبختانه در سال جاری به دلیل پیشرفت در روش های کشف، کشفیات رشد قابل توجهی داشته که مهم ترین دلیل رشد کشفیات، گزارش های مردمی است.

گودرزی گفت: عموما استخراج کنندگان رمزارز در مراکز صنعتی حضور بیشتر و مزارع بزرگ تری دارند. معمولا ماینرها در مراکز صنعتی تعطیل شده نصب می شود. چراکه این مراکز متروکه هستند و رفت و آمدی به محل آنها انجام نمی گیرد. به علاوه آنکه تعرفه برق صنعتی هم که به این واحدها اختصاص می یابد، بسیار ارزان است. درواقع این مراکز از برق یارانه ای استفاده می کنند. در مراکز صنعتی فعال این اتفاق کمتر می افتد چراکه از یک سو هم میزان مصرف برق آنها پایش می شود و از سوی دیگر نیز حضور مردم مانع از این دست اقدامات غیرقانونی است.

گودرزی معتقد است باید به این بینش جمعی برسیم که ماینرها تبعات بسیار مخربی بر اقتصاد کشور دارند. سرمایه گذاری در این ارزها ارزش افزوده صفر دارد. درهمین حال هم ناامنی سرمایه گذاری در رمزارزها نیز از دیگر تبعات فعالیت در این بخش است.

وی ادامه داد: یکی از بدترین عوارض استخراج رمزارزها خروج بی سر و صدای سرمایه از کشور است که چالشی جدی برای اقتصاد ما محسوب می شود. سابق بر این اینطور توجیه می شد که چون کشور در شرایط تحریم است، رمزارزها می توانند برای دورزدن تحریم ها استفاده شود. اما اکنون با وجود ساختارهای جدید مالی دیگر چنین دغدغه ای وجود ندارد. همچنین تخمین زده می شود که ایرانی ها حدود 8 میلیارد دلار در این بازارها سرمایه گذاری کرده اند.

در چنین شرایطی این نگرانی وجود دارد که رمزارزها به یکباره بلوکه یا بی اعتبار شوند. این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: دولت باید با قوانین مالیاتی سفت و سخت جلوی خروج سرمایه از طریق رمزارزها را بگیرد. استخراج کنندگان غیرمجاز باید مشمول جرایم کیفری قرار گیرند. چرا که ناترازی برق عوارض مخربی دارد و دولت ها قادر نیستند در کوتاه مدت به ظرفیت شبکه سراسری اضافه کنند.