فرارو- وزیر نیرو از توقف تشکیل سرمایه در حوزه برق سخن می گوید، در حالی که یک کارشناس انرژی خط مشی های این وزارت خانه برای سرمایه گذاران را زیر ذره بین قرار داده و آن را نقد می کند.

به گزارش فرارو، وزیر نیرو بسته ای موسوم به پویش ایران آباد را روی میز نمایندگان مجلس گذاشت و از عصری سخن گفت که در آن عطش مصرف برق لحظه ای فروکش نمی کند. او بحران سوخت را عامل فرسایش راندمان و فشار طاقت فرسا بر شبکه دانست و از 15 هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی یاد کرد که درگیر فرسودگی ست. در پایان، با یادآوری هزاران سال تمدن ایران هشدار داد که این میراث نباید در برابر چالش های ساده فرو بپاشد؛ اما پرسش اصلی هنوز بی پاسخ مانده است: آیا ایران آماده ورود به انقلاب صنعتی چهارم و پنجم است و توان ورود به میدان رقابت را دارد؟ آیا نسخه های وزیر نیرو برای بحران ها کارآمدند یا کشور همچنان به سمت خاموشی می لغزد؟

آرش نجفی، رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و کارشناس انرژی، در گفت وگویی با فرارو ابعاد اظهارات اخیر وزیر نیرو را مورد بررسی قرار داده است:

آرش نجفی به فرارو گفت: الان راندمان نیروگاه ها باید حداقل 44 درصد باشد؛ حرف وزیر نیرو درست است، برخی نیروگاه ها تنها 25 تا 30 درصد راندمان دارند و عملاً در حال هدر دادن سوخت هستند. انرژی و سوختی که به آن ها تزریق می شود از بین می رود. ما باید این نیروگاه ها را از مدار خارج کرده و جایگزین هایی با فناوری های جدید بگذاریم. این تغییر می تواند راندمان را با مصرف همان میزان گاز و سوخت، دست کم 50 تا 60 درصد افزایش دهد و بخش قابل توجهی از ناترازی موجود را برطرف کند. نتیجه اش این است که کسری گاز و سوخت کشور نیز جبران خواهد شد.

وی افزود: اما مشکل اینجاست که دولت ها با سرمایه گذاران منصفانه رفتار نمی کنند. به جای آنکه مانند یک حاکمیت عمل کنند، خود را یک بنگاه می بینند. به جای حمایت درست از سرمایه گذار و محاسبه تأثیر مثبت نوسازی نیروگاه ها بر کاهش مصرف سوخت، روند بازگشت سرمایه را طولانی می کنند و اجازه نمی دهند سرمایه گذار ظرف چند سال به اصل سرمایه اش برسد. در حالی که اگر اصل سرمایه به موقع بازگردانده شود، سرمایه گذار می تواند از منافع آتی خود به مرور بهره ببرد و در عین حال انگیزه پیدا کند که توسعه و سرمایه گذاری های بیشتری انجام دهد. این همان نقصی است که دولت ما با آن دست وپنجه نرم می کند.

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: نمی توان گفت تحریم بی تأثیر است، اما واقعیت این است که ما ایرانی ها آن قدر در دور زدن تحریم ها توانمند شده ایم و گستردگی کشور و مرزهای مشترکمان با همسایگان آن قدر ظرفیت تجاری ایجاد کرده است که تحریم بیشتر به یک بهانه شبیه است تا یک واقعیت عملیاتی. ما هر کاری را که اراده کنیم، توان انجامش را داریم.

وی مطرح کرد: چطور توانستیم در حوزه انرژی اتمی به این سطح از پیشرفت برسیم؟ مگر در این حوزه ها تحریم نبود؟ اگر توانستیم در سخت ترین شرایط، چنین توفیقی داشته باشیم، چرا در ساخت نیروگاه ناتوان بوده ایم؟ آیا می توان این را پذیرفت؟ اگر تحریم واقعاً مانع اصلی بود، پس موفقیت های بزرگ در حوزه هسته ای چگونه به دست آمد؟

وی در پاسخ گفت: به همین دلیل است که می گویم این ها بیشتر بهانه اند تا واقعیت. ما همین حالا توانسته ایم از انرژی هسته ای 1000 مگاوات برق تولید کنیم. دو نیروگاه فعال داریم و اگر نیروگاه های جدید وارد مدار شوند، می توانند دو تا سه هزار مگاوات دیگر به ظرفیت کشور اضافه کنند.

آرش نجفی گفت: در یک سال گذشته، ذخایر گازوییل کشور عملاً صفر بوده است. دولت سیزدهم هنگام تحویل کار به دولت چهاردهم، به دلیل کم لطفی یا شاید هم محدودیت های لجستیکی، مخازن را خالی گذاشت. نتیجه این شد که کمبود سوخت در مخازن به طور مستقیم به کمبود برق منجر شد و فشار زیادی بر نیروگاه های برق آبی وارد آمد. این نیروگاه ها بیش از ظرفیت معمول برای تأمین برق وارد مدار شدند و همین مسئله مشکلات جدی ایجاد کرد.

وی افزود: در خصوص مازوت سوزی باید توجه داشت که هرچند در بلندمدت آسیب های زیست محیطی، بهداشتی و پزشکی قابل توجهی به همراه دارد، اما در شرایط فعلی و با توجه به پیچیدگی های بحران قطعی برق، به عنوان یک راهکار موقت هنوز کارآمد تلقی می شود. نکته مهم این است که قطع گاز می تواند حدود 35 تا 40 درصد صنایع کشور را با مشکل مواجه کند، اما قطع برق، 100 درصد صنایع را دچار بحران خواهد کرد. بسیاری از صنایع به برق وابسته اند، در حالی که همه آن ها الزاماً به گاز نیاز ندارند. به همین دلیل، تأمین برق کشور یک اولویت حیاتی محسوب می شود، حتی اگر به بهای استفاده از مازوت تمام شود.

این متخصص حوزه انرژی گفت: در 10 تا 15 سال گذشته با ظهور هوش مصنوعی، گسترش تجارت الکترونیک، رمزارزها و فناوری های مشابه، تقاضا برای برق به شکل فزاینده و تصاعدی افزایش یافته است؛ افزایشی که می تواند خطری جدی برای بشریت باشد. با توجه به توسعه سریع هوش مصنوعی و نفوذ روزافزون آن در تصمیم گیری های انسانی، نگرانی بزرگی وجود دارد: مبادا روزی هوش مصنوعی در مصرف برق به رقیب ما تبدیل شود و کار به جایی برسد که برای انرژی با آن وارد رقابت یا حتی جنگ شویم.

وی افزود: این همان واقعیتی است که از آن با عنوان موج چهارم و پنجم انقلاب صنعتی یاد می شود. در چنین شرایطی ما تنها دو انتخاب پیشِ رو داریم: یا از ورود جدی به عرصه هوش مصنوعی و جهان دیجیتال صرف نظر کنیم که نتیجه اش عقب ماندن از دنیا خواهد بود، یا با قدرت وارد این میدان شویم و توانایی همراهی با سرعت توسعه آن را به دست آوریم. به بیان دیگر، استراتژی کشور باید بر افزایش حداقل صددرصدی ظرفیت تأمین برق متمرکز شود. این یک انتخاب ساده یا تاکتیکی نیست؛ بلکه واقعیت بنیادین و وجودی مسئله است.

آرش نجفی بیان کرد: قیمت پایین برق و انرژی در کشور باعث شده همه چه خانوار و چه صنایع بدون محدودیت مصرف کنند؛ به همین دلیل عملاً بی عدالتی در توزیع برق وجود ندارد. اما تأمین برق صنایع توسط خودشان یک خطای جدی است. تولید برق یک فرآیند تخصصی است و قانون برای آن مسیر مشخصی تعریف کرده است. کسی که کاشی، سرامیک یا فولاد تولید می کند، متخصص نیروگاه نیست. وقتی چنین واحدهایی وارد این حوزه می شوند، نتیجه اغلب نیروگاه هایی با راندمان پایین، برق بی کیفیت و ضعف در نگهداری تجهیزات است؛ موضوعی که در نهایت اقتصاد کشور را متضرر می کند.

در نهایت رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: سرمایه گذاری در کاهش مصرف برق ضروری است. روش های آن ساده اند و مردم نیز حاضر به همکاری هستند. اما مشکل اصلی اینجاست که دولت برای سرمایه گذاران دست ودلباز نیست و انگیزه کافی برای ورود بخش خصوصی ایجاد نمی کند. اگر انصاف داشته باشیم، در دولت سیزدهم حمایت بیشتری از سرمایه گذاران شد، اما در دولت های یازدهم، دوازدهم و چهاردهم چنین حمایتی وجود نداشته است. وزارت نیرو همچنان روحیه ای انحصارطلبانه دارد و مانند یک بنگاه عمل می کند و منافع را برای خود برمی دارد.