فرارو- با وجود پیشرفت های پزشکی در کنترل بیماری های قلبی، دانشمندان اکنون به سرنخ تازه ای دست یافته اند: پیوند میان عفونت های باکتریایی دهان و خطر حمله قلبی.

به نقل از مدیکال نیوز تودی، بیماری های قلبی همچنان یکی از اصلی ترین علل مرگ ومیر در جهان به شمار می روند. تازه ترین پژوهش ها نشان می دهد که شاید باکتری های موجود در دهان و حلق نقشی پنهان اما مؤثر در بروز سکته قلبی ایفا کنند؛ موضوعی که می تواند نگاه تازه ای به پیشگیری و درمان این بیماری ها بیفکند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در سال 2022 حدود 19.8 میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر بیماری های قلبی جان خود را از دست داده اند. نزدیک به 85 درصد این مرگ ها ناشی از سکته مغزی و حمله قلبی بوده است. حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد زمانی رخ می دهد که جریان خون به قلب مسدود شود و بافت قلب نتواند به اکسیژن کافی دست یابد.

انسداد عروق کرونر می تواند بر اثر لخته شدن خون، اسپاسم عروق یا تجمع پلاک های چربی ایجاد شود. این فرآیند در نهایت به بیماری عروق کرونر می انجامد.

مطالعات پیشین نشان داده اند که ورود برخی باکتری ها به جریان خون می تواند به عنوان یک عامل خطر برای بیماری های قلبی عمل کند. همچنین، شواهدی وجود دارد که عفونت های باکتریایی خطر تجمع پلاک در دیواره عروق را افزایش می دهند.

پکا کارهونن، استاد پزشکی و فناوری سلامت در دانشگاه تمپره فنلاند، تأکید کرده است: سال ها این احتمال مطرح بود که عوامل عفونی می توانند در التهاب مزمن پلاک های کرونری نقش داشته باشند. اما به دلیل شکست کارآزمایی های بزرگ درمان با آنتی بیوتیک، این نظریه حدود 20 سال کنار گذاشته شد. اکنون با پیشرفت روش های میکروبیولوژی مولکولی که امکان شناسایی دی ان ای باکتری ها حتی در مقادیر بسیار اندک را فراهم می کنند، توجه به این موضوع دوباره احیا شده است.

کارهونن، نویسنده اصلی مقاله ای است که به تازگی در نشریه انجمن قلب آمریکا منتشر شده است. این مطالعه نشان داده که باکتری هایی که معمولاً در دهان و حلق یافت می شوند، می توانند محرکی برای حمله قلبی باشند. در این تحقیق، پژوهشگران نمونه های پلاک کرونری 121 فردی را که بر اثر مرگ ناگهانی قلبی فوت کرده بودند و 96 بیمار دیگر که تحت عمل جراحی پاک سازی عروق (اندآرترکتومی) قرار گرفته بودند، بررسی کردند.

نتایج نشان داد گروهی از باکتری های استرپتوکوک موسوم به ویریدانس، که عموماً در دهان، بزاق و پلاک های دندانی حضور دارند، بیشترین فراوانی را در پلاک های کرونری داشتند. کارهونن توضیح می دهد: این باکتری ها از نخستین ساکنان بیوفیلم دندانی یا همان پلاک هستند. این نکته نشان می دهد که احتمالاً استرپتوکوک ها تنها نیستند و بیوفیلمی متشکل از چندین باکتری در کار است. در واقع ما نتایج منتشرنشده ای داریم که این فرضیه را تأیید می کند.

به گفته او، در شرایط عادی باکتری ها درون پوشش ژله ای بیوفیلم بی خطر باقی می مانند. اما زمانی که بیوفیلم به دلایلی فعال می شود، نسل جدیدی از باکتری ها آزاد می گردند و با نفوذ به پلاک های آترواسکلروتیک موجب التهاب می شوند؛ التهابی که می تواند به پارگی پلاک و در نهایت تشکیل لخته منجر شود.

پژوهشگران همچنین احتمال دخالت کلسیم دار شدن بیوفیلم، فرآیندی که روی سطح دندان ها رخ می دهد، را در رسوب کلسیم در عروق کرونر بررسی کرده اند. افزون بر این، آنان به امکان طراحی واکسنی علیه تشکیل بیوفیلم و لخته های باکتریایی نیز اشاره کرده اند.

سرگیو دارابانت، متخصص قلب در مؤسسه قلب و عروق میامی در آمریکا، درباره این مطالعه می گوید: ما مدت هاست می دانیم التهاب نقش کلیدی در شکل گیری پلاک های کلسترولی و پارگی آن ها دارد که در نهایت به حمله قلبی منجر می شود. این پژوهش بخش دیگری از پازل را روشن می کند و نشان می دهد باکتری های دهان نیز می توانند در پس این التهاب پنهان باشند.

او اضافه می کند: با وجود پیشرفت های بزرگ در درمان و پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی، هنوز ابزارهای ما محدود است. شناسایی محرک های متغیر و قابل کنترل، مانند عفونت های تنفسی یا باکتریمی گذرا، می تواند راه را برای درمان های هدفمند جدید باز کند.

یو-مینگ نی، متخصص قلب و کلسترول در کالیفرنیا نیز می گوید: باکتری استرپ ویریدانس یکی از شایع ترین باکتری های دهانی است و دخالت احتمالی آن در آترواسکلروز موضوعی جالب توجه است. با این حال، باید محتاط بود؛ زیرا این نوع مطالعات معمولاً پس از وقوع رویداد انجام می شوند و اطلاعات دقیقی از توالی رخدادها در اختیار نمی گذارند. بنابراین، نمی توان تنها بر اساس حضور این باکتری ها نتیجه گرفت که علت اصلی پارگی پلاک هستند. اما یافته ها قطعاً اهمیت التهاب در بیماری های قلبی را تقویت می کنند.

نام عفونت باکتریایی ممکن است بسیاری را نگران کند. اما پزشکان تأکید دارند که استرپ ویریدانس در حالت عادی بی خطر است و حتی به حفظ تعادل طبیعی بدن کمک می کند.

برت سیلاو، رییس بخش قلب در مرکز پزشکی دانشگاهی نیوجرسی، توضیح می دهد: این باکتری ها به طور طبیعی در بدن حضور دارند، به ویژه در دهان، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش. مشکل زمانی آغاز می شود که به بخش های دیگری از بدن منتقل شوند. برای نمونه، می توانند موجب عفونت دریچه های قلب یا اندوکاردیت شوند. بنابراین، وجودشان طبیعی است اما جابه جایی و نفوذ آنهاست که خطر ایجاد می کند.

اد وارد لیو، رییس بخش بیماری های عفونی در همان مرکز پزشکی، می گوید: واکسن خاصی علیه استرپ ویریدانس وجود ندارد. واکسن های پنوموکوک مانند پنوماوکس یا پروونار نیز در برابر این گونه مؤثر نیستند. او توصیه می کند عفونت های فعال، از جمله عفونت های دندانی، به موقع درمان شوند تا خطر ورود باکتری به جریان خون کاهش یابد.

سیلاو نیز بر اهمیت بهداشت دهان تأکید کرده و می گوید: رابطه دهان و سلامت عمومی بدن بارها در پژوهش ها ثابت شده است. دهان علاوه بر نقش عملکردی و زیبایی شناختی، یک اکوسیستم زنده است که سلامت آن می تواند به طور مستقیم بر سیستم قلبی عروقی اثر بگذارد.

از سوی دیگر، دارابانت یادآور می شود که تزریق واکسن های آنفلوانزا، کووید-19 و پنوموکوک طبق دستورالعمل های بهداشتی نیز می تواند خطر عفونت های شدید را کاهش دهد.

این پژوهش تازه دریچه ای نو به درک پیچیدگی های بیماری های قلبی گشوده است. اگرچه استرپ ویریدانس و سایر باکتری های دهانی به طور طبیعی در بدن حضور دارند، اما شواهد نشان می دهد که در شرایط خاص می توانند به محرکی خطرناک برای حملات قلبی بدل شوند. توجه به بهداشت دهان، درمان به موقع عفونت ها و پیگیری واکسیناسیون های ضروری می تواند بخشی از راهبرد پیشگیری از این خطرات باشد.