فرارو اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس، اظهارات خاصی در حوزه سیاست خارجی و تصمیمات کلان مطرح می کنند که گاهی واکنش برانگیز می شود.

به گزارش فرارو، این کمیسیون جایگاه مهمی در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس دارد. بیراه نیست اگر آن را مهم ترین کمیسیون پارلمان بدانیم که با امور سیاسی، امنیتی و دفاعی سروکار دارد. گاهی اظهارنظرهای نمایندگان مجلس به خصوص اعضای کمیسیون، با راهبرد اتخاذ شده از سوی مجموعه حاکمیت تفاوت دارد، برخی اوقات متناقض است و گاهی نیز از سوی طرف های مقابل مورد استناد قرار می گیرد. با توجه به تحولات چند ماه اخیر و وضعیت توقف درگیری میان ایران و اسراییل، چند نکته در مورد این اظهارات را بررسی می کنیم.

طی هفته های گذشته بارها بر این موضوع تاکید شد که فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه های تحریمی شورای امنیت، خروج ایران از NPT را به دنبال خواهد داشت. پس از فعالسازی این مکانیسم در پنجشنبه هفته گذشته، حسینعلی حاجی دلیگانی، نایب رییس کمیسیون اصل 90 موضوع طرح سه فوریتی خروج ایران از معاهده عدم اشاعه را مطرح کرد. اما پیش از این، ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس اواخر تیرماه از تدوین طرحی برای خروج از ایران از معاعده عدم اشاعه و افزایش غنی سازی تا 90 درصد در این کمیسیون خبر داده بود.

روزگذشته عباس گودرزی، سخنگوی هیئت رییسه مجلس اعلام کرد اگر قرار به خروج از NPT باشد مجلس شورای اسلامی با هماهنگی همه ارکان نظام از جمله شورای عالی امنیت ملی قانون وضع خواهد کرد. با توجه به هزینه های گسترده خروج ایران از ان پی تی، از زمان جدی شدن طرح این موضوع، هشدارهای متعددی داده شد که موضوع معاهده عدم اشاعه یک موضوع حاکمیتی ست و مجلس به تنهایی نمی تواند درباره آن تصمیم بگیرد.

البته واکنش ها به این اظهارات همیشه بیرون از کمیسیون یا بیرون از مجلس نیست. در جریان طرح اظهارات مبنی بر خروج ایران از NPT، احمد بخشایش اردستانی، استاد دانشگاه و عضو این کمیسیون هشدار داد: معنی این اقدام از دیدگاه غربی ها یعنی یک بسته شکلات را کادو کنید و به آقای ترامپ بدهید. در واقع، خروج از ان پی تی یعنی شما به سمت بمب هسته ای حرکت می کنید. شاید ما نخواهیم به سمت بمب حرکت کنیم، ولی برداشت غرب از خروج از ان پی تی همین است و به نظر من این چیز جالبی نیست.

مذاکرات ایران و آمریکا به دلیل حل نشدن موضوع حق غنی سازی ایران به بن بست خورد و در نهایت تاسیسات هسته ای کشور مورد حمله قرار گرفت. در ایران از غنی سازی گاهی به عنوان یک ابزار بازدارنده یاد می شود. در دوران مذاکرات پیشین، بخشی از منطق جریانی که موضوع غنی سازی را خط قرمزی بدون انعطاف توصیف می کرد این بود که اصل برنامه غنی سازی و در اختیار داشتن مواد هسته ای با غنای بالا، ابزار بازدارندگی و چانه زنی دیپلماتیک است. شاید میزان غنی سازی ابزار چانه زنی دیپلماتیک در ادوار پیشین گفتگوهای هسته ای محسوب می شد، اما بازی در جریان این جنگ تغییر کرد. در اختیار داشتن مواد هسته ای با غنای نزدیک به سطح نظامی نیز جلوی آغاز جنگ را نگرفت و بازدارندگی نداشت.

نکته جالب توجه این که ندای حرکت به سمت غنی سازی 90 درصد (سطح نظامی) از درون کمیسیون امنیت ملی مجلس و اعضای آن بلند شد. چند روز پس از جنگ (11 تیر)، علاالدین بروجردی عضو کمیسیون امنیت ملی، در برنامه زنده تلویزیونی از غنی سازی 90 درصد صحبت کرد. او گفت: شاید نیاز داشته باشیم برای کشتی های اقیانوس پیما غنی سازی 90 درصد داشته باشیم و این کار را بدون محدودیت می توانیم انجام دهیم. غنی سازی صفر توهم ترامپ است. تنها خط قرمز ما ساخت بمب هسته ای است و دلیلش فتوای رهبر انقلاب است. ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون همانطور که پیشتر در گزارش آمد، موضوع غنی سازی 90 درصد را همزمان با خروج از NPT مطرح کرد.

امروز 11 شهریور، یعقوب رضازاده، یکی از اعضای این کمیسیون در گفتگویی با ایسنا، در جمع بندی مصاحبه خود درباره فعال شدن مکانیسم ماشه گفت: بهترین پاسخ به فعال شدن مکانیسم ماشه و سه کشور اروپایی، خروج از NPT، قطع ارتباط کامل با آژانس و حرکت به سمت فعالیت های غنی سازی تا مرز 90 درصد است.

نکته جالب توجه این که سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه پایان تیرماه در گفتگویی با فاکس نیوز، در پاسخ به اتهام های مجری آمریکایی مبنی بر این که ایران همواره غنی سازی را تا درصدهای زیاد مانند 60 و 90 درصد بالا می برد، گفته بود: نه، نه، ما هرگز به 90٪ نمی رویم. ما متعهد هستیم که برای تولید سوخت نیروگاه های هسته ای زیر 5٪ بمانیم .ما همچنین تا 20٪ غنی سازی می کنیم چون یک راکتور تحقیقاتی در تهران داریم به نام راکتور تحقیقاتی تهران یا TRR ما برای نیازهای خودمان اورانیوم غنی می کنیم. ما یک بار تا 60٪ هم رفتیم، و آن پس از خرابکاری در تأسیسات هسته ای مان بود. و بله، در آن زمان به 60٪ رسیدیم، اما در جریان مذاکرات به طرف های مقابل گفتم که اگر توافق هسته ای حاصل شود، بلافاصله به سطح پایین تر بازخواهیم گشت. اخیراً اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در گفتگویی اعلام کرده بود ایران حاضر است با شروطی، به غنی سازی 3.67 درصد برگردد.

یک جستجو در اینترنت نشان می دهد که رسانه هایی مانند فرهیختگان یا خبرگزاری تسنیم، در ارائه تحلیل های خود تا پیش از جنگ، موضوع غنی سازی 90 درصد را یک احتمال برای پاسخ به مکانیسم ماشه مطرح می کردند. اما در دوران پساجنگ و روزهای اخیر، این موضوع بیشتر از سوی نمایندگان مطرح می شود.

استفاده از ادبیات تهاجمی به خصوص درباره مسائل منطقه، یکی از عادت های دیرینه است. ادبیاتی که برآیند سال ها استفاده از آن ها، شرایط را برای ایران همواره پیچیده تر کرده است. موضوع آذربایجان و مسئله زنگزور یکی از نمونه های متاخر آن است. پس از امضای توافق آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید، سخنگوی کمیسیون امنیت در توییتر نوشت: شوآف دیشب ترامپ ارزش چندانی ندارد، ارمنستان و آذربایجان شمالی هم بدانند که حضور و دخالت بیگانگان در قفقاز فقط مسائل را پیچیده تر و سخت تر می کند. جمهوری اسلامی ایران اجازه تغییر ژئوپلیتیک در مرزهای خود را نمی دهد، به هر قیمتی.

مسئله همکاری آذربایجان با اسراییل در جریان جنگ 12 روزه، یکی از مسائلی ست که از روزهای کوران جنگ تا پس از آن به صورت جدی مطرح بود و هنوز هم مطرح است. اما نکته جالب توجه این که مقامات رسمی کشور، اظهارنظرهای قطعی در این مورد را منوط به تهیه گزارش، جمع آوری و ارائه اسناد و مدارک کردند. با گذشت بیش از دو ماه از توقف جنگ، هنوز گزارشی در این مورد ارائه نشده است.

با این حال، ابراهیم عزیزی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس اخیراً طی مصاحبه ای با خبرگزاری دانشجو به این موضوع نیز پرداخت. او گفت: مرزبانان فراجا به صراحت اعلام کردند که رژیم صهیونیستی از مرز آذربایجان برای نفوذ پهپادها به سمت ایران استفاده کرده است. ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه ایران این موضوع را با علی اف، رییس جمهور آذربایجان مطرح کردند و او درخواست مدارک و مستندات کرد. حالا اینکه ما مدارک ارائه کنیم یک موضوع است، اما خود واقعیت قابل انکار نیست. مرزبانان ما به وضوح گفتند: ما آنجا بودیم و با چشمان خود دیدیم که پهپادهای اسراییلی از خاک آذربایجان وارد ایران شدند.

کار گذاشتن دوربین مقابل خانه نتانیاهو ، مجهز بودن ایران به سلاحی مخرب تر از سلاح اتمی به نام موشک رستاخیز یا قیامت ، B2یک قارقارک هست که بین راه برای حمله به ایران داشت گم می شد! بخشی دیگر از اظهارنظرهای اخیر اعضای این کمیسیون است.

گاهی این صحبت ها از سوی جریان تندروی مجلس مطرح می شود که مخالفت ها و تندروی های آنان، باعث پر شدن دست دیپلمات ها در تعاملات با کشورهای خارجی و سازمان های بین المللی می شود. این گزاره مورد پرسش جدی وجود دارد که چنین موضوعی را چگونه می توان اندازه گیری کرد. مثلاً تصویب قانون تعلیق همکاری ایران با آژانس در حالی که کشور عضو انی پی تی است و تعهداتی دارد، دست دیپلماسی را پر می کند؟ یا این که قانونگذاری برای موضوع خروج از معاهده عدم اشاعه که هزینه های پس از آن مشخص است، کمکی به حوزه دیپلماسی می کند؟ آیا این ابزار وجود دارد که نمایندگان مجلس همان نقش آفرینی نمایندگان کنگره و سناتورهای آمریکایی را داشته باشند؟