صف های میلیونی، بروکراسی خسته کننده، تضامین دست نیافتنی؛ وامی که باید شروع زندگی را آسان کند، حالا به کابوس آغاز زندگی زوج های جوان تبدیل شده است.

در حالی که بیش از یک میلیون نفر چشم انتظار دریافت وام ازدواج و فرزندآوری هستند، دولت و بانک مرکزی از بودجه 200 هزار میلیارد تومانی و ایده تازه ای به نام وام کالایی سخن می گویند؛ طرحی که با رقم های 300 و 350 میلیون تومانی برای هر زوج، امید و تردید را همزمان به صف انتظار هدیه کرده است.

به گزارش تسنیم، برآوردهای رسمی و غیررسمی نشان می دهد اکنون بیش از یک میلیون نفر در صف تسهیلات ازدواج و فرزندآوری قرار دارند؛ صفی که آغازش ثبت نام در سامانه بانک مرکزی است، اما پایانش برای بسیاری، به ماه ها انتظار و خسته شدن از پیگیری می انجامد.

جوانان در گام نخست باید هفته ها صبر کنند تا صرفاً امکان ثبت نام و دریافت کدرهگیری پیدا کنند، پس از آن، انتظار فرسایشی برای تعیین شعبه بانک آغاز می شود؛ فرایندی که به گفته برخی متقاضیان، در مواردی تا شش ماه یا بیشتر از آن به طول انجامیده است.

اما تازه پس از آنکه پیام کوتاه شعبه شما تعیین شد می رسد، بخش دشوارتر ماجرا شروع می شود: ورود به شعبه و مواجهه با شرایط سخت گیرانه ضمانت. ارائه چندین ضامن رسمی، سند ملکی یا سفته های سنگین، بعضاً خارج از توان جوانان تازه ازدواج کرده است. بسیاری روایت می کنند که حتی بعد از تأمین کامل مدارک، پاسخ هایی نظیر بودجه نداریم یا سهمیه تمام شده از سوی برخی شعب شنیده اند، نتیجه: صفی تازه، این بار جلوی درِ شعبه.

18 شهریور امسال، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیئت دولت در نشست خبری گفت: طبق آماری که بانک مرکزی اعلام کرده است تاکنون 229 هزار فقره به مبلغ 76 هزار میلیارد تومان تسهیلات ازدواج پرداخت شده است، 197 هزار فقره نیز به مبلغ 17 هزار میلیارد تومان به وام فرزندآوری اختصاص یافته است. بانک مرکزی برای سال 1404 مبلغ 200 هزار میلیارد تومان برای وام ازدواج پیش بینی کرده است که ان شاءالله این موضوع انجام خواهد شد. به جهت اینکه صف وام ازدواج کوتاه تر شود، راهبردهایی نظیر این که متقاضیان بتوانند از محصولات ایرانی از شرکت های تولیدکننده لوازم خانگی خرید کنند، دیده شده است و در حال بررسی قرار دارد.

پیش از این نیز محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی تأکید کرده بود: برای زوج هایی که اولویت شان تهیه جهیزیه است، وام کالایی یا همان کارت اعتباری خرید لوازم خانگی می تواند هم نیاز فوری آن ها را پاسخ دهد و هم صف وام نقدی را سبک تر کند.

طبق قانون بودجه سال 1404، وام ازدواج باید به صورت فوری، بدون شرط سخت گیرانه و طبق نرخ مصوب به متقاضی پرداخت شود.

بر اساس این قانون: وام ازدواج برای هر یک از زوجین 300 میلیون تومان است؛ برای زوج هایی که داماد زیر 25 سال و عروس زیر 23 سال باشند، مبلغ وام برای هر نفر 350 میلیون تومان تعیین شده است؛ یعنی در مجموع 700 میلیون تومان برای یک زندگی نوپا.

کارشناسان می گویند این سیاست اگر به شکل گزینه تکمیلی و با حق انتخاب آزاد برای زوج ها اجرا شود، می تواند بخشی از بار سیستم بانکی را کم کند.

از مهمترین مزیت های این طرح، کاهش زمان دسترسی به لوازم ضروری خانه، حمایت از تولید داخلی، و کاهش فشار نقدی بر بانک هاست.

اما چالش هایی مانند حذف آزادی عمل متقاضی در خرج کرد وام، ریسک کیفیت و قیمت کالا، و تجربه های نه چندان موفق طرح های مشابه گذشته را نیز دارد.

ابهام اساسی این است؛ حتی اگر زوجی تصمیم به استفاده از وام کالایی بگیرد، آیا مسیر اداری آن کوتاه تر خواهد بود؟ سابقه طرح های موازی نشان داده است که ایجاد یک مسیر تازه بدون حذف موانع اصلی کمبود منابع، سهمیه بندی، و تضامین غیرمنعطف، عملاً مشکل صف های میلیونی را حل نمی کند.
وام ازدواج که در قانون به عنوان ابزار تسهیل شروع زندگی مشترک طراحی شده، امروز برای شمار زیادی از جوانان، مسیر طاقت فرسایی از انتظار در سامانه، تعیین شعبه، جمع آوری ضمانت های سنگین و مواجهه با محدودیت منابع است.

حالا با ورود ایده وام کالایی ، نگاه ها به دولت و بانک مرکزی دوخته شده است تا معلوم شود این طرح، یک مسیر نجات برای جهیزیه و حمایت از تولید خواهد بود یا صرفاً تغییر شکل دادن به یک بحران قدیمی.