قطعاً رسیدن به بازار کار هدف نهایی همه دانشجویان خواهد بود. چه آن هایی که می خواهند در عرصه صنعت و خدمات کار پیدا کنند و چه آن هایی که می خواهند در حوزه های مرتبط با علم و فناوری، به درآمدزایی برسند همگی هدف شان از تحصیل داشتن درآمدی پایدار و متناسب با رشته تحصیلی شان است.

به گزارش فرهیختگان، از امروز تا 15 شهریور ماه مجازشدگان کنکور امکان انتخاب رشته خواهند داشت. فرصتی 5 روزه که مسیر زندگی و شغلی آن ها را تضمین و یا در صورت انتخاب اشتباه، با چالش جدی روبه رو خواهد کرد. انتخاب رشته و دانشگاهی که قرار است 4 سال از عمر دانشجو در آن بگذرد، اگر از رتبه داوطلب اهمیت بیشتری نداشته باشد، قطعاً کمتر نخواهد بود.

سال هاست مؤسسات مختلفی برای مشاوره دهی به داوطلبان فعال شده اند و در قبال دریافت هزینه های بالا، تلاش دارند که بهترین انتخاب را برای داوطلبان انجام دهند. جاب ویژن به عنوان یک نهاد غیردولتی نیز با انتشار گزارشی با عنوان راهنمای انتخاب رشته با نگاه به شرایط بازار کار به معرفی رشته ها و دانشگاه هایی که تا حدودی تضمین کننده آینده شغلی دانشجو را در دو گروه ریاضی و علوم انسانی هستند، پرداخته است.

با وجود اینکه، دانشگاه هایی مانند صنعتی شریف، امیرکبیر، تهران، علم و صنعت و شهید بهشتی مانند سال گذشته، 5 دانشگاه برتر برای تحصیل به حساب می آیند، اما نگاهی جزیی تر به این حوزه نشان می دهد که از حیث رضایتمندی فارغ التحصیلان دانشگاه شریف، تهران و امیرکبیر، از حیث حقوق فارغ التحصیلان صنعتی شریف، امیرکبیر و علم و صنعت و با عینک میزان اشتغال در شغل مرتبط فارغ التحصیلان دانشگاه های علم وصنعت ایران، خواجه نصیرالدین طوسی و قم جزء برترین ها هستند.

گزارش این مجموعه اگر در زمانه فقدان اطلاعات و نظرسنجی های منسجم و گزارش ها یا پژوهش های دانشگاه ها نسبت به میزان موفقیت فارغ التحصیلانشان اگرچه اتفاق مثبتی است اما نمی توان آن را کامل و جامع معرفی کرد. در این گزارش خبری از دانشگاه آزاد اسلامی و دیگر زیرنظام های آموزش عالی به چشم نمی خورد و محدود کردن رشته و دانشگاه ها به دولتی ها باعث شده تا این گزارش نتواند جامعیت لازم در حوزه انتخاب رشته را برای داوطلبان داشته باشد.

درست است که رتبه نهایی کسب شده از سوی داوطلب تأثیر غیرقابل انکاری در آینده تحصیلی او خواهد داشت، اما اولویت بندی و انتخاب درست رشته ها و دانشگاه ها را نمی توان در قبولی و یاعدم قبولی داوطلبان انکار کرد. برای رسیدن به انتخاب رشته درست باید مؤلفه های مختلفی مانند علاقه، استعداد، توانمندی و مهارت، شرایط خانوادگی و وضعیت اقتصادی به عنوان عوامل درونی مورد توجه قرار بگیرند.

بعد از آن ملاک قرار دادن معیارهایی مانند بازار کار هر رشته، میزان درآمد، شرایط و وضعیت امکانات دانشگاه ها، جایگاه علمی دانشگاه ها را نباید از قلم انداخت. یکی از مسائل مهم در این بین آن است که ترند بودن برخی از رشته ها نمی تواند معیاری برای انتخاب آن رشته باشد. به عبارت دیگر صرف محبوبیت و یا پذیرش سخت در یک رشته ای نمی تواند به معنای داشتن تضمینی برای ورود به بازار کار مناسب باشد.

موضوع دیگر اینکه داوطلبان باید بیش از تمرکز بر نام دانشگاه، به رشته و موضوعات مرتبط با آن یعنی بازار کار مناسب، رقم حقوق پرداختی به فارغ التحصیلان و مهارت های مورد نیاز در آن توجه کنند؛ چرا که بعد از 4 سال، بالاخره شرایط حضور در دانشگاه تمام می شود، اما رشته انتخابی تا همیشه با فارغ التحصیل همراه خواهد بود. طبیعتاً آنچه در انتخاب رشته باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که داوطلبان با نگاه بلندمدت و منطبق بر نیازهای بازار کار، رشته و دانشگاه شان را انتخاب کنند.

قطعاً رسیدن به بازار کار هدف نهایی همه دانشجویان خواهد بود. چه آن هایی که می خواهند در عرصه صنعت و خدمات کار پیدا کنند و چه آن هایی که می خواهند در حوزه های مرتبط با علم و فناوری، به درآمدزایی برسند همگی هدف شان از تحصیل داشتن درآمدی پایدار و متناسب با رشته تحصیلی شان است.

مؤلفه ای که بر اساس این گزارش، آموزش عالی نمره قبولی در آن نمی گیرد. به زبان آمار باید عنوان کرد بیش از 60 درصد فارغ التحصیلان دانشگاهی ما رضایتی از انتخاب های تحصیلی شان ندارند و عمده دلیل این موضوع هم نبود فرصت های شغلی مناسب با درآمد کافی بوده است. نگاهی جزیی تر به این مسئله نشان می دهد 57 درصد نارضایتی ها از انتخاب رشته به بازار کار، 34 درصد به نداشتن درآمد مناسب و 34 نیز به علاقه فردی افراد برمی گردد.

در مقابل اما 55 درصد نارضایتی ها از انتخاب دانشگاه، به شکل دهی و شبکه ارتباطی، 38 درصد به امکانات رفاهی، 20 درصد به کیفیت دروس ارائه شده و 38 درصد نیز به سطح علمی اساتید برمی گردد. در اینجا باید به این مهم هم اشاره شود که در گزارش منتشرشده از سوی جاب ویژن، بیش از 40 هزار نفر شرکت کرده بودند که از بین آن ها، 62 درصد فارغ التحصیلان بیکار از انتخاب رشته شان ناراضی اند، اما موضوع زمانی جالب تر می شود که بدانیم 43 درصد خویش فرماها، 44 درصد افراد شاغل در بخش دولتی و 36 درصد افراد شاغل در بخش خصوصی هم از انتخاب رشته شان رضایت ندارند؛ این آمار لزوم دقت در نحوه انتخاب رشته را بیش از پیش می کند.

21 درصد از افراد ناراضی اگر بخواهند بار دیگر مسیر تحصیلی شان را در پیش بگیرند، رشته کامپیوتر و فناوری اطلاعات را انتخاب می کنند، 11 درصد رشته مدیریت، بازرگانی و کسب وکار، 9 درصد رشته پزشکی و دندانپزشکی و 8 درصد نیز رشته مدیریت مالی و حسابداری را برای تحصیل مدنظر قرار می دهند. شاید همین نگاه بتواند تصویر روشن تری از رشته های مورد نیاز بازار امروز به داوطلبان ارائه دهد.

نگاهی به فرصت هایی شغلی که بیشترین افراد نامرتبط با مدرک تحصیلی در آن ها مشغول به کار هستند نیز حاوی نکات قابل توجهی است، به طوری که 83 درصد حوزه دیجیتال مارکتنیگ و سئو، 80 درصد حوزه خدمات و پشتیبانی مشتریان، 71 درصد حوزه خرید و تدارکات، 59 درصد حوزه مسئول دفتری و کارمند اداری و 56 درصد عرصه مدیر و مالک محصول هم توسط افرادی اداره می شوند که تحصیلات دانشگاهی مرتبط با این حوزه را ندارند. این موضوع نشان می دهد که دانشجوی این رشته ها، شانس بالاتری برای رسیدن به بازار کار خواهد داشت.

شناخت کافی از رشته هایی مورد نیاز امروز سهم بالایی در موفقیت آینده داوطلبان خواهد داشت. بر اساس گزارش جاب ویژن در گروه ریاضی رشته های کامپیوتر (فناوری اطلاعات)، مهندسی صنایع، مهندسی برق، مهندسی مکانیک و مدیریت مالی (حسابداری) جزء رشته هایی هستند که بالاترین رتبه بندی را بر اساس معیارهایی چون رضایتمندی فارغ التحصیلان، درآمد و بازار کار رشته داشته اند.

در مقابل نیز اقتصاد، مهندسی نفت، مهندسی پزشکی، فیزیک و ریاضی و آمار در قعر جدول محبوب ها جا خودش کرده اند. شاید در اینجا باید به این موضوع هم نیم نگاهی داشته باشیم که رتبه دوم رشته برتر این حوزه برخلاف سال گذشته، در اختیار مهندسی صنایع قرار گرفته است. این مسئله برای رشته مهندسی برق هم رخ داده؛ چراکه این رشته سال قبل در سکوی چهارم و حالا در بین 3 رشته برتر قرار گرفته است.

پذیرفته شدگان کنکور 1404 در گروه علوم ریاضی که از امروز در تکاپوی انتخاب رشته هستند، شاید بد نباشد به این موضوع توجه کنند که رشته کامپیوتر (فناوری اطلاعات) توانسته 3.9 امتیاز از 5 امتیاز را از لحاظ رضایت کلی از نگاه فارغ التحصیلان به دست آورد. نکته قابل توجه در این میان آن است که میانگین حقوق فارع التحصیلان این رشته در سه سال اول حضور در بازار کار به 23.4 میلیون تومان می رسد که توانسته رتبه 3 را از بین 28 رشته به دست آورد.

همچنین امتیازی که فارع التحصیلان به این رشته در بحث بازار کار و تعداد فرصت های شغلی دادند، 4 از 5 بوده که نشان دهنده ظرفیت بالای این رشته برای رسیدن به درآمد است. از سوی دیگر میزان اشتغال مرتبط با این رشته هم به 63 درصد می رسد؛ سهمی که نشان می دهد بیش از 60 درصد فارغ التحصیلان این رشته شانس رسیدن به بازار کار مرتبط را دارند.

در رشته کامپیوتر (فناوری اطلاعات) دانشگاه های صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر، علم و صنعت و شهید بهشتی جزء 5 دانشگاه برتر هستند که به تربیت آخرین رتبه قبولی شان از 1 تا 600 بوده است. دومین رشته مهم این حوزه مهندسی صنایع است که رضایت کلی فارغ التحصیلان از 5 امتیاز، 3.9 بوده است. این رشته از حیث حقوق توانسته رتبه دوم را به دست آورد؛ چراکه فارغ التحصیلان آن در سه سال اول می توانند به درآمد 24 میلیون تومانی برسند.

از حیث بازار کار و تعداد فرصت های شغلی هم با کسب 4.1 امتیاز از 5 امتیاز رتبه اول را در بین 28 رشته مرتبط با گروه علوم ریاضی دارد. جالب اینجاست که 74 درصد فارغ التحصیلان این رشته توانسته اند با شغل های مرتبط با رشته شان وارد بازار کار شوند. مهندسی برق هم به عنوان سومین رشته برتر علوم ریاضی توانسته رتبه 4 ر ا از لحاظ میانگین حقوق به دست آورد؛ چراکه فارغ التحصیلان این حوزه در 3 سال اول، به درآمد 23.4 میلیون تومانی می رسند. همچنین 62 درصد فارغ التحصیل این رشته توانسته اند در مشاغل مرتبط مشغول به تحصیل شوند. اما از حیث بازارکار و فرصت های شغلی، از 5 امتیاز فقط 3.2 امتیاز را به دست آورده است.

اولین رشته این گروه مدیریت مالی (حسابداری) است که فارغ التحصیلان از این رشته از 5 امتیاز، 3.8 امتیاز را به عنوان رضایت کلی شان ثبت کرده اند. این رشته از حیث میانگین درآمدی هم رتبه 10 از بین 28 رشته را دارد؛ چراکه در سه سال اول، فارغ التحصیلان آن به حقوق 21.8 میلیون تومانی می رسند. جالب اینجاست که این رشته از لحاظ بازار کار و تعداد فرصت های شغلی از 5 امتیاز، توانسته 4 امتیاز را کسب کند. همچنین 77 درصد فارغ التحصیلان این رشته توانسته اند در مشاغل مرتبط با تحصیلشان، مشغول به کار شوند.

5 دانشگاه برتر این رشته هم به تهران، شهید بهشتی، خوارزمی، علامه طباطبایی و فردوسی مشهد می رسد که آخرین رتبه قبولی در آن از 1 تا 2500 بوده است. دومین رشته این گروه هم مدیریت (کسب وکار) است که با میانگین حقوق 24.2 میلیون تومانی توانسته رتبه اول این گروه را از حیث حقوق به دست آورد. اما از حیث تناسب اشتغال، فقط 66 درصد فارغ التحصیلان توانسته اند در مشاغل مرتبط به درآمدزایی برسند، موضوعی که باعث شده تا این رشته از حیث میزان اشتغال مرتبط رتبه چهارم را بگیرد. همچنین این رشته از لحاظ بازارکار و تعداد فرصت های شغلی از 5 امتیاز، در مجموع 3.6 امتیاز را کسب کرده است.

سومین رشته برتر این گروه هم اقتصاد است که از لحاظ میانگین حقوق فارغ التحصیلان رتبه 18 را به دست آورده؛ چراکه در 3 سال اول، میانگین پرداختی به فارغ التحصیلان 20.2 میلیون تومان است. از سوی دیگر رضایت کلی فارغ التحصیلان به این رشته هم از 5 امتیاز، 3.3 را به دست آورده است. از مجموع فارغ التحصیلان هم فقط 44 درصدشان توانسته اند در شغل مرتبط با رشته شان تحصیل کنند، سهم اندکی که باعث شده تا اقتصاد، رتبه 14 را از بین 28 رشته به دست آورد. جالب تر اینکه این رشته از لحاظ بازار کار و تعداد فرصت های شغلی هم از 5 امتیاز تنها 2.9 امتیاز را به دست آورده است.