نمایندگی ایران در وین اعلام کرده که ادامه فعالیت های راستی آزمایی آژانش نیازمند ترتیبات پادمانی جدید است که باید مورد توافق قرار گیرد.

یادداشت توضیحی جمهوری اسلامی ایران مورد گزارش های رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای حکام تحت عنوان موافقت نامه پادمان NPT با جمهوری اسلامی ایران و همچنین راستی آزمایی و نظارت بر جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد منتشر شد.

نمایندگی ایران در وین تأکید کرد که این گزارش ها خارج از چارچوب قانونی و حرفه ای و مبتنی بر روایتی تحریف شده بوده و ادامه رویکرد ناموفق گذشته است که پیامدهای فاجعه باری داشته است.

ایران اعلام کرده آژانس وظایف قانونی خود برای حفاظت از تأسیسات هسته ای ایران را اساسنامه انجام نداده و هشدارهای ایران را نادیده گرفته است، که منجر به خسارت های جدی انسانی و تجهیزاتی شده است.

مجلس شورای اسلامی در تیرماه 1404 قانونی برای تعلیق همکاری با آژانس تصویب کرد که پاسخی قانونی به تجاوزات دشمن محسوب می شود. این قانون نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران را در شرایط فوق العاده مشخص می کند و مذاکرات ایران با آژانس برای عملیاتی کردن آن انجام شده است.

تمام مواد هسته ای ایران تحت نظارت مستمر آژانس قرار دارد، اما تجاوزات باعث وقفه در فعالیت های راستی آزمایی شده است. حل این مشکل منوط به ایجاد صلح و چارچوب عادلانه و مورد توافق دو طرف است.

تمام مواد و فعالیت های هسته ای ایران اعلام شده و تحت نظام راستی آزمایی قوی است. هیچ ماده یا فعالیت اعلام نشده ای وجود ندارد و مشکلات کنونی نتیجه تجاوزات غیرقانونی است. ایران تأکید می کند اطلاعات نادرست رژیم اسراییل نباید بر ارزیابی ها تأثیر بگذارد.

2 بازرس آژانس اسناد محرمانه ایران را خارج کردند که نقض پروتکل های امنیتی ایران محسوب می شود. حق اعتراض ایران به انتصاب بازرسان به صراحت در سند مربوطه پیش بینی شده است.

در شرایط جنگی، مقررات مشخصی ندارد، اما ایران وارد مذاکره با آژانس شده تا تعهدات پادمانی خود را ادامه دهد. مدیرکل آژانس بدون رضایت ایران، متن نهایی نشده ای را در گزارش خود بازتاب داده که غیرحرفه ای است.

ایران همواره متعهد به ان پی تی و موافقت نامه پادمان جامع بوده و همکاری کامل داشته است. تجاوزات نظامی شرایط را تغییر داده و مذاکره برای حل این موضوع ادامه دارد. ایران انتظار دارد آژانس بی طرف و فنی عمل کند و تحت فشار سیاسی قرار نگیرد.

ادامه فعالیت های راستی آزمایی آژانس نیازمند ترتیبات پادمانی جدید است و مذاکرات در جریان است. نگرانی های مشروع ایران، به ویژه قانون اخیر مجلس، باید مورد توجه قرار گیرد و آژانس از انتشار گزینشی بخش های نهایی نشده گزارش خودداری کند تا همکاری ایران و آژانس تداوم یابد.

متن کامل این یادداشت توضیحی به این شرح است:

مقدمه: نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد دفتر سازمان ملل متحد و سایر سازمان های بین المللی در وین مایل است نظرات و مشاهدات خود را در خصوص گزارش های مدیرکل به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح نماید. متأسفانه، این گزارش ها بار دیگر خارج از چارچوب قانونی و حرفه ای بوده و بر مبنای روایتی تحریف شده، استوار است و ادامه رویکرد ناموفق گذشته است که منجر به پیامدهای فاجعه بار شده است. نکات اصلی درباره این گزارش ها به شرح زیر است:

الف) تجاوز نظامی آمریکا و رژیم اسراییل به مؤسسات هسته ای تحت پادمان ایران:

ممنوعیت حمله و تهدید به حمله به مؤسسات هسته ه ای در قوانین بین الملل

حملات صورت گرفته در خرداد 1404 (ژوئن 2025)، نقض آشکار اصول منشور سازمان ملل، مقررات حقوق بین الملل و حقوق بشردوستانه بین المللی است که استفاده از زور را ممنوع می داند.

اسناد متعددی مانند قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل/کنفرانس عمومی آژانس و کنفرانس های بازنگری معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) به صراحت حملات یا تهدید به حمله به تأسیسات هسته ای را ممنوع کرده اند. این حملات با شدیدترین عبارات توسط تعداد زیادی از اعضای جامعه بین المللی محکوم شده است.

این اقدامات نه تنها صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی را به خطر انداخته بلکه پایه های همکاری بین المللی را نیز تضعیف کرده است. متأسفانه، آژانس وظایف اساسنامه ای خود در حفاظت از مؤسسات صلح آمیز تحت پادمان، از جمله آنچه در ماده III.B.1 اساسنامه آژانس آمده است که "فعالیت های خود را مطابق با اهداف و اصول سازمان ملل برای ترویج صلح و همکاری بین المللی انجام دهد"، انجام نداده است. بی توجهی و عدم اقدام آژانس در اتخاذ تدابیر لازم، با وجود هشدارهای قبلی ایران، موجب خسارت به مؤسسات هسته ای تحت پادمان ایران و همچنین تلفات سنگین انسانی شده است.

علاوه بر این، آژانس وظیفه خود را بر اساس ماده III.B.4 اساسنامه مبنی بر گزارش به شورای امنیت سازمان ملل، که طبق آن لازم است تا: "اگر در ارتباط با فعالیت های آژانس سوالاتی پیش آید که در حوزه صلاحیت شورای امنیت باشد، آژانس باید شورای امنیت را مطلع سازد، زیرا این شورا مسئول اصلی حفظ صلح و امنیت بین المللی است"، انجام نداده است.

قانونی که در تیرماه 1404 (ژوییه 2025) توسط مجلس شورای اسلامی در خصوص تعلیق همکاری با آژانس تصویب شده، پاسخی قانونی و منطقی به عمل تجاوز است. حفاظت از تمامیت ارضی، امنیت و منافع ملت، به ویژه زمانی که امنیت ملی در نتیجه اقدامات خصمانه دشمن به خطر افتاده باشد، حق حاکمیتی هر کشور است. این قانون همچنین نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران را در صورت فراهم شدن شرایط پیش بینی کرده است.

ایران تاکنون سه بار با آژانس در تهران و وین مذاکره کرده است تا تدابیر عملی برای انجام تعهدات پادمانی خود در شرایط فوق العاده ایجاد شده به دنبال تجاوزات، مطابق با قانون ملی جدید خود را اتخاذ کند.

تمام مواد هسته ای ایران تحت نظارت مستمر آژانس قرار دارد. با این حال، در نتیجه تجاوزات، وقفه ای در فعالیت های راستی آزمایی و نظارتی آژانس ایجاد شده است. این وضعیت زمانی قابل حل است که صلح برقرار شده و چارچوبی عادلانه و مورد توافق دو طرف تصویب شود.

تمام مواد و فعالیت های هسته ای ایران به طور کامل به آژانس اعلام شده و تحت یک نظام راستی آزمایی بسیار قوی قرار گرفته است. علاوه بر این، هیچ ماده یا فعالیت هسته ای اعلام نشده ای در ایران وجود نداشته است. مشکلات کنونی در زمینه ایمنی، امنیت و پادمان، پیامد تجاوزات غیرقانونی هستند که باید به صورت مشترک حل و فصل شوند.

موضوعات باقی مانده در گذشته حل وفصل شده و در گزارش مدیرکل با عنوان "ارزیابی نهایی موضوعات باقی مانده فعلی و گذشته مرتبط با برنامه هسته ای ایران (GOV/2015/68)" در دسامبر 2015 منعکس شده است. در خصوص دو موضوع باقی مانده، ایران تاکنون توضیحات فنی خود را ارائه داده است. اگر فقط جنبه های فنی مورد توجه قرار گیرد و نه ملاحظات با اغراض سیاسی، این موضوعات به سادگی قابل حل هستند. ایران بار دیگر تأکید می کند که استفاده و اتکا به اطلاعات نادرست و ساختگی ارائه شده توسط دشمن قسم خورده یعنی رژیم اسراییل، که عضو NPT نیست و اصول بین المللی و همچنین رژیم پادمان آژانس را رعایت نمی کند، کاملاً گمراه کننده است. اصرار بر حفظ این موضوعات ساختگی در گزارش های مختلف مدیرکل، نشانه آشکار سیاسی کاری است که به اعتبار و بی طرفی فنی آژانس آسیب می زند. ادامه این رویکرد، همکاری ایران و آژانس را به خطر می اندازد.

رفتار غیرقانونی این دو بازرس در خارج کردن اسناد بسیار محرمانه از این مؤسسه و انتقال آن ها به خارج از ایران، که در نامه آژانس به شماره MV-IRA-31.1/SGVI/2025-0271 مورخ 6 خرداد 1404 (27 مه 2025) نیز منعکس شده است، نقض پروتکل های امنیتی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. جای تردید نیست که حق اعتراض به انتصاب بازرسان آژانس به صراحت در ماده 9(a)(ii) (INFCIRC/214) به رسمیت شناخته شده است: "چنانچه دولت ایران، چه هنگام پیشنهاد انتصاب یا در هر زمان پس از آن، نسبت به انتصاب اعتراضی داشته باشد، آژانس باید انتصاب یا انتصاب های جایگزین به دولت ایران پیشنهاد نماید".

در سند INFCIRC/214 هیچ مقرره ای در خصوص اجرای اقدامات پادمانی در شرایط جنگی وجود ندارد. با این حال، ایران بر اساس حسن نیت وارد مذاکره با آژانس شده است تا راه هایی برای ادامه اجرای تعهدات پادمانی خود در شرایط کنونی بیابد. غیرحرفه ای است که مدیرکل در گزارش خود (بندهای 14 و 15 این گزارش - GOV/2025/53)، بدون رضایت ایران، بخشی از متنی را درباره این موضوع بازتاب داده که هنوز نهایی نشده و مورد توافق قرار نگرفته است.

1- جمهوری اسلامی ایران کاملاً متعهد به ان پی تی و موافقت نامه پادمان جامع بوده و همواره همکاری کامل با آژانس داشته است. به موازات این امر، ایران انتظار دارد آژانس در برابر فشارهای سیاسی تسلیم نشود و بی طرف و فنی عمل نماید.

2- تجاوز نظامی غیرموجه تحمیل شده به ایران، شرایط را به طور اساسی تغییر داده و بسیاری از حوزه ها از جمله نحوه و روند اجرای موافقت نامه پادمان را تحت تأثیر قرار داده است. برای رسیدگی به این موضوع، ایران و آژانس وارد مذاکره شده اند که در صورت یک نتیجه گیری عادلانه و حرفه ای، زمینه ادامه همکاری فراهم خواهد شد.

3- در حالی که هیچ محدودیتی بر سطح غنی سازی وجود ندارد، مدیرکل بدون هیچ مبنای حقوقی، در چندین مورد نگرانی خود را نسبت به سطح فعالیت های غنی سازی تحت پادمان ایران ابراز کرده است. با این حال، به طرز شگفت انگیزی مدیرکل از ابراز هرگونه تأسف نسبت به تجاوزات آشکار علیه موسسات هسته ای تحت پادمان ایران که حتی فعالیت های راستی آزمایی آژانس را نیز پیچیده کرده است، خودداری می نماید.

4- همان گونه که گفته شد، ادامه فعالیت های راستی آزمایی آژانس در شرایط جنگی فعلی نیازمند ترتیبات پادمانی جدید است که باید مورد توافق قرار گیرد. مذاکره در این خصوص در جریان است. انتظار می رود آژانس مذاکرات خود با ایران را به شیوه ای سازنده ادامه دهد و از هر اقدامی که می تواند این روند را به خطر اندازد، از جمله بازتاب گزینشی بخش هایی از متنی که هنوز نهایی نشده است، اجتناب ورزد.

5- به منظور نهایی کردن این مذاکرات، نگرانی های مشروع ایران به ویژه مفاد قانون اخیر مصوب مجلس شورای اسلامی باید به طور کامل مورد توجه قرار گیرد.