فرارو- تک فرزندی تجربه ای است که هم می تواند فرصت های ویژه ای برای رشد فردی ایجاد کند و هم چالش هایی خاص به همراه داشته باشد که اغلب در جلسات روان درمانی مطرح می شود.

به نقل از هاف پست، رشد در خانواده ای که تنها یک فرزند دارد، همواره موضوع بحث و گمانه زنی های اجتماعی بوده است. از جملاتی مانند تنها بزرگ شدن حتماً غم انگیز است گرفته تا والدینت تو را لوس کرده اند یا حتماً در دوستیابی مشکل داری ، همگی نشان از کلیشه های ریشه دار در مورد فرزندان تک دارند. با این حال پژوهش های جدید نشان می دهد بسیاری از این برداشت ها نادرست است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهشی پیو، در آمریکا حدود 20 درصد خانواده ها تنها یک فرزند دارند و این ساختار در حال حاضر سریع ترین شکل در حال رشد خانواده در این کشور است. با وجود این، برچسب های اجتماعی همچنان پابرجاست و بسیاری از افراد تک فرزند در مسیر زندگی خود با قضاوت ها، سوءبرداشت ها و فشارهای خاصی مواجه می شوند. برای درک بهتر این موضوع، چندین روان درمانگر درباره رایج ترین مسائلی که فرزندان تک در جلسات درمان مطرح می کنند توضیح داده اند.

یکی از دغدغه های اصلی که در جلسات روان درمانی شنیده می شود، احساس تنهایی در بزرگسالی است. بسیاری از تک فرزندان به دلیل نداشتن خواهر یا برادر و محدود بودن دایره خویشاوندان نزدیک، از کمبود حمایت خانوادگی رنج می برند.

این افراد به طور طبیعی اعضای خانواده کمتری دارند که بتوانند در شرایط سخت به آن ها تکیه کنند. تعطیلات و مناسبت های خاص هم برایشان می تواند تنهاتر باشد، زیرا گردهمایی های خانوادگی بزرگ، که در فیلم ها و سریال ها دیده می شود، در زندگی آن ها کمتر اتفاق می افتد. این را ربکا گرین، روان درمانگر و نویسنده کتاب یک و تمام: راهنمای پرورش فرزند تک شاد و موفق می گوید.

در چنین شرایطی، بسیاری از آن ها به دنبال ساختن روابط دوستانه عمیق می روند که بتواند جای خالی خواهر یا برادر را پر کند. آلتریسا کلارک، روان درمانگر بالینی، تأکید می کند: اگر خانواده ای نداری، خانواده خودت را بساز. این جمله برای فرزندان تک معنا و اهمیت ویژه ای دارد. پیدا کردن دوستان، پیوستن به انجمن ها یا مشارکت در فعالیت های اجتماعی می تواند این احساس خانواده بودن را تا حد زیادی جبران کند.

همچنین پیشنهاد می شود فرزندان تک در جشن ها و رویدادهای مهم، دوستان صمیمی خود را شریک کنند تا لحظات ارزشمند زندگی شان تنها نماند. حتی می توانند فرزندان خود را به ایجاد دوستی های نزدیک با همسالان تشویق کنند تا تجربه ای مشابه رابطه با پسرعمو یا دخترعمو برایشان فراهم شود.

یکی از مهم ترین چالش های فرزندان تک در بزرگسالی، مسئولیت پذیری کامل در قبال والدین سالمند است. به گفته گرین: بسیاری از آن ها احساس می کنند همه بار مراقبت، پیگیری درمانی و مسائل مالی والدین بر دوش خودشان افتاده و این فشار می تواند فرساینده و استرس زا باشد.

اگر فرزند تک در نزدیکی والدین زندگی کند، باید برنامه های پزشکی، تهیه غذا و حتی مدیریت مالی آن ها را به تنهایی انجام دهد. این وضعیت در صورت دوری مسافت سخت تر هم می شود.

برای کاهش این فشار، توصیه می شود از کمک مدیران مراقبت سالمندان، مددکاران اجتماعی یا همراهان حرفه ای سالمندان استفاده شود. همچنین برنامه ریزی از پیش با والدین و همسر یا شریک زندگی درباره نحوه مراقبت از والدین می تواند مانع بروز بحران های ناگهانی شود.

اگرچه توجه کامل والدین می تواند رابطه ای صمیمی تر ایجاد کند، اما همین تمرکز بیش از حد ممکن است به فشار روانی منجر شود. بسیاری از فرزندان تک احساس می کنند هر حرکتشان زیر ذره بین است.

کلارک توضیح می دهد: این فشار برای موفقیت در زمینه های مختلف زندگی می تواند به کمال گرایی یا شخصیت بسیار سخت گیر منجر شود. چنین فردی ممکن است همیشه در ترس از ناامید کردن دیگران زندگی کند.

شناخت این الگو و بررسی آن در محیطی امن مانند جلسات روان درمانی می تواند به فرد کمک کند تا با خود مهربان تر باشد و توقعات غیرواقعی از خود نداشته باشد.

فرزندان تک معمولاً از کودکی یاد می گیرند مستقل باشند. پریا تهیم، مشاور بالینی، می گوید: این ویژگی می تواند یک نقطه قوت یا ضعف باشد.

از یک سو، آن ها توانایی بالایی در خوداتکایی، مدیریت فردی و حتی رهبری دارند. بسیاری از آن ها نوآور، مسئولیت پذیر و کارآمد هستند. از سوی دیگر، ممکن است از سوی دیگران به عنوان افراد دستوردهنده یا خودخواه دیده شوند، چون ترجیح می دهند کارها را به شیوه خود انجام دهند.

تمرکز بر مهارت های همکاری، از جمله ارتباط شفاف و استفاده از جملات من (مثل من احساس می کنم یا من نیاز دارم ) می تواند به بهبود تعامل با دیگران کمک کند. همچنین گوش دادن فعال به دلایل و دیدگاه های دیگران می تواند روابط متعادل تری ایجاد کند.

گرین اشاره می کند که بسیاری از فرزندان تک در گروه های حمایتی از تجربه قضاوت یا درک نشدن سخن می گویند. در جامعه ای که خانواده های دو یا سه فرزندی بیشتر رواج دارد، تک فرزندی همچنان غیرمعمول به نظر می رسد.

سریال ها و فیلم ها نیز با نمایش چهره های کلیشه ای، این وضعیت را تشدید کرده اند؛ جایی که فرزندان تک اغلب به عنوان افراد لوس، خودخواه یا فاقد مهارت های اجتماعی نشان داده می شوند.

به گفته گرین، ما به بازنمایی های مثبت بیشتری نیاز داریم که توانمندی ها و مزایای تک فرزندی را نشان دهد. قضاوت افراد صرفاً بر اساس نداشتن خواهر یا برادر منصفانه نیست.

برای غلبه بر این احساس، پیوستن به گروه های حمایتی آنلاین می تواند مفید باشد. گروه های متعددی در شبکه های اجتماعی وجود دارند که هزاران عضو دارند و فضایی برای تبادل تجربه، دریافت منابع و حمایت فراهم می کنند.

نکته مهم این است که روان درمانی فرصتی ارزشمند برای بررسی تأثیر کودکی بر هویت فردی فراهم می کند؛ چه کسی تک فرزند باشد و چه فرزند اول، میانی یا آخر.

تهیم در این باره می گوید: هر جایگاهی در خانواده نقاط قوت و ضعف خود را دارد. مهم این است که بیاموزیم چگونه رشد کنیم، یاد بگیریم و خود را وفق دهیم. این همان چیزی است که بیش از هر چیز اهمیت دارد.

تجربه تک فرزندی ترکیبی از فرصت ها و چالش هاست. از احساس تنهایی گرفته تا فشار برای کامل بودن یا مسئولیت پذیری سنگین در قبال والدین، همگی مسائلی هستند که در جلسات روان درمانی بارها مطرح می شوند. در عین حال، ویژگی هایی مانند استقلال، رهبری و خلاقیت نیز می تواند در میان این افراد برجسته باشد.

جامعه با کنار گذاشتن کلیشه ها و ارائه بازنمایی های مثبت تر می تواند به درک عمیق تری از این تجربه منحصربه فرد برسد. در نهایت، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، نحوه مواجهه هر فرد با شرایط زندگی و انتخاب مسیر رشد و سازگاری است.