فرارو فعال سازی مکانیسم ماشه و احتمال بازگشت تحریم های بین المللی ایران، دعوای قدیمی میان دو جریان حامی و ضددیپلماسی را زنده کرده است.

به گزارش فرارو، در صورتی که طی 30 روز آینده اقدام خاصی برای جلوگیری از نهایی شدن این روند اتفاق نیافتد، ایران بار دیگر ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد و تحریم های بین المللی تعریف خواهد شد. قطعنامه هایی که با قطعنامه 2231 شورای امنیت و در نتیجه توافق هسته ای برجام، بی اثر شده بودند. جریان اصلاح طلب و حامی دیپلماسی، تندروها را به فرار رو به جلو و عبور از این که با اسنپ بک چه چیزی در حال برگشت به پرونده ایران است، متهم می کنند. جریان مقابل نیز تمرکز خود را بر برجام گذاشته است.

اولین چراغ فعالیت های این جریان در واکنش به موضوع اسنپ بک را اکانت توییتری سعید جلیلی روشن کرد. این اکانت در دو پست به موضوع برجام پرداخت که در واقع بازنشر سخنرانی های پیشین او بود. جلیلی در یکی از این پست ها با انتشار سخنرانی پنج سال قبل خود، این جمله را نوشت: پاسخ به یک سوال پرتکرار که اگر برجام نبود چه می شد؟ بعضی اوقات به پشت خیمه دشمن می رسید؛ اما با یک تحلیل غلط ورق بر می گردد! این تحلیل به خصوص در جریان پذیرش توقف درگیری نظامی میان اسراییل و ایران پس از 12 روز، از سوی حامیان این طیف بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

سایت رجانیوز یادداشت تندی درباره موضوع اسنپ بک نوشت که ضمیمه تصویری از عراقچی، تخت روانچی و ظریف بود. رجانیوز نیز به طور کامل از موضوع قطعنامه عبور می کند. در بخش پایانی این یادداشت آمده بود: گنجاندن بند خائنانه مکانیسم ماشه در برجام، یک خیانت آشکار به منافع ملی بود. تیم مذاکره کننده با پذیرش این بمب ساعتی، این اختیار را به طرف غربی داد که با یک بهانه واهی و بدون نیاز به اثبات نقض عهد از سوی ایران، تمام تحریم های شورای امنیت را یک شبه بازگرداند. این یعنی تمام تعهدات ایران (بتن ریزی در اراک، جمع آوری سانتریفیوژها) دائمی و نقد بود، اما تعهدات طرف مقابل (رفع تحریم ها) موقتی و نسیه و قابل بازگشت با یک اشاره! این بند، حق وتوی روسیه و چین را عملاً بی اثر کرد و اهرم فشار دائمی را به دست آمریکا و اروپا داد؛ یک خیانت حقوقی که تاریخ آن را فراموش نخواهد کرد. حال اگر با منطق خود اصلاح طلبان پیش برویم، اگر فشارها و تحریم های آن دوران به گردن جلیلی است، پس تمام ناکارآمدی ها، خیانت ها و فجایع حاصل از برجام نیز مستقیماً به گردن ظریف، عراقچی و دولت حسن روحانی است. گوش مردم ایران از این دستاوردسازی های دروغین پر شده است. امروز، حداقلی ترین مطالبه ملت، پاسخگویی و محاکمه کسانی است که مسبب این وضع هستند.

مسعود براتی، کارشناس تحریم شناسی گفتگویی با سایت رجانیوز داشت و یادداشتی نیز در این باره نوشت که در کانال های تلگرام منتشر شد. براتی در یادداشت خود از وجود قطعنامه ها عبور نکرد. اما صرفاً به ابعاد اقتصادی قطعنامه های شورای امنیت پرداخت و به ابعاد سیاسی و امنیتی آن ورودی نداشت. براتی در مصاحبه با رجانیوز نیز از روند منتهی به صدور قطعنامه ها و ابعاد سیاسی و امنیتی آن عبور کرد. او در بخشی از مصاحبه می گوید: مکانیسم ماشه یک واقعیت تلخ و یک اشتباه راهبردی محسوب می شود. هیچ منطقی دفاع نمی کند که ما سازوکاری را بپذیریم که در ظاهر به عنوان حل اختلاف طراحی شده، اما تنها به نفع یک طرف (غربی ها) عمل کند و طرف دیگر (ایران) هیچ گاه نتواند از آن بهره ببرد. در روی کاغذ، ایران می توانست از مکانیسم ماشه استفاده کند، اما به دلیل شرایط و مسئولیت خود به عنوان طرفی که به تعهدات خود پایبند بوده، هرگز از آن استفاده نکرد. از این منظر، هیچ منطقی از قرار گرفتن چنین سازوکاری در یک توافق و سپس پذیرش آن حمایت نمی کند. این یک اشتباه بسیار عمیق و راهبردی بوده است.

این بخش از صحبت های براتی با آغاز روند کاهش تعهدات ایران یک سال پس از خروج ترامپ از آن، هم خوانی ندارد. علاوه بر نامه نگاری های رسمی و دیپلماتیک، شورای عالی امنیت ملی روز 18 اردیبهشت 1398 در بیانیه ای خطاب به کشورهای عضو برجام اعلام کرد: شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اِعمالِ حقوق جمهوری اسلامی ایران مندرج در بندهای 26 و 36 برجام، امروز 18 اردیبهشت 1398 دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر نمود. این تصمیم طی نامه مهمی از سوی دکتر روحانی رییس جمهور و رییس شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه اعلام شده است. بند 36 همان مکانیسم حل اختلاف (DRM) است.

سید احسان حسینی، خبرنگار حوزه انرژی نیز در توییتر نوشت: تنها برنده #برجام در ایران؛ حسن روحانی، ظریف، زنگنه و دار و دسته شان بودند. توهم رفع تحریم با مذاکره را به ملت فروختند و با رای مردم به قدرت و ثروت رسیدند. درباره مکانیسم ماشه دروغ گفتند و حالا بعد از 10 سال؛ هم تحریم هست و هم جنگ شد. و هم هسته ای، بمب اتم و امنیت نداریم.

آذر منصوری، رییس جبهه اصلاحات ایران در توییتر نوشت: برجام 6 قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را لغو (تعلیق صحیح است) کرد. شاید ایده آل نبود، اما تنها راه ممکن بود. نکته تلخ؟ همان هایی که تحریم را کاغذپاره خواندند و خود باعث ارجاع پرونده ایران به فصل 7 شدند، حالا با فرار به جلو، صورت مسئله را پاک می کنند! راهکار شما چیست؟

حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی اینگونه واکنش نشان داد: اصل صدور 6 قطعنامه شورای امنیت ملل متحد علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران را هیچکس گردن نمی گیرد ولی بازگشت به همان قطعنامه ها را به گردن هم می اندازند.

روزنامه هم میهن، در شماره 6 شهریور خود نوشت: برجام بهترین و بیشترین چیزی بود که ایران می توانست به دست بیاورد اما خیلی زود میان سه ضلع تندروهای داخلی، اسراییل و آمریکا لِه شد. مشخص نیست که جریان ضددیپلماسی تصور می کند که ایران چقدر می توانست شرایط تحریمی بین الملل را ادامه دهد. اما این مشخص است که این مثلث تمام تلاش خود را به کار بست تا راه تنفس ایجاد شده با توافق هسته ای را مسدود کند. ضلع داخلی این سه گانه هم امروز در جایگاه مدعی و نه متهم ایستاده. در صورتی که برعکس، آن ها باید بدانند یادگاری از خود به جا گذاشتند که مبرزترین متخصصین هم نهایتاً توانستند 10 سال ما را از شر آن نجات دهند. ایران با مرگ توافق هسته ای برنامه هسته ای خود را از سر گرفت و چند پله آن را ارتقاء داد و به قول معروف از اسنپ بک استفاده کرد. طرف مقابل هم می خواهد ما را به وضعیت قبل از توافق هسته ای برگرداند. از دیروز این خبر آمده که احتمالاً اسنپ بک از طرف کشورهای اروپایی فعال شود. اسنپ بک انتخاب بین بد و بدتر بود. انتخاب بین ادامه انزوای بین المللی و قرار داشتن ذیل فصل هفت منشور به عنوان تهدیدی برای صلح و امنیت بین الملل، یا ایجاد روندی که می توانست به خروج از این وضعیت منتهی شود.

اصلاحات نیوز، با انتشار یک اینفوگرافیک از قطعنامه های دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد و دبیری سعید جلیلی در شورایعالی امنیت ملی نوشت: آقای جلیلی و احمدی نژاد، کاغذپاره ها بر می گردند! از زمانی که کار به مسئول مذاکرات آن ایام ایران، سعید جلیلی سپرده شد، تقریبا هر 160 روز یک قطعنامه علیه کشورمان به ثبت رسید؛ رییس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد هم معتقد بود این ها، کاغذ پاره هستند و اصلا تحریم چی هست .

صادق حسینی، روزنامه نگار با انتشار ویدیویی از مصاحبه ظریف با رسانه آوش، نوشت: بدیهیات: برجام خوب و بدش؛ ماحصل هدف گذاری، دستورکار، تصویب و تایید ساختار امنیت ملی با هدایت رهبری است. در برجام نکته پنهانی برای این ساختار وجود نداشت و تبعات را می دانستند. رسیدن به ماده 36و37 یا به تعبیر امروز مکانیسم ماشه؛ دستور کار مذاکره کنندگان بود، خواست آنان نبود.

هادی محمدی، روزنامه نگار حوزه سیاست خارجی نیز در چند پست به این موضوع پرداخت. او در یکی از این پست ها، نوشت: در روزهای آخر عمر رسمی برجام و در آستانه احیای قطعنامه های جلیلی، تندروهای مخالف همیشگی برجام دچار یک تناقض بزرگ شده اند: اگر برجام بد بود، اسنپ بک که به عمر برجام پایان می دهد باید چیز خوبی باشد و اگر اسنپ بک بد است پس برجام چیز خوبی بوده که حالا تمام می شود. چرا ناراحتید؟