17 شهریور ماه، شرایط جدید صدور و ثبت دسته چک اجرایی شد. بر این اساس، بانک ها حالا مجاز هستند در اولین مرحله، حداکثر 20 برگ چک (ترکیبی از فیزیکی و الکترونیکی) در اختیار مشتریان حقیقی قرار دهند. درحالی که پیش از این، در نخستین مرحله تنها یک دسته چک 10 برگی به افراد تعلق می گرفت و برای داشتن تعداد برگ های بیشتر افراد مجبور بودند از چندین بانک دسته چک درخواست کنند.

به گزارش دنیای اقتصاد، کارشناسان معتقدند اجرای شرایط جدید دریافت دسته چک می تواند موجب رونق استفاده از این ابزار پرداخت باشد. همچنین به دلیل سهولت دریافت دسته چک الکترونیکی در شرایط جدید، ممکن است استفاده الکترونیکی این ابزار نیز افزایش پیدا کند؛ این موضوع می تواند هزینه ثبت و صدور چک را در سیستم بانکی و هم برای هر دو شخص استفاده کننده و دریافت کننده کاهش دهد. از طرفی طی دو ماه متوالی نخست سال جاری تعداد و مبلغ چک های برگشتی افزایش داشته است.

افزایش چک های برگشتی می تواند به اعتبار استفاده از چک به عنوان یک ابزار پرداخت امن صدمه وارد کند. در همین رابطه روز گذشته معاون بانک مرکزی از تصویب شیوه نامه سقف اعتباری چک خبر داد. بر اساس این شیوه نامه که به زودی اجرا خواهد شد، صدور چک به سقف اعتباری افراد محدود می شود.

آخرین آمار اعلامی بانک مرکزی از چک های استفاده شده در کشور، مربوط به دومین ماه بهار(اردیبهشت ماه) است. طبق آمار اعلامی بانک مرکزی، نسبت تعداد چک های برگشتی به کل چک ها از 9.1 درصد در فروردین ماه به 10.1 درصد در اردیبهشت رسیده است. همچنین نسبت مبلغ چک های برگشتی به مبلغ کل چک های مبادله شده از 13.8 درصد در ماه قبل به 14.4 درصد در اردیبهشت ماه، افزایش داشته است.

این آمار بیان می کند طی دو ماه متوالی در سال جاری، چک های برگشت خوره افزایش یافته است. روند افزایشی در چک های برگشتی جدا از این که نشانه ای از افزایش رکود و شاید نا اطمینانی های اقتصادی است، می تواند به عنوان هشداری برای کاهش اعتبار این ابزار پرداخت نیز شمرده شود.

به طور کلی وجود قوانین دقیق و کارآمد می تواند به افزایش اعتبار چک بیفزاید. به عقیده کارشناسان، اصلی ترین دلیل افزایش 7.8 درصدی تعداد چک های مبادله ای در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته، افزایش گرایش افراد به خرید قسطی و گسترش پلتفرم های وام دهی خرد بوده است.

با این حال افزایش ریسک های اقتصادی موجب افزایش چک های برگشتی شده است. بر این اساس، به نظر می رسد، اعتبار دهی به ابزار های پرداخت بیش از آن که به قوانین مرتبط باشد نیازمند ثبات در اقتصاد کلان است. با این حال، روز گذشته شرایط جدیدی برای ثبت و دریافت چک به مرحله اجرا رسید. طبق اعلام بانک مرکزی، شرایط جدید با هدف افزایش انضباط در تعداد برگه های چک برای هر شخص حقیقی و حقوقی صورت گرفته است.

طبق قوانین جدید، از این پس در سال نخست، هر شخص حقیقی با مراجعه به بانک 10 برگ به صورت کاغذی و 10 برگ به صورت الکترونیک دریافت می کند. در مراجعه بعدی در سال نخست که منوط به اینکه 80 درصد برگه های چک قبلیش پاس شده باشد یا به بانک برگشت شده باشد، دسته چک 10 برگی بعدی را دریافت می کند.

در صورتی که مشتری شخص حقوقی باشد، در صورتی که در سال نخست برای دریافت دسته چک به بانک مراجعه کند، دسته چک 25 برگی کاغذی و همچنین دسته چک 25 برگی الکترونیک دریافت می کند. این محدودیت در سال اول برای شخص حقیقی و حقوقی لحاظ می شود و در سال های بعدی تعداد برگه های چک افزایش پیدا می کند. از سال دوم نیز تعداد برگه چک با توجه به کارکرد فرد قابل افزایش است.

برای نمونه در خصوص اشخاص حقیقی این تعداد تا حداکثر 25 برگ و در خصوص مشتریان حقوقی هم بانک با توجه به شرایط آنها می تواند تصمیم گیری کند. جدا از شرایط جدید دریافت دسته چک، بانک مرکزی اعلام کرده که برای اعتباربخشی به دسته چک برنامه مشخصی دارد. به گفته مقامات این بانک، در گام نخست شیوه نامه سقف اعتباری مصرح در قانون اصلاح قانون صدور چک به تازگی تصویب شده و به زودی به شبکه بانکی ابلاغ خواهد شد.

براساس شیوه نامه سقف اعتبار چک که به زودی به شبکه بانکی ابلاغ خواهد شد صدور چک توسط افراد محدود به سقف اعتباری فرد خواهد بود و سامانه اجازه ثبت چکی بالاتر از میزان مبلغ سقف اعتباری صاحب دسته چک را نخواهد داد. بر اساس این شیوه نامه سقف اعتباری اشخاصی که چکی را در سامانه ثبت می کنند، بنا به فعالیت گذشته شخص و شاخص های دیگری همچون چک های برگشتی، چک های صادر شده پیشین، تسهیلات و تعهدات دریافت شده از سوی او، ضمانت ها، مالیات پرداختی و تراکنش های مالی وی تعیین می شود.

مطابق اعلام مقامات بانک مرکزی، مبلغ چک صادره از سوی مشتریان نباید از میزان اختلاف سقف اعتباری وی و چک هایی که تا لحظه صدور چک جدید تسویه نشده بیشتر باشد. به بیان دیگر سامانه اجازه ثبت چکی بالاتر از میزان مبلغ سقف اعتباری فرد با شرایط فوق را نخواهد داد.