محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جانشین دبیر ستاد بزرگداشت هزار و پانصدمین سال ولادت پیامبر رحمت (ص)، در گفت وگویی تفصیلی درباره نحوه شکل گیری این ستاد، ساختار و فعالیت های آن، برنامه های فرهنگی، اجتماعی و بین المللی و نیز نقش رسانه ها و فضای مجازی سخن گفت. او تأکید می کند که این برنامه ها عمدتاً با استفاده از ظرفیت های موجود دستگاه ها و مشارکت مردمی برگزار می شود.

به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ هفته وحدت امسال با هزار و پانصدمین سال ولادت پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) مقارن شده است؛ مناسبتی کم نظیر که هم در داخل کشور و هم در سطح بین المللی می تواند بستر انسجام و وحدت باشد.

به همین مناسبت، ستاد ملی بزرگداشت 1500مین سال ولادت پیامبر رحمت تشکیل شده است. درباره اهداف، ساختار و برنامه های این ستاد، با محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جانشین دبیر ستاد، گفت وگو کرده ایم که در ادامه می خوانید:

با توجه به تشکیل ستاد بزرگداشت 1500مین سال ولادت پیامبر رحمت، لطفاً در خصوص نحوه تشکیل این ستاد و ساختار و فعالیت های آن توضیح دهید.

ابتدا هفته وحدت را که یادآور سالروز تولد پیامبر گرامی اسلام است به عموم مسلمانان جهان تبریک می گویم. امسال هفته وحدت مقارن با هزار و پانصدمین سال تولد آن حضرت است. این مناسبت فرصت مغتنمی برای مسلمانان است تا با تأمل در آموزه ها و سیره نبوی و اصل قرار دادن آن، وحدت و همدلی بیشتری داشته باشند. این موضوع هم فرصتی برای همدلی و وحدت بیشتر در داخل کشور و میان پیروان آن حضرت در اقصی نقاط کشور است و هم می تواند بستری برای انسجام اجتماعی و تقویت وحدت اسلامی در سطح بین المللی باشد. افزون بر این، فرصتی است برای معرفی درست پیامبری که رحمه للعالمین است به جهانیانی که در معرض تبلیغات سوء قرار گرفته اند.

با ایده بزرگداشت 1500مین سال تولد آن حضرت، نخستین اقدام استفسار از مجمع فقه اسلامی جده بود تا موضوع تاریخ ولادت از نظر تقویمی روشن شود. مجمع با قاطعیت اعلام کرد که سال 1447 قمری، مقارن با 1500مین سال تولد پیامبر است. پس از آن، موضوع در سازمان کنفرانس اسلامی نیز با تلاش وزارت امور خارجه مطرح شد و خوشبختانه در اجلاس وزرای خارجه در استانبول در اسناد رسمی گنجانده شد.

با قطعی شدن این دو موضوع، دولت جمهوری اسلامی ایران با درک اهمیت آن در سطح ملی و بین المللی، پیشنهاد تشکیل ستاد بزرگداشت 1500مین سال تولد پیامبر رحمت را مورد توجه قرار داد. آقای دکتر پزشکیان موافقت خود را اعلام کردند و موضوع به آقای دکتر عارف ارجاع شد. سپس در هیئت دولت نیز به تصویب رسید. اولین جلسه ستاد با ریاست معاون اول آقای دکتر عارف و دبیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد و شرح وظایف ستاد در قالب پنج کارگروه مشخص شد:

• کارگروه دیپلماسی و ارتباطات اسلامی؛ مسئول: وزارت امور خارجه دبیر: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

• کارگروه علمی و پژوهشی؛ مسئول: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دبیر: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

• کارگروه تبلیغ و ترویج؛ مسئول: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی دبیر: سازمان تبلیغات اسلامی

• کارگروه اجتماعی؛ مسئول: معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری دبیر: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

• کارگروه هنری و رسانه ای؛ مسئول: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دبیر: سازمان صدا و سیما

البته در شورای هماهنگی تبلیغات حتی پیش از تشکیل این ستاد، با توجه به سابقه برگزاری هفته وحدت، برنامه هایی در ارتباط با این مناسبت طراحی شده بود که قرار شد در هماهنگی با این ستاد و ذیل کارگروه تبلیغ و ترویج پیگیری شود. همچنین جلسه ای با سازمان برنامه و بودجه برگزار شد و مقرر شد کارگروه ها برنامه های خود را ارائه کنند تا در یک بازه یک ساله پیگیری و تأمین بودجه شوند. در عین حال، با توجه به محدودیت های کشور، رویکرد اصلی استفاده از ظرفیت های جاری دستگاه ها و نیز مشارکت مردمی است.

چه برنامه های فرهنگی و هنری برای این مناسبت در نظر گرفته شده است؟

برنامه های متنوعی از جمله جشنواره های بین المللی فیلم و کتاب، نمایشگاه های مجازی سیره نبوی، تئاترهای خیابانی و تولیدات موسیقایی الهام گرفته از سیره پیامبر طراحی شده است. همچنین سمینارهای علمی با حضور عالمان سراسر جهان و از مذاهب مختلف برگزار خواهد شد.

برای نسل جوان، انیمیشن ها، بازی های آموزشی و فیلم های کوتاه با محتوای نبوی در نظر گرفته شده است. برنامه های محلی در مساجد، مدارس و دانشگاه ها نیز شامل مسابقات قرآن، سخنرانی و شعرخوانی خواهد بود. تمامی برنامه ها با هدف ترکیب جشن و آموزش طراحی شده اند و تأکید بر زیبایی های اخلاقی و رفتاری پیامبر (ص) محور اصلی آن هاست. این رویدادها به زبان های مختلف و برای مخاطبان جهانی نیز تولید می شوند.

نقش رسانه ها و فضای مجازی در معرفی صحیح پیامبر (ص) چیست؟

رسانه ها و فضای مجازی یکی از مهم ترین ابزار برای معرفی پیامبر (ص) به نسل جوان و جهانیان هستند. با تولید محتوای جذاب، مستند، کوتاه و قابل اشتراک، می توان تصویری واقعی و الهام بخش از ایشان ارائه داد. از اینفلوئنسرهای مذهبی و فرهنگی برای گسترش محتوای مثبت استفاده می شود. برای مقابله با تحریف های غربی، مستندهای پاسخگو، کمپین های #حقیقت_درباره_محمد و همکاری با رسانه های بین المللی در دستور کار است.

همچنین آموزش رسانه ای به کاربران برای شناسایی محتوای کذب ضروری است. فضای مجازی باید به میدانی برای گفت وگو، نه توهین و تحریف، تبدیل شود. این فرصتی است برای ارائه اسلام به عنوان دینی مبتنی بر رحمت و عقلانیت.

چگونه می توان از این مناسبت برای تقویت وحدت میان مسلمانان استفاده کرد؟

با برگزاری مراسم مشترک میان شیعیان و اهل سنت، صدور بیانیه های وحدت جویانه و حضور مشترک علمای بزرگ در مراسم یکدیگر. ایجاد پروژه های فرهنگی مشترک مانند تألیف کتاب های مشترک سیره یا تولید فیلم های مشترک. تأکید بر مشترکات عقیدتی و اخلاقی و کنار گذاشتن مباحث تفرقه انگیز. حمایت از نهادهای وحدت طلب در سطح جهانی و تأسیس شبکه های علمی و فرهنگی مشترک. این مناسبت باید بهانه ای برای دعوت به گفت وگو، نه تشدید اختلافات باشد. وحدت، نه شعار، بلکه ضرورتی برای بقا و پیشرفت جهان اسلام است.

چگونه می توان مفهوم رحمت للعالمین را در عمل زنده کرد؟

بسیاری از جوامع اسلامی این مفهوم را به معنای رحمت محدود به مسلمانان برداشت کرده اند، در حالی که آیه 107 سوره انبیاء، جهانی بودن رحمت را تأکید می کند. این شعار باید به سیاست های داخلی و خارجی ترجمه شود: کمک به فقرا، پناه دادن به آوارگان، گفت وگو با دیگران و احترام به حقوق بشر.

در سطح فردی، با اخلاق مداری، مهربانی و دوری از خشونت. در سطح بین المللی، با حمایت از مظلومان جهان، صرف نظر از دین و نژاد. رسانه ها باید الگوهای معاصر از رحمت آمیزی را معرفی کنند. دانشگاه ها نیز باید درس هایی در اخلاق نبوی و کاربرد آن در جهان مدرن ارائه دهند. رحمت باید در قوانین، رفتارها و سیاست ها جاری شود، نه فقط در سخنرانی ها.

برخی ممکن است بپرسند که آیا اجرای این برنامه ها در شرایط اقتصادی کشور هزینه های سنگینی را تحمیل نمی کند؟

این نگرانی را درک می کنم؛ اما باید تأکید کنم که این برنامه ها بیشتر در چارچوب بودجه جاری نهادها و سازمان ها پیش بینی شده است. در واقع، هر دستگاهی بخشی از ظرفیت های موجود خود را به این موضوع اختصاص داده و تلاش کرده ایم با مشارکت مردمی و استفاده از امکانات موجود، هزینه ها را مدیریت کنیم.

این مناسبت چه نقشی در دیپلماسی عمومی و جایگاه بین المللی ایران دارد؟

بزرگداشت 1500مین سال ولادت پیامبر اکرم (ص) صرفاً یک برنامه داخلی نیست. این رویداد می تواند ظرفیت های دیپلماسی عمومی ایران را تقویت کند. پیامبر اسلام، شخصیتی جهانی است و معرفی درست او به ملت ها می تواند عامل نزدیکی کشورهای اسلامی و کاهش سوءتفاهم ها باشد. ما تلاش کرده ایم با همکاری نهادهای فرهنگی و رسانه ای، در سطح بین المللی هم برنامه های متنوعی برگزار کنیم؛ از نشست های گفت وگوی ادیان گرفته تا نمایش فیلم ها و آثار هنری در کشورهای مختلف. این خود فرصتی است برای نشان دادن چهره ای عقلانی، مهربان و وحدت آفرین از اسلام.

آیا در این برنامه ها فقط به فعالیت های فرهنگی و هنری بسنده شده یا حوزه های اجتماعی هم در نظر گرفته شده است؟

خیر، یکی از محورهای اصلی فعالیت ها، حوزه اجتماعی است. ما به دنبال این هستیم که رحمت للعالمین در عمل و در زندگی مردم جاری شود. به همین دلیل، برنامه هایی مثل پویش قرار دوازدهم برای توزیع بسته های معیشتی و دارو در مناطق محروم، خدمات پزشکی رایگان در بقاع منتخب، جشن های مردمی در محلات، کارگاه های آموزشی برای خانواده ها و توانمندسازی بانوان مبلغه در دستور کار قرار گرفته است. این فعالیت ها نشان می دهد که یاد پیامبر فقط در قالب جشن و هنر نیست، بلکه در خدمت رسانی و همدلی اجتماعی هم جلوه گر می شود.

آیا این برنامه ها محدود به هفته وحدت است یا در طول سال ادامه خواهند داشت؟

برنامه ها هم در هفته وحدت اجرا می شوند و هم در طول سال ادامه خواهند داشت. هفته وحدت نقطه آغاز است، اما بسیاری از فعالیت ها در ماه های آینده نیز دنبال می شود. ما تلاش کرده ایم رویدادها را به گونه ای طراحی کنیم که هم در کوتاه مدت اثرگذار باشند و هم در بلندمدت.

در پایان لطفاً چند نمونه از مهم ترین برنامه هایی که در طول سال ادامه خواهند داشت را هم بفرمایید.

بله، بخشی از این برنامه ها در یک بازه یک ساله ادامه می یابند. برای نمونه، تعداد محدودی از برنامه ها اعلام می شود:

در حوزه کتاب: طرح میلاد نور برای ترویج کتابخوانی و تجهیز کتابخانه ها با آثار مرتبط با پیامبر را داریم؛ در حوزه موسیقی: برگزاری جشنواره رحمت للعالمین و اجرای موسیقی نواحی اقوام ایرانی. در نمایش های خیابانی: اجرای تئاتر با موضوع سیره پیامبر در استان ها و شهرستان ها.

در سینما: تولید انیمیشن ها و فیلم های کوتاه برای کودکان و نوجوانان و مسابقات فیلم و عکس. در قرآنی: برگزاری محافل قرائت و مسابقات دانش آموزی آیه های نبوی . در شعر و ادبیات: جشنواره شعر نبی رحمت . در رسانه ای: کمپین های مجازی مانند امت احمد و تولید پادکست های مرتبط با سیره پیامبر. در اجتماعی و مردمی: پویش قرار دوازدهم برای خدمت رسانی و خدمات پزشکی رایگان.

در بین المللی: برگزاری جشن های ویژه ایرانیان مقیم دیگر کشورها. همایش های علمی و فرهنگی و اکران فیلم از جمله اکران فیلم محمد رسول الله (ص) و نیز برنامه های متنوع در کشورهای مختلف. در حوزه تجسمی: برگزاری نمایشگاه های تجسمی و خوشنویسی با موضوع هفته وحدت. در حوزه علمی-پژوهشی: برگزاری نشست های متعدد با حضور استادان برجسته و نیز اجرای مسابقات فرهنگی و علمی.

این نمونه ها تنها بخشی از برنامه هایی هستند که در طول سال اجرا خواهند شد. به طور کلی هر بخش شامل برنامه های متنوعی است که در این گفت وگو مجال اشاره به همه برنامه ها نیست.