علم بهتر است یا ثروت؟ شایع ترین و کلیشه ای ترین سوال دوران مدرسه بود. زمانی همه جواب ها علم بود ولی حالا کنکور 1404 جواب دیگری به آن می دهد: ثروت ! اگر تا سال گذشته رقابت ها به جنسیت و قومیت تقسیم شده بود، حالا باید به این تقسیمات شرایط مالی هم اضافه کرد. چرا که طبق آمار اعلام شده، مدارس دولتی کمترین نقش و تاثیر کنکوری عمر خودشان را در کنکور امسال به ثبت رساندند.

به گزارش دنیای اقتصاد، طبق آمار اعلام شده از رتبه های برتر کنکور امسال، مدارس سمپادی (تیزهوشان) 78 درصد، مدارس غیرانتفاعی 10 درصد و مدارس نمونه دولتی 8 درصد سهم داشتند. دیگر وجه جالب آمارهای اعلامی، این است که 30 درصد رتبه های برتر تهرانی هستند و از بین 40 رتبه برتر 34 نفر ساکن مراکز استان هستند و فقط 6 نفر از رتبه های برتر ساکن شهرهای نیشابور، اسلامشهر، قرچک، خدابنده، کاشان و مراغه بودند.

این در حالی است که طبق اصل 30 قانون اساسی دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد . اما این قانون رفته رفته با ظهور و گسترش مدارس لوکس و دوره های آموزشی ویژه در مسیر دیگری قرار گرفت. دولت اگرچه به هر شکلی توانسته تاحدودی آموزش را با کمترین هزینه ارائه کند، ولی در بحث برقراری فرصت برابر بین دانش آموزان در رقابت های علمی از جمله کنکور ناکام مانده است.

از سال ها قبل کارشناسان نسبت به تبعات کنکور هشدار داده و خواستار راهکارهایی چون حذف آن به شکل فعلی شدند، ولی در نهایت تمامی این نگرانی ها و دغدغه ها جز لحاظ شدن ضریب معدل سال های تحصیلی دانش آموزان در نتایج کنکور آن هم به شکل محدود و مشخص، نتیجه ای نداشت. کنکور ماند و حالا رتبه های برترش چون سایر کالاهای لوکس رفته رفته به انحصار اقشار مرفه جامعه در می آید.

یکی از مهم ترین شاخصه ها در استقبال خانواده برای ثبت نام دانش آموزان در مدارس تیزهوشان و غیرانتفاعی به دلیل تفاوت کادرهای آموزشی این مدارس با مدارس دولتی است. در واقع کوچ معلمان از مدارس دولتی به سمت مدارس خصوصی باعث شده تا خانواده شانس و اقبال فرزندان خود در کنکور را به حضور در این مدارس و البته دوره های تقویتی این مدارس زیر نظر اساتید و معلمان برجسته، وابسته بدانند.

بنابراین خانواده ها اگر تمکن مالی برای تحصیل فرزندان خود در مدارس و مراکز خصوصی نداشته باشند، دست کم برای سال های پایانی دوره متوسطه سعی می کنند به هر طریقی آنان را در این مدارس ثبت نام کنند. تشدید و تکرار سریال حقوق های معوقه طی یک دهه گذشته باعث شده تا معلمان کمتر رغبتی برای حضور در مدارس دولتی داشته باشند و برای تامین معیشت خود بیشتر جذب مراکز و مدارس خصوصی می شوند.

احسان عظیمی راد، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اردیبهشت ماه امسال گفته بود که اگر تخصیص اعتبارات از سوی سازمان برنامه و بودجه 110 درصد در ماه اختصاص پیدا کند، امکان تسویه بدهی 16میلیون تومانی به ازای هر معلم وجود خواهد داشت. طبق اعلام وزارتخانه، حدود 30 همت کمبود اعتبار وجود دارد تا بتوان فوق العاده ویژه 50 درصدی معلمان را به طور کامل پرداخت کرد. با توجه به اینکه بخشی از این فوق العاده قبلا پرداخت شده، بین 23 تا 35 درصد آن باقی مانده است تا به 50 درصد برسد .

شاید این یکی از دلایل مشخص و بارز در کاهش سهم مدارس دولتی در رتبه های برتر کنکور باشد؛ چراکه مدارس دولتی به سبب محدودیت های مالی عملا میدان رقابت را به مدارس و مراکز خصوصی واگذار کرده و رفته رفته این اختلاف شدت بیشتری هم گرفته است.

هرچه مدارس دولتی در تامین تجهیزات و تاسیسات و پرداخت حقوق ها دچار محدودیت و کسری بودجه هستند، آن طرف مدارس غیردولتی مطابق تورم سالانه، شهریه ها را افزایش می دهند. پیش تر خبرگزاری تسنیم در گزارشی از روند ثبت نام دانش آموزان، خبر از ودیعه 95میلیون تومانی داده و اعلام کرده بود که این رقم با لحاظ هزینه اردوها و کلاس های آموزشی تا بیش از 150میلیون تومان افزایش پیدا خواهد کرد و بعضا این رقم برای متوسطه اول به 200میلیون تومان هم می رسد.

نکته جالب ماجرا اینجاست که مدارس غیردولتی در سال های منتهی به کنکور علاوه بر هزینه های گزاف، آزمون های ورودی متعددی را برگزار می کنند تا از این طریق ضمن تامین مخارج خودشان، آمار کنکوری خودشان را مصون نگاه دارند. بنابراین پر بیراه نخواهد بود که با استناد به آمار کنکور امسال ادعا کنیم دانش آموزان در مدارس دولتی اگر نتوانند برای کنکور در مراکز خصوصی شرکت کرده یا دوره های کنکوری را پشت سر بگذارند، شانس کمتری از رقیبان مرفه خودشان خواهند داشت.

محسن موسوی زاده عضو کمیسیون آموزش مجلس نوشت: موضوع کنکور، موضوع مهمی است که از سال ها قبل کارشناسان درباره آن نظرات مختلفی داشتند و در بازه های زمانی مختلفی مساله حذف آن مطرح شد و ما نیز خواستار این اتفاق بودیم، ولی در نهایت کنکور پابرجا ماند و شاید یکی از دلایل اصلی این ابقا در آن بود که جایگزینی برای آن معرفی نشد تا در شورای عالی انقلاب فرهنگی یا مجلس و دیگر نهادها به نقد گذاشته شده و سرانجام مصوب و اجرایی شود.

اینکه در کنکور امسال آمارهایی بابت سهمیه و نقش مدارس دولتی و غیردولتی و امثالهم منتشر شده است، یک موضوع قابل بحث و تامل است. مشخصا دانش آموز یا دانش آموزانی که در مدارس سمپاد یا نمونه دولتی دوران تحصیل خودشان را پشت سر می گذارند، نخست باید از فیلترهایی تحت عنوان آزمون های ورودی که قانون اجازه برگزاری چنین آزمون هایی را به مدارس تیزهوشان و هیات امنایی داده است- عبور کنند و بر همین اساس نیز باید اذعان کرد که بخش عمده این دانش آموزان پیش از آنکه حتی وارد این نوع مدارس شوند، افراد مستعدی هستند، اگرچه که همه فرزندان این سرزمین طبق قانون اساسی باید مشمول خدمات تحصیل قرار بگیرند.

بنابراین این قابل پیش بینی است که وقتی دانش آموزان مستعد تحت دوره های آموزشی ویژه قرار گرفته و ساعات بیشتری مشغول یادگیری هستند، مشخصا نتایج بهتری نیز کسب خواهند کرد. اما این به معنای ضعف مدارس دولتی نیست و نباید سهم کمتر مدارس دولتی در رتبه های برتر کنکور را بر گردن معلم انداخت. معلمان آموزش و پرورش، موظف هستند که ساعات تدریس موظفی خودشان را در مدارس دولتی سپری کنند و بقیه اوقات خودشان را می توانند در سایر مراکز علمی و آموزشی سپری کنند.

اما واقعیت این است که ما در بحث آموزش و پرورش و مدارس با واقعیاتی مواجه هستیم که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. ما در بحث معلمان امروز با کمبود 150 هزار نفری مواجه هستیم و بحث دیگر در پراکندگی نامتعادل معلمان در سراسر کشور است. امروز یکی از دغدغه های جدی ما فرستادن معلمان بر سر کلاس های درسی است که این مشکل را ما با سربازمعلمان یا افزایش ساعات کاری معلمان جبران می کنیم.

بخش زیادی از معلمان کشور بازنشسته شده اند و در این دوران دولت ها معمولا رویکردهای نوسانی داشتند و این در حالی است که مقام معظم رهبری تاکید جدی بر مساله آموزش داشته و دارند. دغدغه بعدی ما بحث تاسیساتی و تجهیزات و ساخت مدارس است. مساله بعدی تقویت ارتباط بین خانواده و مدارس است. آموزش و یادگیری فرزندان نباید صرفا به زمان حضور آنان در مدارس منحصر شود. متاسفانه گسترش فضای مجازی باعث شده که رغبت بچه ها به درس و مدرسه کاهش پیدا کند.

خوشبختانه در دولت چهاردهم تمرکز خوبی بر مساله مدارس و فضاسازی ها صورت گرفته است و مجلس نیز با ایراد مباحثی چون نشان دار کردن مالیات برای کمک به ساخت مدارس و همین طور ساماندهی نیروی انسانی در آموزش و پرورش و افزایش فعالیت نیروهای بازنشسته از 6 ساعت به 24 ساعت، تلاش های جدی داشته است و امیدواریم در بلندمدت نیز اقدامات جدی در بحث تربیت معلمان و آماده سازی آنان به شکل گسترده و جامع و ملی صورت بگیرد.