فرارو- شوگرددی؛ اصطلاحی که ریشه واژه ای آن در رفاه و شیرینی است. رابطه ای که در آن یک مرد مسن تر برای زنی جوان تر رفاه مالی فراهم می کند، اما رفاه احساسی آن جای سوال دارد.

به گزارش فرارو، یکی از ایونت هایی که این روزها در برخی کافه ها برگزار می شود و به طور مستقیم مشکلات اجتماعی را نمایان می کند، ایونت های شوگرددی است. ایونت هایی که در آن دختران دهه هشتادی به دنبال مردان دهه شصتی می گردند. این دختران، میان تار موهای سفید شده مردان، در جستجوی امنیتی هستند که جامعه تاکنون قادر به فراهم کردن آن نبوده است. مسأله ای که نه تنها اقتصادی، بلکه اجتماعی و فرهنگی است و نشان دهنده خلأهایی است که به شکل ملموس بر زندگی نسل جوان اثر گذاشته است.

امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس، استاد دانشگاه و آسیب شناس اجتماعی در گفت وگو با فرارو به بررسی این مساله پرداخت و گفت: ما درکی از چیزی که آن را خوشبختی می نامیم نداریم. ازدواج یک امر طبیعی و غریزی است که می تواند زمینه ساز خوشبختی باشد، به شرط آنکه در آن شناخت کافی شکل بگیرد و همراه با این شناخت، همدلی و بار عاطفی نیز وجود داشته باشد؛ همدلی ای که زندگی را به یک همراهی لذت بخش تبدیل کند.

امیرمحمود حریرچی به فرارو گفت: داستان ازدواج دختران جوان با مردان مسن تر در ایران پدیده تازه ای نیست و سابقه ای طولانی دارد. اما در یک دهه اخیر، شکل تازه ای از این روند پررنگ تر شده است؛ جایی که دختران، به ویژه زنان مطلقه، با مردانی در سنین بالاتر ازدواج می کنند تا از تأمین مالی بیشتری برخوردار شوند؛ از مسکن گرفته تا سایر امکانات. مردی که در سنین بالا با یک دختر جوان ازدواج می کند، معمولاً از موقعیت مالی برخوردار است که مردان جوان تر آن را ندارند. در چنین ازدواج هایی، انگیزه اصلی اغلب تأمین مالی است. دخترانی که از نظر مالی بی نیاز هستند، معمولاً به این نوع ازدواج تن نمی دهند؛ اما آن هایی که در تنگنای مالی قرار دارند، چنین ازدواجی را راهی برای دستیابی به امنیت می دانند.

وی افزود: در سوی دیگر، برخی دختران می گویند احساس می کنند در این ازدواج ها بر طرف مقابل تسلط بیشتری دارند. به ویژه که میان زن و شوهرهای هم سن معمولاً درگیری ها و دعواهای بیشتری پیش می آید، در حالی که در این نوع ازدواج ها، فرض بر این است که به دلیل وجود همین تفاوت جایگاه و تسلط، تنش ها کمتر خواهد بود. البته این نوع روابط و ازدواج ها معمولاً با شروط خاصی همراه است؛ از میزان مهریه گرفته تا تهیه مسکن، که اغلب از سوی مردان پذیرفته می شود، چرا که قرار است با زنی جوان ازدواج کنند.

این جامعه شناس گفت: در دهه های گذشته، مانند دهه 50، نیز ازدواج هایی از این دست وجود داشت؛ با این تفاوت که در آن زمان انتخاب از سوی دختران نبود. در آن دوره، مردانی بودند که تعدد زوجات داشتند و این امر به عنوان یک رسم پذیرفته شده بود. معمولاً دختران جوانی که از خانواده های فقیر جامعه بودند، به چنین ازدواج هایی تن می دادند. امروز هم به شکلی مشابه، در برخی مناطق حاشیه نشین می بینیم که خانواده ها دختران جوانشان را می فروشند، هرچند این مسئله بسیار کمتر شده است؛ چرا که دختران امروزی آگاه تر شده اند و زیر بار چنین شرایطی نمی روند.

وی افزود: در گذشته، تعدد زوجات به نوعی خرید و فروش شبیه بود؛ مرد تنها به دنبال این بود که با داشتن زن جوان آرامش بیشتری داشته باشد یا کسی باشد که هوایش را داشته باشد. از سوی دیگر، دختر نیز چنین می دید که چیزی در اختیار دارد که می تواند از طریق آن تأمین مالی شود. در این نوع زندگی، برخلاف ازدواج های میان هم سالان، خبری از غر زدن ها و چالش های مرسوم زوج های جوان نبود و همین برای برخی مردان امتیاز به شمار می رفت.

این آسیب شناس اجتماعی گفت: در گذشته گاهی از اصطلاح هایی مانند mummy’s boy و daddy’s girl استفاده می کردند که معنایش پسران وابسته به مادر و دختران وابسته به پدر بود. حالا هم اصطلاح شوگرددی آمده. دختری که چنین رابطه ای را انتخاب می کند، شوگر یا همان شیرینی این رابطه را در این می بیند که برخلاف ازدواج با پسران جوان که معمولاً همراه با غرولندها است در حالی که توقعات آن ها برآورده نمی شود، در این نوع رابطه فردی پیدا می شود که این نیازها و خواسته ها را برآورده می کند.

وی افزود: مردانی که با چنین دخترانی ازدواج می کنند، افراد معمولی نیستند؛ آن ها اغلب از توان مالی بالایی برخوردارند و از همین رو نقش یک حامی جدی را برای دختر ایفا می کنند. این مسأله برای طبقات عادی جامعه چندان رایج نیست، مگر در میان اقشار محروم که شرایط آن متفاوت است. در چنین رابطه ای، مرد برای دختر به نوعی منبع امنیت و رفاه تبدیل می شود و همین باعث می شود این رابطه برای او شیرین باشد. البته این نوع ازدواج فراگیر نیست، اما قبح اجتماعی چندانی هم ندارد. اگر دختری جوان با مردی مسن ازدواج کند، حتی خانواده ها نیز معمولاً آن را ناپسند یا ناموجه نمی دانند.

حریرچی گفت: در چنین روابطی، روال طبیعی ازدواج که باید بر پایه تفاوت سنی مناسب، همراهی طولانی مدت و مسئولیت مشترک برای نگهداری از فرزند باشد، شکل نمی گیرد. در این نوع ازدواج ها، انتظاری که به طور طبیعی و غریزی از زندگی مشترک وجود دارد، از جمله فرزندآوری، کمتر دیده می شود. در گذشته حتی اصطلاحی وجود داشت که می گفتند چنین فرزندی منگوله پای تابوت است. امروز نیز با بالارفتن سن ازدواج، وقتی چنین ازدواج هایی اتفاق می افتد، به نظر می رسد برخلاف طبیعت انسانی پیش می رود. همین وضعیت، جامعه را در حوزه ازدواج به هم ریخته کرده است؛ عده ای تمایلی به ازدواج ندارند، برخی شرایط لازم را ندارند، بعضی دیگر نیز تمایل به فرزندآوری نشان نمی دهند و در این میان پدیده شوگرددی نیز مطرح می شود.

وی افزود: از سوی دیگر، آمار طلاق به شدت بالا رفته و میانگین آن به کمتر از پنج سال زندگی مشترک رسیده است. در نتیجه، روال ازدواج در کشور دیگر طبیعی به نظر نمی رسد. در گذشته چنین نبود؛ توقعات کمتر بود، ازدواج آسان تر انجام می شد و حتی دختران با خانواده همسرشان زندگی می کردند. امروز اما مسائل و حقوق زنان نیز به یکی از عوامل اصلی کاهش ازدواج تبدیل شده است. برای مثال، موضوع حق حضانت همچنان محل بحث است، یا مسئله خشونت علیه زنان که سال ها درباره آن صحبت می شود اما قانون مرتبط در مجلس خاک می خورد. مجموعه این عوامل دست به دست هم می دهد تا بستر برای چنین ازدواج هایی فراهم شود و رونق بگیرد.

این کارشناس گفت: ما درکی از چیزی که آن را خوشبختی می نامیم نداریم. ازدواج یک امر طبیعی و غریزی است که می تواند زمینه ساز خوشبختی باشد، به شرط آنکه در آن شناخت کافی شکل بگیرد و همراه با این شناخت، همدلی و بار عاطفی نیز وجود داشته باشد؛ همدلی ای که زندگی را به یک همراهی لذت بخش تبدیل کند. در چنین شرایطی زن و شوهر با هم گفت وگو می کنند، توقعات را پایین می آورند و به این ترتیب معنای واقعی خوشبختی را تجربه می کنند.

وی افزود: اما وقتی این شرایط وجود ندارد و نگاه ها تنها به ظواهر محدود می شود، نتیجه چیز دیگری است. حتی صدای انجمن های زیبایی هم درآمده، چراکه معیارها به سمت ظاهر رفته و شناخت، عاطفه و همراهی در ازدواج کمرنگ شده است. این وضعیت باعث کاهش آمار ازدواج و افزایش سطح عصبانیت و نارضایتی در میان جوانان شده است. وقتی از آن ها می پرسیم چرا ازدواج نمی کنید، اغلب از شرایط نامناسب سخن می گویند؛ و البته حق دارند.

حریرچی گفت: حاکمیت باید برای ایجاد شرایط مناسب ازدواج تلاش کند، اما وام ازدواج به تنهایی راه حل نیست. روزی وام ازدواج خرید و فروش می شد، امروز هم با تورم موجود مبلغ آن تنها برای برگزاری یک شب عروسی کفایت می کند. حتی برای بازنشستگان هم منت می گذارند که وامی به آن ها می دهند تا به فرزندانشان کمک کنند، اما این وام هیچ مشکلی را حل نمی کند. یا به عنوان مثال وام برای چندقلوها یا طرح های شکست خورده ای مانند جوانی جمعیت مطرح می شود، در حالی که هیچ کدام تأثیر جدی ندارند. حاکمیت باید بداند راهی که در پیش گرفته است به بن بست رسیده.

وی افزود: آینده نیز نگران کننده است. طبق برآوردها در 20 سال آینده از هر سه نفر یک نفر بالای 60 سال خواهد بود. این در حالی است که همین حالا هم خدماتی به سالمندان ارائه نمی شود. سالمندان ما به حال خود رها شده اند و هیچ حمایتی ندارند. در حالی که حمایت باید همه جانبه و در سطح ملی صورت گیرد، ما همچنان شاهد بی توجهی به این قشر هستیم.

این آسیب شناسی اجتماعی گفت: بحث شوگر مامی در جامعه ما کمتر رایج است، اما اصل آن همچنان به همان مفهوم شوگر بازمی گردد، یعنی فراهم کردن حمایت و امنیت مالی. اگر خانم یا آقایی با سن بالا از نظر مالی مرفه نباشد، در این دسته بندی ها قرار نمی گیرد.

در نهایت وی تاکید کرد: یک پسر جوان هم اگر با خانم مسن تری رابطه داشته باشد، معمولاً می خواهد در کنار او از نظر مالی تأمین شود و از نظر روانی نیز آرامش و حس سلطه داشته باشد. او با ورود به این رابطه یک تضمین ابتدایی دارد و از نظر عاطفی نگرانی خاصی ندارد، چرا که می داند هوای او را خواهند داشت زیرا در این رابطه اولویت با اوست. این مسأله هنوز رایج نیست، اما در حال رشد است.