در شرایطی که تورم و کاهش قدرت خرید، بسیاری از خانوارهای ایرانی را در تنگنای معیشتی قرار داده، فرهنگ خرید اقساطی به سرعت در حال گسترش استاما این تغییر رفتاری از کجا نشأت می گیرد؟ به گزارش اقتصاد نیوز، آیا صرفاً راه حلی برای نداشتن پول نقد است یا به تدریج به یک سبک زندگی تبدیل شده؟ برای بررسی این روند با فردین یزدانی، پژوهشگراقتصادی، گفت وگو کرده ایم که در ادامه می خوانید؛ با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد ایران، به نظر شما چرا فرهنگ خرید اقساطی در کشور این چنین گسترش پیدا کرده است؟ این مسئله صرفاً ناشی از نبود نقدینگی است یا دلایل عمیق تری دارد؟ به نظرم ریشه اصلی گسترش خرید اقساطی در ایران، نداشتن پول نقد و کاهش قدرت خرید خانوارها است. در واقع، صاحبان کسب وکار نخستین گروهی هستند که با این مسأله مواجه می شوند. وقتی تقاضا به خاطر کاهش توان مالی افت می کند، آن ها به ناچار برای جلوگیری از تعطیلی یا کوچک شدن کسب وکارشان، به فروش اقساطی روی می آورند. این روند به مرور تبدیل به یک رفتار جاافتاده هم در ذهن فروشندگان و هم در ذهن خریداران می شود. به عبارتی، زندگی قسطی دیگر فقط یک راه حل موقت نیست، بلکه دارد به یک قاعده در مناسبات اقتصادی روزمره تبدیل می شود. به نظر شما خرید اقساطی در چه حوزه هایی از زندگی خانوارها گسترش یافته است؟ آیا صرفاً محدود به کالاهای لوکس و غیرضروری است یا کالاهای اساسی؟ نه، اتفاقاً بخش قابل توجهی از خرید اقساطی مربوط به کالاهای نیمه ضروری یا به اصطلاح معمولی است؛ مثل لوازم خانگی، مبلمان یا حتی خودروهایی که در رده لوکس قرار نمی گیرند. البته در کالاهای اساسی هنوز نظام اقساطی شدن، ساختارمند و سراسری نشده، ولی نشانه هایی از آن دیده می شود. مثلاً در برخی مناطق تهران، فروش گوشت به صورت قسطی انجام می شود. خود ما در تحقیقات میدانی این مغازه ها را پیدا کردیم. فروشنده ها گوشت را حتی در بازه های زمانی دو یا سه ماهه قسط بندی می کنند. آیا از نگاه شما بخشی از گرایش به خرید اقساطی، ناشی از میل به نمایش اجتماعی و تظاهر به رفاه است؟ یا این رفتار را عمدتاً باید در چارچوب نیازهای واقعی و تلاش برای ادامه ی زندگی تحلیل کرد؟ بله، دقیقاً. بخشی از خریدهای اقساطی، به ویژه در حوزه کالاهای لوکس یا نیمه لوکس، مثل ساعت های گران قیمت، لوازم صوتی و تصویری خاص یا برخی برندهای پوشاک، بیشتر به استایل و پرستیژ اجتماعی مربوط می شود تا نیاز واقعی. اینجا خرید قسطی دیگر ناشی از فقر نیست، بلکه بیشتر نمایشی از یک سبک زندگی یا شخصیت اجتماعی است. البته هنوز سهم خرید اقساطی ناشی از فقر به مراتب بیشتر است، ولی نباید آن جنبه نمادین و نمایشی را هم نادیده گرفت. |