بابک بختیاری در روزنامه اعتماد نوشت: اواخر دهه 80 بود که با احمد پژمان، آهنگساز و تنظیم کننده برجسته دیداری داشتم؛ امروز که خبر درگذشت این هنرمند تاثیرگذار را شنیدم بر آن شدم که به یاد او روایتم را از آن ملاقات بنویسم. در آن دیدار گفت وگوی مفصلی با او داشتم که بخشی از آن را در ادامه خواهم آورد.

از این آهنگساز کم نظیر ایرانی موسیقی فیلم های بسیار خوبی در حافظه شنیداری تک تک ما هست؛ ازجمله ساخت موسیقی فیلم های شازده احتجاب ، خانه ای روی آب ، سایه های بلند باد و یک بوس کوچولو به کارگردانی بهمن فرمان آرا که در صدر این آثار به شمار می رود. همچنین موسیقی فیلم مستند دریای پارس ، موسیقی فیلم بید مجنون و… که از دیگر آثار او است. در ساخت موسیقی فیلم او دارای یک گفتمان تصویری همراه با ملودی گویا و آرام بود، این امضا و نگاه احمد پژمان است. جالب است که در این آثار کار آهنگساز و کارگردان بسیار هماهنگ است در واقع ملودی و تصویر لحظه به لحظه حفظ می شود. این آرامش و همگامی در منش و شخصیت او هم کاملا پیدا بود.

ناگفته نماند که تنظیم احمد پژمان روی آثار آهنگسازان دیگر هم دارای پیچیدگی های هارمونی نیست، بلکه ساده و قدرتمند است و این مهم به دلیل قدرت درک پژمان از دستگاه های موسیقی ایران بود که موسیقی ایرانی هارمونی های سنگین را پذیرا نیست و نباید هویت ملودی از بین برود؛ به همین خاطر کارهایی که برای خوانندگان و آهنگسازان تنظیم کرده به راحتی با شنونده ارتباط برقرار می کند.

با این مقدمه سراغ روایتی از ملاقات و گفت وگوی منتشر نشده که سال ها پیش با او داشتم، می روم. آن روزها آقای پژمان که از امریکا به ایران آمده بودند قرار ملاقاتی داشتیم که به اتفاق بچه های آوای باربد به رستورانی در تهران رفتیم. گفت وگوی من با ایشان از آثارشان در امریکا شروع شد.

پرسیدم: جناب پژمان اطلاع دارم در لس آنجلس تعدادی کار با خواننده ها انجام داده اید، آیا با هایده هم کاری داشتید؟

ایشان پاسخ داد: بله اتفاقا، یک آهنگی بود از سعید دیهیمی به نام سلام ای بهترینم که من آن را تنظیم کردم.

من واقعا میخکوب شدم؛ همانجا به ایشان گفتم: این یکی از زیباترین آهنگ ها در خارج ازکشور است و تنظیم فوق العاده ای هم دارد. ایشان هم در پاسخ گفت: بله کاری فوق العاده است.

در ادامه پرسیدم که یک اثر هم برای حمیرا وقتی که عشق میاد و یک اثر هم برای مهستی با آهنگ حبیب بدیعی کارکرده و ایشان هم تایید کردند و گفتند که بله آهنگ بدیعی را برایش تنظیم و ارکستراسیون کردم ولی به ایشان (یعنی آقای بدیعی) گفتم که سرضبط نمی توانم حاضر شوم، اما در بخشی از کار کمکت می کنم. اثر وقتی عشق میاد هم متعلق به تجویدی بود که در گذشته اجرا شده بود که من مجدد آن را تنظیم کردم، کاظم رزازان هم در کار حضور داشت.

از ایشان پرسیدم: جناب پژمان شما سالیان گذشته در هنرستان و همچنین در ارکسترهای مختلفی حضور داشتید، شخصیت بزرگانی همچون روح الله خالقی، کلنل وزیری و… در گذر زمان به نظر شما چگونه بودند؟

ایشان در پاسخ گفت: وزیری که بانی بود و تلاش ها و تالیفات و تمام کارهای او همه از تلاشی خستگی ناپذیر ناشی می شد به خصوص در آن زمان که هیچ امکاناتی هم وجود نداشت. اما روح الله خالقی گذشته از آثاری که آهنگسازی، تنظیم و رهبری کرده خودش از یک شخصیت مدیریتی خاص برخوردار بود، یعنی زمانی که مدیریت هنرستان را به عهده گرفت از آن زمان هنرستان هم شخصیت خاصی پیدا کرد. اول اینکه هنرستان دارای انتشارات مستقل شد که در زمینه تمام سازها فعالیت خود را آغاز کرد و از کتاب ویولن گرفته که چهار جلد با استادان هنرستان مانند صبا، مفتاح و امثالهم تا کتاب دو جلدی تار و سه تار که با همکاری موسی معروفی و مهین زرین پنجه در این زمان منتشر شد و همچنین آثار بسیاری دیگر که در بخش نظری و هماهنگی خود ایشان (یعنی آقای خالقی) تالیف کرده است. این موضوعات و مدیریت خالقی شخصیت او را متمایز می ساخت.

در ادامه این گفت وگو از آقای پژمان پرسیدم: شما که در ارکستر سمفونیک هم نوازندگی داشته اید، تجربیات خود را در آنجا چطور دیدید؟

ایشان پاسخ داد: خب من زیرنظر حشمت سنجری فراگیری ویولن را فرا گرفتم در ارکستر سمفونیک هم در ابتدای جوانی با او و حسین ناصحی گذشته از آموزش هایی که دیده بودم، یک تجربه همکاری بود ولی بیشتر به آهنگسازی و تنظیم علاقه مند بودم.

من در ادامه صحبت به ایشان گفتم: پس در حقیقت همین تجربیات و همکاری ها با نوازندگان و آهنگسازان ایرانی باعث شد که سبک ساختاری کارهای شما برگرفته از موسیقی ردیفی، موسیقی محلی و سازهای ایرانی آمیخته با تکنیک های غربی در کنترپوان و هارمونی و ارکستراسیون یا به اصطلاح سازبندی باشد. همین جا بود که صحبت کم کم به نوازندگان ویولن ایرانی کشید و از آقای پژمان پرسیدم بین نوازندگان ویولن ایرانی نظر شما چیست و نوازندگی کدام را بیشتر می پسندید؟

ایشان در پاسخ گفتند که خب ساز یاحقی به معنای واقعی ایرانی بود، ازجمله ویبراسیون ها، تحریرهای ایرانی و مالش ها خاص موسیقی ردیف ماست و کاملا در آن سبک سخن می گوید.

من که روی استادم پرویز یاحقی، تعصب داشتم کمی اینجا گفت وگویمان طولانی شد و اصرار داشتم میان بدیعی و یاحقی نظرش را بگوید. آقای پژمان در نهایت گفت: شما ممکن است روی استادتان تعصب داشته باشید ولی من روی سلیقه شخصی خودم، ساز تجویدی را از همه ویولنیست های دیگر بیشتر می پسندم. بدیعی هم خب چون آرشه کشی متد غربی را مدتی کار کرده بود، خیلی لطیف و شیوا می نواخت ولی من اعتقاد دارم تجویدی سازش مطلب و موضوع داشت به همین خاطر کار او را از همه بیشتر می پسندم.

من دوباره گفتم: به نظرم ساز تجویدی خشک بود، اما یاحقی صدای سازش شیرین بود.

ایشان در پاسخ به این صحبت من گفت: ساز تجویدی که حال منحصر ایرانی را نداشت، اما موضوع این است که نوازندگی و سازش مطلب داشت؛ در واقع آقای تجویدی گذشته از اساس بداهه نوازی به مطالب ردیفی هم وفادار بود و خوب گوشه ها را می شناخت و همچنین متد غربی هم نواخته بود.

در این گفت وگو همچنین از آقای پژمان درباره تجربه همکاری هایش با خوانندگان پاپ هم پرسیدم و گفتم که شما هنرمند آکادمیک و باسوادی هستید و خود من از وقتی خیلی سنم کم بود، واقف به سواد علمی و تجربیات شما بوده و هستم. شما سال ها در دانشگاه تهران تدریس داشتید و البته اهل موسیقی پاپ هم نبودید. برایم جالب است که بدانم چطور شد که با خوانندگان پاپ همچون داریوش، عارف و امثالهم کار کردید.

ایشان در پاسخ به من گفت: احتمالا به امریکا نرفتی؟ درست است؟ گفتم: نه.

در ادامه به تاثیر محیط اشاره داشتند و گفتند که در فضای امریکا و لس آنجلس به طور طبیعی تحت تاثیر حال و هوای آنجا که قرار بگیری دیگر قضیه فرق می کند.

در آن روزها به آقای پژمان گفتم: کاش همیشه در ایران می ماندید و جوانان بسیاری می توانستند مثل آقای فخرالدینی از دانش شما استفاده کنند و کلاس مستقل موسیقی می گذاشتید و تدریس مستقل می کردید.

ایشان گفت: الان شرایط طوری است که خب دیگر سال ها گذشته و همسرم هم در یکی از شبکه های مهم خبری فعالیت می کند.

امروز که خبر فوتش را شنیدم دوباره یاد این افتادم که چه هنرمندانی از دست رفتند. زمانی او با بورسیه به آکادمی موسیقی وین رفت که کار هرکس نبود و به نوعی ایشان پیامبر موسیقی ایران و ایرانی در وین بود که نزد بزرگان موسیقی جهان، آهنگسازی را فراگرفت وای کاش در این سال های اخیر هم در ایران بود و جوانان و نوجوانان شیفته موسیقی علمی و جهانی از او استفاده می کردند. حیف و صد حیف.