قطب جنوب سردترین، خشک ترین و بادخیزترین مکان روی زمین است که حدود 70 درصد از آب شیرین جهان را در صفحات یخی عظیم خود ذخیره کرده؛ البته تغییرات اقلیمی و ذوب شدن یخ های این منطقه، نگرانی هایی ایجاد کرده است. دغدغه ها وقتی بیشتر شد که دانشمندان متوجه شدند بخش عمیق شرق قطب جنوب، سریع تر از مناطق ساحلی آن در حال گرم شدن و به تبع آن موجب ذوب یخچال هاست.

به گزارش ایران، این امر در ادامه می تواند به ذوب سطحی یخ ها در مناطق ساحلی نیز شتاب بخشد و مشکلات عمده ای ایجاد کند. این موضوع زمینه ساز تحقیقات بیشتر شد و در نهایت دانشمندان برای اولین بار با کمک داده های جامع از ایستگاه های هواشناسی، موفق شدند علت اصلی این تغییر را شناسایی کنند. این مطالعه، بینش های مهمی در مورد سرعت واکنش بزرگ ترین مخزن یخ جهان به گرمایش مداوم جهانی، ارائه می دهد.

دانشمندان حالا دیگر می دانند چرا بخش عمیق داخلی شرق قطب جنوب سریع تر از مناطق ساحلی آن در حال گرم شدن است. یک تحقیق 30ساله که در مجله Nature Communications به رهبری نائویوکی کوریتا از دانشگاه ناگویا ژاپن منتشر شده، یک عامل اقلیمی پنهان را که باعث گرم شدن هسته قطب جنوب می شود، آشکار کرده است. در واقع دانشمندان علت را در تغییرات ایجاد شده در اقیانوس هند جنوبی می دانند که هوای گرم بیشتری را به مرکز قاره می فرستد.

به گفته محققان، جبهه های اقیانوسی (مناطقی که آب های گرم و سرد اقیانوس، به هم می رسند)، مرزهای دمایی مشخصی را در جنوب اقیانوس هند ایجاد می کنند. از آنجا که گرمایش جهانی، آب های اقیانوس را به طور ناهموار گرم می کند، این امر اختلافات دما را تشدید می کند. جبهه های اقیانوسی قوی تر با سیستم های کم فشار در عرض های جغرافیایی میانی و فشار بالا بر فراز قطب جنوب، منجر به فعالیت طوفانی بیشتر و تغییرات جوی و ایجاد الگوی دوقطبی می شوند.

در واقع سیستم فشار بالا بر فراز قطب جنوب، هوای گرم را به سمت جنوب می کشد و آن را به اعماق قاره حمل می کند.

پیش از این، بیشتر داده های آب وهوایی قطب جنوب از ایستگاه های تحقیقاتی سرنشین دار واقع در امتداد ساحل کسب می شد و در بخش داخلی این قاره هم تنها چهار پایگاه دارای پرسنل وجود داشت که از این میان، تنها دو مورد از آن ها داده های آب وهوایی بلندمدت ارائه می دادند. همین امر سبب شده بود داده های مستند در زمینه بسیاری از اتفاقاتی که در سراسر بخش داخلی قطب جنوب رخ می دهد، چندان زیاد نباشد. برای رفع این شکاف، توجه محققان به داده های سه ایستگاه آب وهوایی بدون پرسنل و خودکار دوم فوجی ، رله و میزوهو در شرق قطب جنوب جلب شد.

این ایستگاه ها از دهه 1990 برای تحمل دمای منفی 70 درجه سانتیگراد قطب جنوب طراحی شده اند. این تیم با استفاده از سوابق داده ها، مجموعه داده میانگین دمای ماهانه از سال 1993 تا 2022 را به دست آوردند؛ موضوعی که واضح ترین دیدگاه را درباره چگونگی تغییرات بخش داخلی پنهان این قاره در اختیار دانشمندان قرار می دهد.

تغییرات میانگین دمای سالانه نشان داد هر سه ایستگاه، افزایش دما را با نرخ 0.45 تا 0.72 درجه سانتیگراد در هر دهه، سریع تر از میانگین جهانی تجربه کرده اند. محققان با تجزیه و تحلیل داده های هواشناسی و اقیانوسی، این افزایش دما را به تغییرات در اقیانوس هند جنوبی که الگوهای گردش جوی را تغییر می دهد و هوای گرم را به سمت داخل قطب جنوب منتقل می کند، نسبت دادند.

این در حالی است که مدل های اقلیمی فعلی، این فرآیند گرمایش را ثبت نمی کنند. شرق قطب جنوب که مدت ها به عنوان یک نقطه کور در نظر گرفته می شد، بخش عمده ای از یخ های یخچالی سیاره را در خود جای داده است.

این فرآیندِ تازه کشف شده، نشان می دهد پیش بینی های اقلیمی فعلی ممکن است سرعت از دست رفتن یخ های قطب جنوب در آینده را دست کم گرفته باشند.

بخش داخلی شرق قطب جنوب با سرعتی شگفت انگیز در حال گرم شدن است که ناشی از تغییر شرایط اقیانوس است که هوای گرم را به داخل خشکی هدایت می کند. این قلب یخی که مدت ها نادیده گرفته شده بود، ممکن است کلید افزایش سطح دریا در آینده باشد.