کمپ های ساده و صمیمی طبیعت گردها در جنگل های شمال حالا جای خود را به تورهایی داده که با موسیقی زنده و دی جی در دل رویشگاه های هیرکانی برگزار می شوند. تبلیغ گسترده این تورها در فضای مجازی، نگرانی جدی فعالان محیط زیست و مسئولان را به همراه داشته است.

به گزارش همشهری آنلاین، برهم زدن آرامش جنگل های بکر و سکونتگاه صدها گونه جانوری، معضل تازه ای است که در کنار آفرودسواری، اکوسیستم شکننده شمال کشور را تهدید می کند.

سال ها پیش، طبیعت گردان برای فرار از هیاهوی شهر و دستیابی به آرامش، راهی جنگل های شمال می شدند. کمپ های کوچک با رعایت آداب و قواعد نانوشته در دل جنگل برپا می شد و گردشگران تلاش می کردند کمترین ردپای خود را بر طبیعت باقی بگذارند. اما امروز این سنت جای خود را به تورهایی داده که شب نشینی های پر سر و صدای همراه با سیستم های صوتی قدرتمند و دی جی دارند.

صفحات مجازی پر است از تبلیغات این تورها که به بهانه تفریح متفاوت صدای بلند موسیقی را در دل جنگل های هیرکانی می پیچانند. جنگل هایی که نه تنها میراث طبیعی ایران بلکه میراث بشری هستند و در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست مازندران با هشدار درباره این که این روندآینده تنوع زیستی شمال کشور را به خطر می اندازد، می گوید: جنگل های هیرکانی مهم ترین پهنه جنگلی شمال و دارای ارزش بین المللی هستند. در کنار آن تنوع زیستی منطقه بسیار بالاست. وقتی چنین تورهایی برگزار می شوند، امنیت زیستگاه ها از بین می رود و گونه هایی که وابستگی زیستگاهی دارند، ناچار می شوند زیستگاه خود را ترک کنند. این اتفاق به معنای جزیره ای شدن زیستگاه ها و تضعیف جمعیت گونه هاست. روندی که حیات وحش شکننده را به سمت آسیب پذیری بیشتر و حتی انقراض می برد.

روح الله اسماعیلی با بیان اینکه فعالیت های پر سر و صدا، همانند تورهای موسیقی محور و حتی آفرودسواری، عملا آرامش حیات وحش را برهم می زنند، توضیح می دهد: سال 1401 با هماهنگی دادستانی مرکز استان موفق شدیم جلوی آفرودها را بگیریم، اما باز هم کم و بیش تداوم این تورها را شاهد هستیم. بر این اساس لازم است ادارات شهرستان ها با دادستان ها هماهنگ باشند تا دست کم در مناطق چهارگانه محیط زیست این اتفاق ها رخ ندهد. اگر با چنین مواردی مواجه شویم، قطعا با هماهنگی مراجع قضایی با متخلفان به شدت برخورد خواهد شد.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل محیط زیست مازندران یادآوری می کند: 21 درصد پهنه های استان تحت مدیریت یگان حفاظت محیط زیست است و همکاران ما در این مناطق حضوری دائمی دارند. اما بسیاری از عرصه های دیگر خارج از محدوده حفاظت شده اند و همین موضوع کار نظارت را دشوار می کند.

آفرودسواری، سال هاست که یکی از چالش های جدی عرصه های طبیعی شمال کشور است. خودروهایی که بی محابا وارد زیستگاه ها می شوند، نه تنها پوشش گیاهی را تخریب می کنند بلکه امنیت حیات وحش را نیز برهم می زنند. حالا برگزاری تورهای موسیقی محور، زخمی تازه بر تن جنگل های هیرکانی است.

فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست، منشا اصلی این تورها را فضای اجتماعی می داند و می گوید: بخش عمده تورهای غیرمجاز از طریق فضای مجازی تبلیغ می شوند. این تورها بدون دریافت مجوز قانونی و بدون رعایت ضوابط محیط زیستی وارد جنگل ها می شوند و با اجرای موسیقی زنده آرامش اکوسیستم را بر هم می زنند. معمولا هم این برنامه ها خارج از مناطق تحت مدیریت سازمان برگزار می شوند، جایی که نظارت دشوارتر است.

سردار رضا رستگار می افزاید: سازمان محیط زیست هیچ گاه مجوزی برای چنین تورهایی صادر نکرده و نخواهد کرد. ما تنها اجازه می دهیم گردشگری در زون های مشخص و با رعایت ضوابط انجام شود. فصل هایی مانند بهار و تابستان یا زمان گاوبانگی مرال، حساس ترین فصل های حیات وحش هستند و به همین دلیل ورود گردشگران بدون مجوز در این زمان ها کاملا ممنوع است.

سردار رستگار با بیان اینکه ابزار قانونی سازمان محیط زیست در خارج از مناطق تحت مدیریت محدود است، ادامه می دهد: اگر این فعالیت ها در محدوده مناطق چهارگانه باشد، ما به سرعت برخورد می کنیم. اما در بیرون از این مناطق، موضوع تخلف محیط زیستی محسوب نمی شود و ابزار قانونی کافی در دسترس نیست. در این شرایط، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری باید نقش جدی تری ایفا کند.

او همچنین به همکاری های اخیر اشاره می کند و می گوید: جلساتی با یگان حفاظت میراث فرهنگی برگزار شده و هشدارهایی به دفاتر گردشگری داده شده است. اما همچنان تبلیغات در فضای مجازی ادامه دارد. معمولا افراد تبلیغات را در صفخات فضای مجازی منتشر و گروهی نیز اقدام به جذب مخاطب و اجرای تور می کنند.

کارشناسان محیط زیست معتقدند که ادامه این روند می تواند تبعات جبران ناپذیری برای جنگل های هیرکانی داشته باشد. تبدیل زیستگاه ها به جزایری پراکنده، ترک سکونتگاه توسط گونه های حساس و کاهش امنیت زیستگاه، تنها بخشی از پیامدهای تورهای موسیقی محور است. مسئولان محیط زیست بر این باورند که مقابله با این روند تنها با همکاری فرابخشی از جمله سازمان محیط زیست، سازمان منابع طبیعی، وزارت میراث فرهنگی و دستگاه قضایی امکان پذیر است.