فرارو- لایحه حذف چهار صفر از پول ملی اواخر مرداد 1404 در کمیسیون اقتصادی مجلس تصویب شد اما برخلاف آنچه ظاهر ماجرا نشان می دهد هنوز تا نهایی شدن راهی طولانی در پیش داریم.

به گزارش فرارو؛ ایده حذف صفر از پول ملی در دهه 70 مطرح شد اما حداقل تا روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد اجرای آن ضروری به نظر نمی رسید. در آن زمان مسابقه ای برای انتخاب اسم واحد پول جدید ترتیب دادند و نام هایی مثل پارسی به میان آمد. لایحه حذف چهار صفر بالاخره در دولت روحانی تصویب و به مجلس فرستاده شد. مجلس هم در سال 1399 آن را تأیید کرد. طبق قانون، واحد پول رسمی کشور باید از ریال به تومان تغییر کند. قرار بود طی یک دوره گذار چندساله، اسکناس های جدید به بازار بیایند و ریال به مرور جمع شود با این حال به دلیل مشکلات اقتصادی، تحریم ها و هزینه بالای چاپ اسکناس جدید، اجرای عملی طرح به کندی پیش رفت. در حال حاضر مردم هنوز از اسکناس ریال استفاده می کنند ولی عملاً سال هاست در محاوره تومان مورد استفاده قرار می گیرد. به نظر می رسد حذف چهار صفر از پول ملی در حالت خوشبینانه حداقل دو سال دیگر زمان نیاز دارد. نوشته زیر کمکتان می کند تا آن زمان در بحث های خودمانی کم نیاورید.

تصور کنید به جای اینکه کالایی را 100,000 ریال بخرید، فقط لازم باشد با عددی کوچک تر مثل 10 تومان روی رسید پرداخت سر و کله بزنید. حذف صفر دقیقاً با چنین هدفی طراحی شده و اهدافی مثل ساده سازی محاسبات، افزایش اعتبار پول ملی و کاهش هزینه های مالی را دنبال می کند.

دلیل اصلی دولت ها برای ایجاد چنین تغییری، مبازه با تورم های مزمن و کاهش ارزش پول ملی است که طی چند دهه رخ می دهد.

تغییر واحد پولی در ایران فرآیندی زمان بر است؛ دولت در نظر دارد با حذف چهار صفر کاری کند که هر 10,000 ریال فعلی معادل 1 تومان جدید باشد. واحد پول جدید به لطف تعداد صفر کمتر، قطعا در نگاه داخلی و خارجی ارزشمندتر به نظر خواهد رسید.

تغییرات بزرگ یک شبه رخ نمی دهند، بلکه باید طی مراحلی دقیق و قانونی به اجرا گذاشته شوند. لایحه دولت نهایی است ولی به بررسی، کارشناسی و تصویب نمایندگان مجلس نیاز دارد.

سپس شورای نگهبان باید آن را تایید کند. در پایان با ابلاغ توسط رییس جمهوری، طرح به صورت رسمی لازم الاجرا خواهد بود. بانک مرکزی تا آن زمان فرصت دارد چند تا کار انجام دهد.

قدم اول طراحی و چاپ اسکناس و سکه جدید است. بعد نوبت آموزش و اطلاع رسانی عمومی به مردم می رسد. در سومین مرحله، نرم افزارها، سیستم های بانکی و دستگاه های خودپرداز به روزرسانی می شوند. طی دوران گذار، برای مدتی هر دو واحد (ریال و تومان) همزمان معتبر خواهند بود.

با فرض شروع رسمی کار از پایان شهریور 1404، حدود 12 تا 18 ماه زمان برای آماده سازی کامل زیرساخت ها نیاز است. بنابراین، پیش بینی می شود از اواخر 1405 یا اوایل 1406 تومان به طور کامل جایگزین ریال شود.

این زمانبندی خوشبینانه است؛ علاوه بر آمادگی سیستم های بانکی و مالی، همکاری اصناف و بخش خصوصی و سرعت چاپ و توزیع اسکناس های جدید، پای عاملی تعیین کننده وسط می آید که به گفته کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی تا زمان مهار آن اجرای طرح حذف صفر از پول ملی عاقلانه نیست.

واقعیت های اقتصادی اهل تعارف نیستند پس مهم است بدانید حذف صفر به تنهایی تورم را کنترل نمی کند

بیشتر مردم نگرانند و فکر می کنند این تغییر روی حقوق، خریدها یا پس اندازشان تاثیر می گذارد. بگذارید یک مثال ساده بزنیم؛ اگر امروز حقوق شما 200,000,000 ریال است، بعد از حذف صفرها این عدد معادل 20,000 تومان شود. همچنین اگر امروز 1,000,000,000 ریال در حساب بانکی دارید، سپرده تان بعد از تغییر به 100,000 تومان تبدیل می شود اما در همه این موارد قدرت خرید کاهش پیدا نخواهد کرد.

حق دارید در ابتدا دچار کمی سردرگمی شوید ولی مردم باید به مرور خودشان را با محاسبات جدید وفق دهند چون ارقام کوچک تر می تواند حس ثبات ایجاد کند.

حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تجربه تورم سنگین در آلمان غربی مورد استفاده قرار گرفت و به چاپ مارک جدید منجر شد. پس از آن به ویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این طرف، این روش بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درآمد.

دست کم 50 کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده اند. اقتصاد بیشتر این کشور از تورم بالا رنج می برد و ارزش پول ملی آنها پی درپی سقوط می کرد. پس برای ساده تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس سراغ حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس ها رفتند. ایده ای که همیشه به موفقیت ختم نشده است.

اقتصاد زیمباوه در سال های ابتدای دهه 2000، با تورمی وحشتناک روبه رو شد. دولت برای مقابله با این وضعیت، چند مرتبه صفرها را از واحد پول ملی (دلار زیمباوه) حذف کرد و هر بار شکست خورد.

ابتدا در سال 2006، سه صفر از واحد پول زیمباوه حذف شد اما به دلیل ادامه سیاست های نادرست اقتصادی و چاپ بی رویه پول، تورم همچنان با سرعت پیش رفت. دو سال بعد، تورم چنان سرعت گرفت که دولت مجبور شد 10 صفر دیگر را حذف کند. یک سال بعد دولت اعلام کرد دوازده صفر دیگر از ارز ملی حذف می کند. این اقدام هم موفق نبود و مردم به طور کامل اعتماد خود را به پول ملی از دست دادند.

ترکیه نمونه موفقی در حذف صفر از پول ملی است. پس از تورم دهه های 1980 و 1990 دولت این کشور در سال 2005، شش صفر را از لیر حذف کرد و واحد پول تازه با نام لیر جدید را همزمان با اجرای سیاست های قوی اقتصادی و انضباط مالی به کار گرفت.

واقعیت های اقتصادی اهل تعارف نیستند پس مهم است بدانید حذف صفر به تنهایی تورم را کنترل نمی کند و باید به عنوان بخشی از یک بسته جامع اصلاحات اقتصادی و با هدف اصلی کنترل تورم مورد استفاده قرار بگیرد.

عمده اقتصاددانان عقیده دارند حذف صفر از اسکناس در ایران بیشتر اثر روانی دارد و بدون ارتقای شاخص های اقتصادی همچون افزایش تولید، نرخ سرمایه گذاری، آزادسازی های اقتصادی، رفع انحصار، حضور بانک های خارجی در کشور و حضور بی قید و شرط سرمایه گذاران خارجی نباید منتظر وقوع معجزه باشیم.