خیانت، نه تنها یک آسیب فردی و خانوادگی، بلکه معضلی جدی است که می تواند بنیان زندگی مشترک را از هم بپاشد و به احساساتی مثل خشم، تحقیر، حس انتقام و در نهایت حتی قتل منجر شود؛ این موضوع بین اخلاق و جرم قرار می گیرد. به همین خاطر در برخی موارد این تنش از سطح دعوا و جدایی فراتر می رود و به خشونت های شدیدتر از جمله قتل منتهی می شود. بر اساس بررسی های انجام شده در پرونده های جنایی، خیانت یکی از محرک های اصلی در بسیاری از قتل های خانوادگی به ویژه همسرکشی است. در بسیاری از موارد فرد خیانت دیده دچار یک نوع شوک روانی می شود که تصمیم گیری منطقی را مختل می کند.

به گزارش اعتماد، قتل در این حالت معمولا به صورت واکنشی، لحظه ای و غیرقابل پیش بینی رخ می دهد. هرچند در برخی موارد، جنایت با برنامه ریزی قبلی انجام شده است. طبق گزارش های پزشکی قانونی و پلیس جنایی کشورهای مختلف، خیانت بارها به عنوان عامل اصلی یا کاتالیزور قتل های خانوادگی ذکر شده است. در ایران نیز بخشی از قتل های رخ داده در محیط های خانوادگی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به روابط خارج از ازدواج یا شک های ناشی از آن مربوط بوده اند.

چندی قبل زن 43 ساله، به واحد مشاوره کلانتری 118 ستارخان مراجعه کرد و با ناراحتی گفت: 22 سال از ازدواج با همسرم می گذرد؛ سال هایی که در آن ها هم خاطرات شیرین داشتم و هم سختی هایی که مثل سایه همیشه همراه ما بود، اما اخیرا حقیقتی تلخ را کشف کردم؛ همسرم رابطه پنهانی با زنی دارد که چهار فرزند دارد. وقتی این حقیقت را شنیدم دنیا روی سرم خراب شد. قلبم شکست و احساس فروپاشی و بی کسی عمیقی مرا فرا گرفت؛ حسی که هرگز پیش از آن تجربه نکرده بودم.

او در ادامه گفت: در ابتدا تصمیم گرفتم سکوت کنم، شاید به این امید که این موضوع گذرا باشد یا بتوانم به تنهایی آن را تحمل کنم، اما این سکوت به سخت ترین و سنگین ترین بار زندگی ام تبدیل شد؛ بار تنهایی، اضطراب و ناامیدی که روز به روز بیشتر بر دلم سنگینی می کرد. هر لحظه فکر می کردم چطور می توانم به این درد بی کسی پایان بدهم، اما نمی دانستم به کجا پناه ببرم.

این زن همچنین گفت: بعد از مدتی فهمیدم که این مسیر تنهایی، نه تنها به هیچ نتیجه ای نمی رسد بلکه مرا بیشتر در خود فرو می برد و سلامت روح و جسمم را به خطر می اندازد. در همین لحظه بود که شجاعت به خرج دادم و تصمیم گرفتم از ترس هایم عبور کنم و به کلانتری مراجعه کنم؛ جایی که می دانستم می توانم کمک و راهنمایی بگیرم.

سرهنگ کمالی، معاون اجتماعی کلانتری 118 ستارخان با اشاره به پیامدهای مخرب خیانت در زندگی زناشویی گفت: خیانت، نه تنها یک آسیب فردی و خانوادگی، بلکه یک معضل اجتماعی جدی است که می تواند بنیان زندگی مشترک را از هم بپاشد. این پدیده معمولا زخم های عمیق روحی و روانی به ویژه بر فرد خیانت دیده برجای می گذارد، احساس امنیت عاطفی را از بین می برد و اعتماد متقابل میان زوجین را نابود می کند.

کاهش عزت نفس، بروز احساس تحقیر و شکل گیری خشم یا نفرت شدید از پیامدهای روانی رایج در این شرایط است. اگر این بحران به موقع و با مداخله موثر مشاوران و کارشناسان مجرب مدیریت نشود، در بسیاری از موارد به جدایی قانونی یا طلاق عاطفی می انجامد؛ وضعیتی که حتی اگر به فروپاشی رسمی زندگی مشترک منجر نشود، کیفیت رابطه را به شدت پایین می آورد و بر فرزندان نیز آثار منفی ماندگار برجای می گذارد.

او در ادامه گفت: بر اساس تجربه ما در کلانتری و بررسی پرونده های متعدد در این حوزه، چهار محور کلیدی برای مواجهه اصولی با این گونه مشکلات وجود دارد؛ 1) کشف علت اصلی خیانت؛ در بسیاری از موارد ریشه این رفتار به نارضایتی عاطفی، نبود صمیمیت، بی توجهی به نیازهای روانی طرف مقابل یا حتی مشکلات حل نشده گذشته برمی گردد. درک دقیق علت، نخستین گام برای تصمیم گیری درباره آینده رابطه است.

2) حفظ آرامش در مواجهه اولیه؛ واکنش های هیجانی شدید مانند فریاد، تهدید یا خشونت فیزیکی می تواند اوضاع را پیچیده تر کند و احتمال بروز درگیری های شدیدتر را بالا ببرد و حتی روند رسیدگی قانونی یا مشاوره ای را دشوار سازد. 3) استفاده از مشاوره تخصصی؛ مراجعه به واحدهای مشاوره پلیس، مراکز روانشناسی و مشاوره خانواده می تواند راهی برای بازسازی اعتماد و احیای ارتباط باشد. این مداخلات تخصصی، ضمن فراهم کردن فضایی امن برای بیان احساسات، به زوجین کمک می کند تا با ابزارهای علمی و مهارت های ارتباطی، مشکلات را مدیریت کنند.

4) پیشگیری با آموزش پیش از ازدواج؛ آگاهی از مهارت های گفت وگو، مدیریت تعارض و شناخت متقابل پیش از تشکیل زندگی مشترک می تواند بسیاری از اختلافات و بی توجهی ها را که زمینه ساز خیانت هستند، کاهش بدهد. هیچ رابطه ای از ابتدا عاری از اختلاف نیست؛ آنچه اهمیت دارد، نحوه مواجهه با مشکل و اراده طرفین برای حفظ زندگی مشترک است. اگر زوجین یاد بگیرند در مواقع بحران با صداقت و آرامش گفت وگو کنند، بسیاری از سوء تفاهم ها و دلخوری ها قابل حل خواهد بود.

سرهنگ کمالی گفت: بسیاری از افراد در مواجهه با خیانت از بیان احساسات واقعی خود فرار می کنند. سرکوب احساسات و پنهان کردن آسیب درونی، نه تنها کمکی به حل مساله نمی کند، بلکه در طول زمان باعث تجمع احساسات منفی و حتی بروز واکنش های غیرقابل پیش بینی می شود. ورود شتاب زده بستگان و اطرافیان به این گونه مسائل گاه نه تنها کمکی به حل مشکل نمی کند، بلکه با ایجاد فشارهای عاطفی، زوجین را به سمت تصمیم های غلط سوق می دهد.

مداخله اطرافیان باید صرفا در قالب حمایت عاطفی و همراهی از طریق ارجاع به متخصصان باشد. طبق بررسی های انجام شده، در بسیاری از مواردی که زوجین بعد از به وجود آمدن خیانت در مسیر بازسازی رابطه موفق بوده اند، عنصر پذیرش مسوولیت نقش پررنگی داشته است. هر یک از طرفین باید سهم خود در ایجاد یا تشدید بحران را بپذیرد و برای اصلاح آن تلاش کند.

این کارشناس در ادامه گفت: بازسازی اعتماد فرآیندی زمانبر است و نمی توان از فرد آسیب دیده انتظار داشت که یک شبه از همه چیز بگذرد. به همین دلیل، داشتن صبر، همدلی و صداقت در این مسیر ضروری است. رسانه ها می توانند با تولید محتواهای آموزشی و گفت وگو با متخصصان، توجه جامعه را به پیامدهای این پدیده جلب کنند و الگویی از مواجهه منطقی با بحران ارائه بدهند. نباید اجازه داد احساسات لحظه ای آینده فرزندان را تحت الشعاع قرار بدهد. در بسیاری از پرونده ها، آسیب اصلی متوجه فرزندان خردسال یا نوجوان بوده که در این میان قربانی سکوت یا جدال والدین شده اند.

به والدین توصیه می شود در چنین مواقعی از تحمیل نظرات خود به فرزندان یا استفاده از آنان برای تحت فشار قرار دادن طرف مقابل خودداری کنند؛ چرا که این امر می تواند در آینده منجر به بروز اختلالات رفتاری و مشکلات شخصیتی در کودک شود. تجربه ما نشان می دهد زوجینی که در کنار دریافت مشاوره به بهبود وضعیت روانی خود از طریق فعالیت های سالم مانند ورزش، مطالعه یا شرکت در دوره های مهارت آموزی توجه کرده اند، سریع تر به بهبود شرایط دست پیدا کرده اند.

او همچنین گفت: گاهی اوقات ادامه زندگی مشترک بعد از یک خیانت به صلاح نیست، اما حتی در چنین مواردی نیز می توان با مراجعه به یک روانشناس، روند جدایی را به گونه ای مدیریت کرد که کمترین آسیب متوجه طرفین و فرزندان شود. گفت وگو کلید حل بسیاری از بحران های خانوادگی است. اگر دو نفر زمانی برای شروع رابطه تصمیم مشترک گرفته اند، در زمان بروز مشکل نیز باید با مشارکت و تعامل درباره سرنوشت آن تصمیم بگیرند؛ چه برای ادامه دادن و چه برای پایان دادن محترمانه آن.

با توسعه آموزش های عمومی و گسترش فرهنگ مراجعه به مشاور می توان از بسیاری از فروپاشی های خاموش در جامعه جلوگیری کرد. زیست شرافتمندانه در یک خانواده سالم، نه تنها آرامش روانی اعضا را تامین می کند، بلکه می تواند به عنوان الگویی مثبت در جامعه اثرگذار باشد. پایبندی به اصول اخلاقی و مسوولیت پذیری در قبال پیمانی که میان زوجین بسته شده، می تواند مانع از بسیاری از لغزش ها شود. امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند ترویج فرهنگ گفت وگوی صادقانه، احترام متقابل و مسوولیت پذیری در خانواده ها هستیم؛ چرا که انسجام خانواده، ضامن سلامت جامعه است.