لزوم مذاکره و اهمیت آن در فضای رسانه ها مورد بحث است.

روزنامه هم میهن در سرمقاله خود در این رابطه نوشت: طرح دقیق هر مسئله ای، به معنی پیمودن حداقل نیمی از راه حل آن است. بدون طرح و توصیف دقیق، نمی توان هیچ مسئله ای را حل کرد. موضوع مذاکره با ایالات متحده آمریکا از این نوع است.

موافقان آن، مسئله مذاکره را به گونه ای طرح و وصف می کنند، درحالی که مخالفان به شکل دیگری می گویند. در واقع، هر دو گروه پاسخ را پیشاپیش داده اند و طرح مسئله آنان به گونه ای است که به همان پاسخ پیشینی خود برسند. درحالی که مذاکره با آمریکا می تواند به گونه ای مطرح شود که بتوان آن را بر حسب شرایط رد یا تایید کرد.

طرح مسئله به این صورت که آمریکا دشمن است و با دشمن گفت وگو بی معنی و زیان مطلق است و هر صدایی که آن را طرح کند در خط دشمن است به همان میزان غیرقابل پذیرش است که بگوییم آمریکای ترامپ دوست ماست و به راحتی می توانیم با آن به توافق برسیم و گفت وگو هم لازمه این راه است و کافی است که بله را بگوییم و تمام شود. شاید لازم باشد که ماجرا را به نحو واقعی تری طرح کنیم.

نخست بپذیریم که برای موفقیت گفت وگوی سیاسی، هیچگونه ضمانتی وجود ندارد. انجام گفت وگو اگر مستلزم دادن هیچ امتیازی نباشد، مطلقاً زیان هم نخواهد داشت. به ویژه اینکه رد کردن آن از سوی هر طرفی که باشد، مستلزم قرار گرفتن در موضع خصومت و ضدصلح است.

پذیرش گفت وگو مانع هیچ اقدام دیگری نیست. نه قرار است حواس ما را از مسائل دیگر پرت کند و نه قرار است به منزله تغییر موقعیت طرف مقابل از دشمن به دوست باشد. همچنان که پیمان صلح حدیبیه میان پیامبر و قریش منعقد شد که با هم جنگ داشتند. اتفاقاً پیشنهاد هم از جانب قریش داده شده بود و بسیاری از نزدیکان پیامبر هم مفاد و اصل آن را خفت بار می دانستند، زیرا ده سال ترک مخاصمه بود و نیز مستلزم استرداد تازه مسلمان شده های فراری از شکنجه به سران قریش بود. جالب اینکه یکی از صحابه بسیار مهم استدلال امروز تندروها را آورد که: آیا ما بر حق نیستیم و آنان بر باطل؟ پس چرا در دین مان کوتاه می آییم؟

در قرارداد صلح با ده سال ترک مخاصمه هم توافق کردند. درحالی که مسلمانان برخلاف قریش جریان روبه رشد و در حال قدرتمند شدن بودند. در هر صورت، پیامبر پیشنهاد مصالحه را پذیرفت و کاملاً هم راه آمد. گفت وگو که اصولاً جزء جدانشدنی کار پیامبر با همه طرف های درگیر بود و سابقه ندارد که در موردی پیامبر آن را رد کرده باشد. البته پیامبر جدل های فردی را نفی کرده اند؛ ولی مذاکره با دشمن را هیچ گاه نه تنها رد نکردند، بلکه اغلب خودشان عهده دار می شدند.

هدف از گفت وگو، کوشش برای پرهیز از جنگ و نیز رسیدن به صلح است. برای به نتیجه رسیدن یا حتی در صورت توافق برای تداوم آن تا پایان قرارداد نیز هیچ تضمینی وجود ندارد. همچنان که صلح حدیبیه هم نقض شد و به جنگ فتح مکه رسید.

آخرین تجربه مهم و حتی موفق ایران، گفت وگوهای بهار در مسقط و اروپا با استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، است. ایران چه چیزی را از دست داد که اگر مذاکره نمی کرد، دچار این زیان نمی شد؟ تنها نقطه ابهام این بود که چرا این اقدام مستقیم انجام نشد تا درک دقیق تری از گفت وگوها و منظور طرفین به دست آید.

اگر از طریق جاسوسی یا علم غیب به این یقین می رسیدیم که آنان با هدف تفاهم نیامده اند، باز هم باید گفت وگو می کردیم تا همه بدانند ایران مانع انجام گفت وگو نبوده است و اتفاقاً این دستاورد مهمی برای ایران در تجاوز اخیر بود که با هیچ موشکی به دست نمی آمد. ما هیچ زیانی در این گفت وگوها نکردیم. این ایالات متحده بود که اعتبارش با سوال مواجه شد.

بنابراین، اکنون که در آستانه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل هستیم، مناسب است که در محدوده گفت وگوهای رسمی و غیررسمی گشایش بیشتری را به طور مستقیم آغاز کنیم. البته همه ملاحظات را باید رعایت کرد؛ ولی هر طرف که اصل گفت وگو را رد کند، پیشاپیش خود را بازنده معرفی کرده است.

انسان خردمند حتی اگر نخواهد به توافق برسد، باز هم مذاکره را رد نمی کند؛ بلکه در عمل شرایط خود را بالاتر از حد متعارف مطرح می کند، نه اینکه اصل مذاکره را رد کند.