برخی از نمایندگان تأکید داشتند که متن اصلی توافق ایران و آژانس در قاهره می بایست انتشار عمومی پیدا کند که وزیر خارجه در پاسخ به این درخواست گفته انتشار عمومی متن توافق برخلاف عرف دیپلماتیک است.

به گزارش فرهیختگان، اعضای کمیسیون امنیت ملی، روز شنبه در جلسه سه ساعته ای با سیدعباس عراقچی و سخنگوی وزارت خارجه نقطه نظرات و ابهاماتشان را مطرح کردند. البته افرادی خارج از کمیسیون امنیت ملی به عنوان مهمان نیز در این جلسه حاضر شده بودند. در روزهای گذشته، برخی در فضای مجازی، جنجال هایی به راه انداختند مبنی بر اینکه مجلس، تعمداً صحن علنی را تعطیل کرده که در مورد این توافق نامه صحبت نشود در حالی که برنامه ریزی برای تعطیلی صحن علنی از قبل انجام گرفته بود.

علاوه بر این جلسه نیز در نظر گرفته شد تا صحبت های نمایندگان مرتبط با موضوع توسط وزیر خارجه شنیده شود و وزیر خارجه توضیحاتی به آن ها ارائه کند. بعد از پایان جلسه شنبه و فارغ از روایت های رسمی که از جانب رییس کمیسیون و وزیر خارجه مطرح شد، برخی از نمایندگان موضوعاتی را مطرح کردند که نگرانی هایی در فضای عمومی ایجاد کرد. از جمله آنکه این توافق همان خطاهای برجام را تکرار خواهد کرد و دیگر آنکه وزیر خارجه محتوای متفاوت تر از آنچه در گفت وگوی ویژه خبری بیان کردند، نگفتند و متن هم در اختیار نمایندگان حاضر در جلسه قرار نگرفت.

اما برخی دیگر از نمایندگان روایت های دیگری مطرح کردند، از جمله اینکه وزیر خارجه توضیحات مفصلی را برمبنای متن توافق به نمایندگان ارائه و تأکید کرده که قانون مجلس در فرایند تدوین این توافق مورد توجه قرار گرفته و تمام مراحل با اجازه شعام، اجرایی خواهد شد. یکی از ابهامات اصلی نمایندگان نیز این بوده که وزارت خارجه با هماهنگی و صدور مجوز توافق قاهره را امضا کرده یا خیر که بیانیه روز گذشته ای که شعام منتشر کرد، ابهامات احتمالی باقی مانده را رفع کرد.

علاوه براشاره دقیق وزیر، متن توافق قاهره صبح پیش از جلسه به مجلس ارسال شده و پس از آن متن فیزیکی توافق به اعضای کمیسیون امنیت ملی ارائه شده و اعضا در جریان متن توافق قرار گرفتند. با این حال برخی از نمایندگان تأکید داشتند که متن اصلی توافق می بایست انتشار عمومی پیدا کند که وزیر خارجه در پاسخ به این درخواست گفته انتشار عمومی متن توافق برخلاف عرف دیپلماتیک است.

امضای توافق یا اتخاذ هر تصمیم که به منافع ملی گره می خورد، طبیعتاً موافقان و مخالفان زیادی دارد که با طرح و تشریح نقاط انتقادی قابل بحث و بررسی هستند. اما نباید این گزاره را فراموش کرد که پرونده شروع همکاری با آژانس ماهیت بین المللی دارد و یک تصمیم برای مدیریت چالش های بین المللی ایران در مواجهه با بهانه جویی های آژانس و تروییکای اروپاست.

هرگونه مواجهه با این توافق که رنگ و بوی سیاسی کاری داشته باشد و به دنبال به راه انداختن بلوای سیاسی در کشور باشد، نه تنها منافع ملی را تأمین نخواهد کرد بلکه به عاملی برای ضربه زدن به آن نیز تبدیل خواهد شد به همین منظور اگر نگرانی ها و دغدغه هایی در مورد توافق قاهره وجود دارد به جای تمرکز بر مخدوش کردن روان افکار عمومی جامعه، باید بر نقد کارشناسانه با در نظر گرفتن مصالح ملی تمرکز شود. در گفت وگویی که با برخی از نمایندگان حاضر در جلسه داشتیم، به جزییات بیشتری از جلسه اعضای کمیسیون امنیت ملی با وزیر خارجه پرداختیم که در ادامه از نظر می گذرانید.

یکی از افراد حاضر در جلسه که نخواست نامش فاش شود، در مورد محور سؤالاتی که نمایندگان مجلس مطرح کردند، گفت: سؤال اصلی برخی از نمایندگان از وزیر خارجه این بود که آیا قانون تعلیق که مجلس آن را تصویب کرده، رعایت شده است یا خیر؟ غرض اصلی نمایندگان این بود که آیا در حال حاضر که گفت وگو و توافقی با آژانس صورت گرفته، آیا مجوزی صادر شده بود؟ آقای عراقچی صراحتاً پاسخ دادند که مذاکره و توافق با همین چهارچوب در شورای عالی امنیت ملی، تصویب شده است. یکی دیگر از سؤالات نمایندگان این بود که مجوز صادر شده از جانب شعام صادر شده یا کمیته هسته ای؟ که بعد از بیانیه شعام که روز گذشته منتشر شد، روشن شد که کمیته هسته ای اختیارات شورای عالی امنیت ملی را دارد و این در بیانیه روز گذشته به صورت شفاف مورد اشاره قرار گرفته بود.

او در ادامه روایت خود به این موضوع تأکید کرد که وزیر خارجه بخشی از توضیحات خود را به محتوای توافق اختصاص داد و توضیح داد: آقای عراقچی توضیح دادند که در ابتدای توافق به قطعنامه های سازمان ملل اشاره شده است و مدیر کل اذعان کرده که حمله به مراکز هسته ای غیرقانونی و خلاف اساسنامه آژانس و حقوق بین الملل است.

در توضیح چهارچوب همکاری به این نکته اشاره کرد که همکاری به دو بخش تقسیم می شود؛ همکاری در خصوص مراکز هسته ای آسیب دیده و بمباران شده و مراکز هسته ای سالم؛ مثل نیروگاه بوشهر و رآکتور تهران که مشخصاً اشاره شده که ایران مورد به مورد، درخواست بازرسی را از آژانس دریافت و پس از آن به شعام ارجاع داده می شود و ما براساس مجوز شعام اقدام خواهیم کرد. عراقچی به این موضوع هم اشاره کرد که همین چهارچوب در مورد بازرسی اخیری که در نیروگاه بوشهر رخ داد، انجام داده شده و مجوز موردی آن از شورای عالی امنیت ملی گرفته شده بود.

اما در مورد سایت هایی مثل فردو، نطنز و اصفهان که بمباران شدند، پروسه ای از همکاری شکل گرفته که برمبنای آن، ایران اولاً باید اقدامات ایمنی و همچنین بررسی اقدامات زیست محیطی انجام دهد که آیا تشعشعی رخ داده یا خیر. پس از آن نهادهای داخلی ایران، گزارشی از وضعیت داخلی سایت ها به شعام ارائه می دهند و زمانی که شعام گزارش را تأیید کند، گزارش برای آژانس ارسال خواهد شد.

آژانس پس از آن به دنبال راستی آزمایی اطلاعات ارائه شده خواهد بود و برای راستی آزمایی باید با ایران توافق کند. مکانیزم توافق در مورد چگونگی دسترسی به این سایت ها تنظیم خواهد شد و پس از رسیدن به این توافق، درخواست آژانس به شورای عالی امنیت ملی ارجاع می شود و در مورد آن تصمیم گیری خواهد شد. دو بار در این توافق اسم قانون مجلس ایران آمده و حضور شورای عالی امنیت ملی در فرایندها دیده شده است.

او در مورد اینکه متن در اختیار اعضای کمیسیون قرار گرفته یا خیر نیز گفت: آقای عراقچی همان ابتدای جلسه اشاره کردند که متن توافق را با خودمان آوردیم و برای اعضای هیئت رییسه کمیسیون قرائت خواهد شد. وزیر خارجه علاوه برآنکه متن را صبح پیش از جلسه ارسال کرده بودند، متن فیزیکی آن را هم با خود به جلسه آورده بودند.

وزیر خارجه توضیحات دقیقی در مورد اصل نظارت ها و چگونگی ادامه این نظارت به اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه کردند، این توضیحی بود که این فرد حاضر در جلسه به آن اشاره کرد و گفت: نمی توان گفت همه انتقادات پاسخ داده شد. پس از توضیحات آقای عراقچی افرادی ابهاماتی را مطرح کردند که ممکن است ابهامات برخی رفع نشده باشد و طبیعتاً نگاه های متفاوتی به توافق وجود داشته باشد، اما اینکه گفته شود عده ای سرخود مذاکره کردند و این توافق بدون هماهنگی امضا شده، قطعاً اینگونه نبوده است. اما به طور کلی، وضعیت ابتدای جلسه با انتهای آن تفاوت زیادی داشت و الان هم متن در اختیار نمایندگان مجلس قرار گرفته است.

بهنام سعیدی، عضو کمیسیون امنیت ملی نیز در تشریح جلسه نمایندگان با وزیر خارجه گفت: جلسه روز شنبه، جلسه خوبی بود. بیش از دو ساعت طول کشید، نمایندگان دغدغه های خودشان را مطرح کردند و آقای عراقچی هم پاسخ دادند. دغدغه های نمایندگان حول چند محور بود. با سوابقی که آژانس دارد و گزارش هایی که آژانس تحت تأثیر رژیم و آمریکا، منتشر می کند، این نگرانی را مورد تأکید قرار می دهند که دستگاه دیپلماسی باید دقت بیشتری داشته باشد، باید به بند به بند آنچه در توافق می آید، دقت کرد.

از واژه های دوپهلو استفاده نشود، متن واضح و شفاف باشد و مراقبت شود که منافع و خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران، رعایت شود. آقای عراقچی هم به طور شفاف متن توافقنامه را بند به بند توضیح دادند و در آنچه که توضیح دادند به دو سه نکته توجه کردند، از جمله آنکه تمام تلاش دستگاه دیپلماسی این بوده که خطوط قرمز ایران، قانون مجلس و نکاتی که مدنظر شعام بوده را رعایت کنند و پس از آن هم به صورت شفاف متن توافق را توضیح دادند.

بخشی از نمایندگان قانع شدند، بخشی دیگر هم نه آنکه قانع نشدند، بلکه دغدغه و نظریاتی داشتند که در نوع خود مهم بود. اما به هرصورت معتقدیم که یک بخش از مبارزه با دشمن، مبارزه سخت است اما بخش مهمی از این مبارزه در صحنه دیپلماسی و گفت وگو و مذاکره است تا بتوانیم از حق ملت دفاع کنیم.

سعیدی به این موضوع هم اشاره کرد که متن توافق در اختیار کمیسیون امنیت ملی قرار گرفته و گفت: متن در اختیار اعضای کمیسیون قرار گرفته و اعضای کمیسیون در جریان مفاد متن قرار گرفتند و آقای عراقچی در مورد کل متن توضیحاتی دادند.