فرارو علی باقری کنی، دیپلمات شناخته شده و سرپرست پیشین وزارت امور خارجه، با حکم علی لاریجانی، معاون بین الملل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی شده است. انتصابی که با توجه به سوابق باقری و فراز و فرودش در حوزه سیاسی، توجه ها را به خود جلب کرده است. او که پس از سقوط هلی کوپتر رییس جمهور و همراهان، به عنوان سرپرست وزارت خارجه منصوب شد، پس از انتقال دولت به شورای راهبردی روابط خارجی رفت و مسئولیت دبیری آن را بر عهده گرفت.

به گزارش فرارو، باقری تا سال ها کنار سعید جلیلی بود و با نام او تعریف می شد. اما خیلی طول نکشید که آن ها از هم فاصله گرفتند و به دو جهت مخالف حرکت کردند. جلیلی آنچه بود ماند و باقری در مواضع و اظهارات به فرد دیگری تبدیل شد.

علی باقری فرزند آیت الله محمدباقر باقری کنی نماینده ادوار خبرگان و پدر همسر یکی از فرزندان مقام معظم رهبری، همچنین برادرزاده مرحوم آیت الله مهدوی کنی است. او کار خود در وزارت امور خارجه را سال 1373 به عنوان کارشناس در معاونت عربی و آفریقایی آغاز کرد. فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق در رشته اقتصاد است و تا سال 1384 که سعید جلیلی به عنوان معاون اروپا و آمریکا به وزارت امور خارجه بازگشت، شناخته شده نبود. آغاز اوج گرفتن او به این دوره باز می گردد. زمانی که به عنوان مدیرکل اروپای مرکزی و شمالی این معاونت منصوب شد.

بازگشت سعید جلیلی از سفر بروکسل - 1386

سال 1386، بعد از استعفای علی لاریجانی از جایگاه دبیری شورای عالی امنیت ملی، محمود احمدی نژاد این حکم را برای جلیلی صادر کرد. با رفتن جلیلی از وزارت خارجه، باقری به عنوان سرپرست معاونت منصوب شد تا زمانی که او نیز رسماً به دبیرخانه رفت و حکم معاون بین الملل را از او گرفت. یعنی همین حکمی که در سال 1404 بار دیگر این بار از سوی لاریجانی برای او زده شد.

باقری از سال 1387 تا 1392 معاون جلیلی و مذاکره کننده ارشد تیم او بود. این دوران یکی از پرتنش ترین دوره های پرونده هسته ای ایران محسوب می شد. پرونده ایران که در دوران دو ساله مذاکرات لاریجانی امنیتی شده بود، در این دوران بیش از پیش در مسیر امنیتی شدن پیش رفت و قطعنامه 1929 (1389) و پیش از آن 1803 (اسفند 1386) مربوط به این دوره است. قطعنامه 1929 سنگین ترین بسته تحریم های بین المللی علیه ایران به شمار می رفت. باقری در این دوران به صورت مستقل شناخته شده نبود و همچنان کنار جلیلی تعریف می شد.

حضور در نشست خبری به عنوان رییس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی - 1392

انتخابات 1392 برای پرونده هسته ای بسیار سرنوشت ساز بود. چون مسیر آن را تغییر داد. در پرده نخست، جایگاه باقری کنار جلیلی تا حدی بود که در جریان انتخابات یازدهم، او را به عنوان رییس ستاد انتخاباتی خود منصوب کرد. با پیروزی روحانی در انتخابات یازدهم، ماموریت این تیم در شورایعالی امنیت ملی نیز به پایان رسید. پرونده از دبیرخانه به وزارت امور خارجه رفت و تحت مدیریت محمدجواد ظریف قرار گرفت.

در پروفایل علی باقری به عنوان معاون سیاسی وزارت امور خارجه (1400 تا 1403) مشخص نیست که او در فاصله سال های 1392 تا 1398 چه جایگاه شغلی داشته است. او در این دوران، پا به پای سعید جلیلی در انتقاد از برجام فعال بود. چه در جریان حضور تیم مذاکره کننده سابق در کمیسیون ویژه برجام در مجلس در سال 1394 و چه در سخنرانی ها و برنامه های تلویزیونی که در این سال ها وجود داشت.

سخنرانی در ششمین سالگرد ترور مصطفی احمدی روشن - 1396

چند مورد از اظهارنظرهای او در این دوران، از این قرار است:

- هروقت بحث تحریم می شد آن ها (طرف های مذاکره) می گفتند قطعنامه های شورای امنیت را باید اجرا کنیم. در حالی که ما این قطعنامه ها را غیرقانونی می دانیم. (1392، سخنرانی انتخاباتی پیش از کاندیداتوری جلیلی)

- هر چند برخی دستاوردهای هسته ای ملت ایران را با بتن منهدم کردند، اما خون شهدای هسته ای همچنان در رگ های جوانان مؤمن، خلاق و انقلابی ایران اسلامی در جریان است و هیچ بتن کاری نمیتواند شور و نشاط برای پیشرفت را از جوانان ایرانی سلب کند. (1396، دانشگاه شریف)

- دیگر نمی توان گفت که دستاورد برجام تقریباً هیچ بوده است، بلکه خسارت محض بهترین تعبیر برای توصیف برجسته ترین دستاورد مذاکراتی دولت تدبیر و امید است. (1396، دانشگاه علوم پزشکی مشهد)

علی باقری که سال 1398 جایگزین محمدجواد لاریجانی در ستاد حقوق بشر و معاونت بین الملل قوه قضاییه شد، تا سال 1400 در این جایگاه بود. بعد از پیروزی سیدابراهیم رییسی، برنامه انتقال وزارت امور خارجه به دولت جدید را مدیریت کرد و سپس معاون سیاسی حسین امیرعبداللهیان شد. او مذاکرات احیای برجام را از جایی که سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی پیشین این وزارتخانه به او تحویل داد، بر عهده گرفت. او در سال های 1401 و 1402 دو بار تا پای نهایی شدن امضای احیای برجام پیش رفت. از بهار 1402 تا اردیبهشت 1403 هم به صورت غیرمستقیم با آمریکایی ها در عمان مذاکره کرد.

مذاکرات احیای برجام - 1400

فشارهای داخلی و خارجی نگذاشت که برجام در دوران سیدابراهیم رییسی احیا شود. دی 1402، امیرحسین ثابتی، فعال رسانه ای نزدیک به جلیلی و نماینده مجلس دوازدهم در مناظره ای با یک فعال سیاسی اصلاح طلب که در انصاف نیوز برگزار شد، مطرح کرد که افرادی در مجلس یازدهم هستند که یک نفره کار یک مجلس را کردند. آن فرد سید محمود نبویان بود. وقتی همین دولت در راهبرد خطا می خواست برجام را امضا کند، نبویان نگذاشت. محمد مخبر، معاون اول پیشین رییس جمهور نیز فروردین ماه امسال در جمعی سخنرانی می کرد که فیلم های آن منتشر شد و از دوبار نهایی شدن و پیش رفتن تا امضای احیای برجام خبر داد که آخرین بار پیش از سقوط هلی کوپتر حامل رییس جمهور بود. او بر این نکته تاکید کرد: اسراییلی ها نگذاشتند توافق شود.

همانقدر که دوستان سابق باقری به او انتقاد می کردند، به نظر می رسید که او در حوزه اظهارات و مواضع تا حدی واقع بین تر شده است. او که در فاصله سال های 1392 تا 1400 سیاست خارجی تنش زدا را رد می کرد، پا به پای جلیلی پیش می رفت، اصل و فرع برجام را رد می کرد، در دورانی که خودش مسئولیت کار را بر عهده گرفت و پشت میز نشست، در حوزه اظهارات واقع بین تر شد و از اصل برجام دفاع کرد. مسئولیت سازمانی او نیز احیای این توافق بود. او در مرداد 1403 گفته بود: ابتکار برجام یک سازوکار چندجانبه بود که هدف آن رفع تحریم ها بود. اصل این ابتکار درست بود و من بعید می دانم کسی مخالف آن باشد. بحث اصلی بر سر این است که آیا این ابتکار توانست منافع ما را تامین کند یا نه.

اسفند 1400، خبرآنلاین به نقل از امتداد نوشت: [سید] محمود نبویان [نماینده مجلس از جریان پایداری] در سخنرانی که در بیست و ششمین همایش دفتر ارتباطات فرهنگی جهاد تبیین انجام شده است، پشت پرده حذف مدعیان انقلابی گری در مذاکرات را برملا کرده است. او البته سعی کرده تا همه تقصیرها را به گردن ظریف و تیم او در وزارت امور خارجه بیندازد تا به این ترتیب در صورت لزوم باز هم همه مشکلات به گردن آنها بیفتد. اما فارغ از این تلاش بی نتیجه، نبویان در بخشی از این سخنرانی حرفها و گفتگوهای درونی با باقری کنی را برملا کرده و نشان می دهد چرا تیم هسته ای تغییر کرده است. او می گوید: آمدند به ما گفتند آن تیم انقلابی آدم های ضعیفی بودند آقای باقری کنی به این نتیجه رسید که باید از تیم ظریف استفاده کند.

دیدار علی لاریجانی با دبیر شورای امنیت ارمنستان - 1404

نبویان در فروردین 1401 حمله ای بی سابقه به باقری کنی، وزارت امور خارجه و متن احیای برجام انجام داد. او نوشت: همه این اقدامات تاسف بار ناشی از آن است که مسئولین اصلی مشغول در مذاکرات فعلی وین-یعنی مسئولین کمیته های هسته ای، تحریم، تصمیم کمیسیون مشترک و ضمیمه بازاجرا- عینا همان مسئولین اصلی تیم مذاکراتی آقای ظریف هستند. به طوری که کمیته هسته ای به آقای بقایی و کمیته تحریم به آقای سادات میدانی و دو کمیته تصمیم کمیسیون مشترک و نیز ضمیمه بازاجرا به آقای صابری انصاری سپرده شده است. لازم است به رییس جمهور محترم-جناب حجه الاسلام دکتر رییسی- که بحمدالله به صورت جدی در صدد رعایت خطوط قرمز نظام در مذاکرات است، یادآوری شود که برای دست یابی به یک توافقی که با رعایت خطوط قرمز نظام بتواند منافع ملت ایران را تامین کند، مستلزم آن است که تغییر فوری در تیم مذاکرات داده شود و از افراد انقلابی و متدین و متعهد به منافع ملت و خطوط قرمز نظام استفاده شود.

مصاحبه نماینده نزدیک به جلیلی با خبرگزاری دانشجو - اسفند 1403

باقری کنی پس از سقوط هلی کوپتر رییس جمهور و همراهان، از سوی هیئت دولت به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه منصوب شد. آخرین و شاخص ترین اظهارنظر او نیز به 27 تیر 1403 و سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل متحد مربوط می شد. او در بخشی از سخنرانی خود در این اجلاس با عنوان همکاری چندجانبه در راستای نظم جهانی پایدارتر، دموکراتیک تر و عادلانه تر ، برجام را نشانه بارز نگاه جمهوری اسلامی به چندجانبه گرایی نامید.

او گفت: برجام به عنوان یک ابتکار موفق چندجانبه توانست یکی از موضوعات غیرضروری و یک نگرانی ساختگی از سوی کشورهای غربی در خصوص برنامه صلح آمیز هسته ای ایران مورد توجه قرار دهد و قرار بود تحریم های ظالمانه را از دوش ملت ایران بردارد. متاسفانه این روند چندجانبه با رویکرد غرب و یکجانبه آمریکا با چالش جدی مواجه شد. خروج یکجانبه آمریکا از توافق یکی از مظاهر یکجانبه گرایی در عرصه بین المللی است که موجب آسیب دیدن به همه طرف های توافق گردید.