علی رفسنجانی طی یادداشتی در عصرایران نوشت: پس از برگزاریِ کنکور سراسریِ 1404 مسائل مختلفی ازجمله سهمیه ها دوباره به جدی ترین موضوعاتِ افکار عمومی تبدیل شده است؛ این که چرا عده ای با قدرت، ثروت یا امتیازهای خاص، راهی آسان تر برای پیشرفت دارند و دیگران -ولو نابغه و مصمم- پشتِ سدّ کنکور و سایر آزمون ها ازجمله استخدامی متوقف می شوند؟

هرچند برخلافِ آنچه اغلب می پندارند، سهمیه های آموزشی و استخدامی تنها به جامعه ایثارگری یا خانواده معززِ شهدا محدود نمی شود بلکه سایر اقشار همچون اعضای هیئت علمی و حتی کارکنانِ برخی نهادها نیز بعضاً از تسهیلاتی بهره مندند که نه فقط برای خودشان، بلکه برای فرزندانشان هم امتداد می یابد اما به هر روی این وضع، عدالت اجتماعی را به چالش می کشد.

عدالت ایجاب می کند که در حوزه های علمی و شغلی، معیارِ جذب نخبگانی جایگزینِ سهمیه ها شود؛ نخبگی، آن هم در عمل -و نه صرفاً مصاحبه های سلیقه ای مبتنی بر کلیشه های تئوری- باید مبنای ورود به دانشگاه و دستگاه های دولتی قرار گیرد.

درعینِ حال، تفکیک ضروری است. تسهیلاتِ رفاهی مانند مسکن، درمان و خودروی متعارف باید همچنان برای ایثارگران و خانواده های معزز شهدا باقی بماند چراکه آنان خالصانه جانِ خود را برای ایران و مردمان این سرزمین گذاشته اند لذا سزاوارِ بیشترین حمایت های معیشتی اند.

همچنین سهمیه مقطعی (و نه مستمر) در آستانه کنکور و مواقع بحرانی همچون زلزله، سیل و جنگ برای مدیریت زمان و کنترل استرس دانش آموزان می تواند به عدالت نزدیک تر باشد.

اما حوزه هایی چون کنکور و استخدام، اگر بر پایه ی امتیازاتِ ناعادلانه باقی بماند، می تواند به مثابهِ چرخه ای مخاطره آمیز با آینده کشور بازی کند؛ چه بسا پزشکی که با سطح علمیِ نازل و تنها با تکیه بر سهمیه به مقامِ جراح برسد، روزی سلامت جامعه را به خطر بیندازد، یا کارمندی که بدونِ شایستگی خدمت سربازی را امریه کرده و بعد وارد بدنه ی اداری شده، جای خدمت، بر ناکارآمدی دامن بزند.

این رویه مدتهاست انگیزه ی اقشارِ زحمتکشِ جامعه به ویژه نخبگان را به یغما برده و آنان را به انزوا کشانده؛ نخبگانی که می بینند سال ها تلاش و استعدادشان پشت دیوارِ سهمیه ها و پیشرفت های آسانسوریِ خواص بی فایده مانده، به تدریج از مسیرِ تلاش دست می کشند و به تبعِ آن موتورِ پیشرفت کشور نیز خاموش خواهد شد.

جامعه ی امروز بیش از هر زمانِ دیگری انتظار دارد مجلس و دولت با تکیه بر انسجامِ ملّی، وفاق و البته شجاعت، مطالبه ی تعدیلِ سهمیه ها را به سرانجام برسانند؛ جذب نخبگانی، نه در شعار، بلکه در عمل، تنها راهِ برون رفت ازاین دورِ باطل است.