بر اساس داده های مرکز آمار و محاسبات در مرداد 1404 هزینه حداقلی تأمین سبد خوراکی یک خانوار ایرانی به نزدیک 11 میلیون و 500 هزار تومان رسیده است؛ رقمی که نه تنها از حداقل دستمزد مصوب سال جاری بالاتر است، بلکه با رشد ماهانه و نقطه به نقطه ای فراتر از تورم کل کشور، فشار معیشتی مضاعفی بر خانوارها و به ویژه اقشار آسیب پذیر جامعه وارد کرده است.

به گزارش اکو ایران، براساس محاسبات و بر اساس گزارش متوسط قیمت خوراکی های منتخب در مناطق شهری مرکز آمار، در مرداد امسال تهیه لبنیات برای یک خانوار نزدیک به 3 میلیون و 500 هزار تومان هزینه داشته است. بر اساس آن چه که قبلا اشاره شد، گروه لبنیات در جدول انستیتو تغذیه را به 4 نوع کالای لبنی پرمصرف تقسیم کرده است.

بر اساس این تقسیم بندی، هر فرد باید 4.5 لیتر شیر، 3 کیلوگرم ماست، 750 گرم پنیر و 750 گرم کره در طول یک ماه مصرف کند. حال اگر این مقادیر براساس اندازه خانوار مورد بررسی قرار دهیم، هزینه تامین دو مورد اول به ترتیب حدود 733 هزار تومان و 715 هزار تومان بوده است. مبلغ مورد نیاز برای تامین پنیر و کره به مقدار اشاره شده نیز به ترتیب 476 هزار تومان و یک میلیون و 492 هزار تومان است. بنابراین از بین کالاهای لبنی مختلف، همچنان بیشترین هزینه به کره اختصاص دارد.

اما لبنیات تنها گروه خوراکی نبوده که در مردادماه شاهد افزایش قیمت بوده و سهم بالایی از مخارج خوراکی را به خود اختصاص داده است؛ گوشت، میوه جات و برنج نیز نقش مهمی در تورم خوراکی ماه گذشته ایفا کرده اند.

براساس مقادیر توصیه شده، هر فرد باید در ماه 2 کیلو و 100 گرم برنج مصرف کند. اگر مبنا برنج خارجی درجه یک باشد، هزینه تامین این بخش از خوراک هر در مقیاس خانوار در مرداد سال جاری به 639 هزار تومان رسیده است. گوشت گاو یا گوساله نیز برای هر خانوار یک میلیون و 856 هزار تومان هزینه ایجاد کرده است. از طرفی، هر خانوار برای تامین حداقلی از میوه جات که پرتقال و سیب هستند باید به ترتیب 829 هزار تومان و 946 هزار تومان هزینه کند.

با توجه به مقادیری که گفته شد، هر خانوار در مرداد امسال برای تهیه این سبد خوراکی باید 11 میلیون و 105 هزار و 704 تومان هزینه کند.

این رقم نسبت به تیرماه 4.18 درصد و نسبت به مرداد سال گذشته 56 درصد رشد کرده است. بالاتر بودن رشد ماهانه قیمت این سبد نسبت به تورم ماهانه کل کشور (2.9 درصد) نشان می دهد که سرعت افزایش قیمت اقلام خوراکی اساسی و ضروری برای یک خانوار از سرعت افزایش قیمت کل اقلام سبد مصرف یک خانوار بالاتر بوده است.

همچنین با اینکه تورم نقطه به نقطه مردادماه سال جاری بالاتر از 42 درصد معادل برآورد شده اما تورم حداقل هزینه سبد خوراک خانوارها در همین مدت 56 درصد افزایش داشته است. از طرف دیگر حداقل حقوق تصویب شده در سال جاری برابر با 10 میلیون و 390 هزار تومان بوده که اگر در خانواری تنها یک نفر مشغول به کار باشد، تامین خوراک مورد نیاز توسط یک فرد حداقل بگیر تقریبا ناممکن است. چرا که تامین سبد حداقل خوراک یک خانوار بیش از 11 میلیون تومان هزینه در بر دارد.

تأمین تغذیه سالم برای هر فرد مستلزم مصرف منظم گروه های متنوع غذایی است تا از ابتلا به بیماری های ناشی از سوءتغذیه جلوگیری شود. هزینه تهیه این اقلام غذایی، به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت جسمی، حتی در شرایط کاهش درآمد نیز معمولا از سبد مصرفی خانوار حذف نمی شود.

در همین راستا، مراکز علمی برجسته کشور از جمله انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی و دانشکده علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران، الگویی تحت عنوان سبد غذایی بهینه طراحی کرده اند که ترکیبی استاندارد از گروه های غذایی ضروری برای تأمین نیازهای روزانه بدن ارائه می دهد. با استفاده از کلیات این سبد و مقادیر توصیه شده آن، سبد معیشت را طراحی شده است.

با وجود سهم بالای خوراکی در سبد مصرف خانوار، بر اساس داده های اخیر دسترسی به الگوی تغذیه ای استاندارد برای بخش قابل توجهی از جامعه، با دشواری های فزاینده ای همراه شده است. افزایش ماهانه قیمت کالاهای اساسی و جهش هزینه های سبد غذایی در سال های اخیر، فشار اقتصادی مضاعفی بر خانوارها وارد کرده است. اکوایران با تحلیل داده های رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، شاخصی ویژه برای محاسبه هزینه ماهانه تأمین سبد غذایی مطلوب توسعه داده است.

سبد پیشنهادی مشتمل بر 13 گروه کالایی است که با هدف پوشش نیازهای تغذیه ای با حداقل هزینه طراحی شده است. برای کاهش هزینه ها، اقلام اقتصادی تر و پرمصرف تر همچون برنج وارداتی و حبوباتی مانند عدس و لپه در اولویت قرار گرفته اند. گرچه این سبد می تواند با اقلام مغذی تر تکمیل شود، اما در راستای حفظ حداقلی بودن هزینه ها، چنین توسعه ای مدنظر قرار نگرفته است.

بنابراین سبد ما به لحاظ اقلام جزیی تفاوت هایی با سبد انستیتو تغذیه دارد. برای مثال، در سبد انستیتو گروه لبنیات و مقدار مصرف مطلوب آن ذکر شده در حالی که اکوایران لبنیات را به شیر ، ماست ، پنیر و کره تقسیم کرده و حجم مورد نیاز برای مصرف ماهانه لبنیات را بین این 4 مورد به شکل مساوی تقسیم کرده است.

تفاوت این سبد با سبد شاخص قیمت مصرف کننده مرکز آمار در دو بعد است: تمرکز بر تأمین حداقل نیازهای غذایی فردی و تفاوت در روند نوسانات قیمتی نسبت به تورم عمومی. این ویژگی ها، سبد غذایی ما را به معیاری مستقل برای سنجش فشار اقتصادی بر تغذیه خانوارها تبدیل می کند.