بهانه زدایی از جنگ ترجیع بندی است که تحلیلگران با استفاده از آن تلاش می کنند تصویری از وضعیت حساس کنونی را ارائه کنند. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران اسنپ بک و ماشه آخرین تیر در ترکش ترامپ برای اجماع جهانی علیه ایران است. در واقع ترامپ به دنبال بهانه هایی است تا به او مجوز برخوردهای تند علیه ایران را بدهد.

به گزارش اعتماد، بنابراین در روزهایی که موضوع احیای اسنپ بک به بحث اصلی سیاست، مدیریت و حتی اقتصاد کشور بدل شده، دستیابی به راهکارهایی که ایران از طریق آن بتواند این مانع را با کمترین هزینه پشت سر بگذارد معادله اصلی کشور است. در عین حال این روزها، بسیاری از فعالان سیاسی و تحلیلگران به بازخوانی همه فرصت های از دست رفته ای می پردازند که ایران برای احیای برجام طی سال های 99 تا 1401 داشت اما با صحنه گردانی طیف های تندرو آن ها را از کف داد. امروز هم نسخه رادیکال ها در درون و بیرون مجلس برای مقابله با تحرکات طرف مقابل در ایده های غیر متعارفی چون خروج از NPT و بستن تنگه هرمز و… خلاصه می شود.

اما نکته ای که انگار توجهی به آن نمی شود این است که بخش قابل توجهی از نفت و انرژی عبوری از تنگه هرمز نه به مقصد کشورهای غربی، بلکه برای تامین نیاز کشورهایی چون چین و هند بارگیری می شوند. همان کشورهایی که زمینه حضور ایران در شانگهای و بریکس را فراهم کردند و امروز هم ایران روابط تنگاتنگی را با آن ها برنامه ریزی کرده است! اما اگر قرار باشد ایده های غیرمتعارف تندروها کنار گذاشته شوند، ایران چه کارت هایی روی میز دارد تا با تکیه بر آن ها بتواند تبعات اسنپ بک را برطرف کرده یا به حداقل برساند؟

حشمت الله فلاحت پیشه و منصور حقیقت پور دو تن از نمایندگان ادواری مجلس که هر دو از نزدیک در جریان تصویب برجام و محتوای آن قرار داشتند در گفت وگو با اعتماد تلاش می کنند این راهبردهای متعارف را شرح بدهند. به اعتقاد این تحلیلگران ایران ابتدا باید از رفتارهای عجولانه و رادیکال خودداری کرده و در مراحل بعدی با بازتعریف روابط با آژانس تلاش کند وحق خود را مطابق NPT تثبیت سازد. نهایتا با استفاده از اهرم دیپلماسی و مذاکره با طرف اصلی یعنی امریکا، ضمن بهانه زدایی از جنگ شرایط بحرانی را به شرایط عادی و مطلوب بازگرداند.

حشمت الله فلاحت پیشه، تحلیلگر مسائل سیاسی و نماینده ادوار مجلس پیرامون برخی ایده های نامتعارف از سوی رادیکال ها در مواجهه با اجرای مکانیسم ماشه می گوید: همزمان با طرح موضوع اسنپ بک برخی ایده ها از سوی برخی طیف های تندرو در خصوص بستن تنگه هرمز یا خروج از NPT و… مطرح می شود که به نظرم لازم است در خصوص آن روشنگری شود. من از واکنش های مجلس دوازدهم آغاز می کنم. جریانی در مجالس یازدهم و دوازدهم شکل گرفت که عملکرد آن ها به زیان منافع ملی ایرانیان تمام شد. امروز هم موضوع خروج از NPT را مطرح می کنند که اولا نشان دهنده نوعی بی عملی و درثانی ادامه جریانی است که رفتارها و تصمیماتشان نتیجه ای جز خسارت برای ایران نداشته است.

فلاحت پیشه ادامه می دهد: این جریان از قبل از تشکیل مجلس یازدهم شکل گرفت؛ جریانی که پیگیری دیپلماسی را برای ایران بسیار پرهزینه کرد ضمن اینکه برخی افراد منتسب به این جریان رسما دروغ گفتند، بدون اینکه کسی از آن ها بازخواست کند که چرا یک چنین اظهارات کذبی را مطرح می کنند. مثلا یکی از نمایندگان منسوب به این طیف اعلام کرد امضاکنندگان برجام تعهد داده اند که سر 33 سردار خود را به امریکا بدهند. هفتمین اسم در لیست این تعهدات سردار سلیمانی است! این فرد یا همین ادعاهای دروغ به مجلس راه یافت و لیدر جریاناتی شد که قوانینی را مصوب کردند که دست دیپلمات ها را برای ابتکار و انعطاف و… بستند.

این فعال سیاسی یادآور می شود: اساس کار دیپلماسی شکل دادن به ابتکاراتی است که مانع از تضییع منافع ملی شود. دیدیم تنها نتیجه ای که از برخی رفتارهای تندروها در مجلس شکل گرفت، قفل کردن و ایجاد بن بست در پرونده های مختلف (از جمله پرونده هسته ای) بود. آخرین نمونه این نوع بن بست ها دیپلماتیک، قطع ارتباط با آژانس و پس از آن تلاش برای خروج از NPT و حتی بستن تنگه هرمز است.

او با اشاره به اینکه مردم ایران در حال پرداخت هزینه هایی هستند که تندروها ایجاد می کنند، می گوید: وقتی ترامپ و نزدیکان او از هر اظهارنظری در داخل ایران برای توجیه حمله به تاسیسات هسته ای ایران استفاده می کنند یعنی دشمنان ایران در حال بهانه تراشی برای سیاست های تحریمی و جنگ هستند. در داخل کشور اما جریان تندرو در حال ایجاد این بهانه ها برای دشمنان هستند.

طرح هایی مانند خروج از NPT و بستن تنگه هرمز، تفاوت چندانی با طرح هایی ندارد که در تل آویو توسط نتانیاهو و همراهانش مطرح می شود. نباید فراموش کرد در حال حاضر 84درصد نفتی که از تنگه هرمز عبور می کند مرتبط با چین و کشورهای شرق آسیاست. 7میلیون بشکه نفت در روز به دو کشور هند و چینی می رود که دولت های ایران دستاورد حضور بریکس و شانگهای را مدیون این دو کشور هستند.

فلاحت پیشه در پاسخ به این پرسش اعتماد که از نظر شما برای برون رفت از شرایط فعلی چه ابتکاراتی را می توان در دستور کار قرار داد، می گوید: به جای حرکت به سمت طرح های بی نتیجه باید به بن بست بی نتیجه بین ایران و آژانس پایان داد. یکی از عوامل این بن بست قانون اقدام راهبردی مصوب مجلس است. ایران و آژانس باید بر سر ساز و کاری توافق کنند که بر اساس آن آژانس حقوق NPT ایران را به رسمیت بشناسد و ایران هم زمینه بازرسی هایی را فراهم سازد که بر خلاف امنیت ملی ایران نباشد. این کار می تواند از جنگ بهانه زدایی کند. وقتی در مجلس خروج از NPT مطرح می شود یعنی حداقل منفذ ورود به دیپلماسی از همان آغاز بسته می شود.

این فعال سیاسی یادآور می شود: در گام بعدی معتقدم هرگونه مذاکره با کشورهای اروپایی بی نتیجه است و باید سراغ حل مشکلات با امریکا رفت. صحبتی را که شخصا بارها کرده ام امروز توسط سخنگوی وزارت خارجه مطرح شد و آن اینکه اروپایی ها با دستور امریکا بوده که مکانیسم ماشه را اجرایی کرده اند. معتقدم مکانیسم ماشه آخرین ابزاری بوده که امریکایی ها در اختیار داشته اند. اگر در کشور یک مدیریت صحیح اقتصادی البته توأم با دیپلماسی عمومی و همراه با آمادگی نظامی شکل بگیرد، امریکایی ها خیلی زود به مذاکرات باز می گردند.

منصور حقیقت پور فعال سیاسی اصولگرا اما از زاویه متفاوتی به این بحث ورود کرده و در خصوص راهبردهایی که ایران برای مقابله با مکانیسم ماشه باید در دستور کار قرار دهد، می گوید: به نظرم همه باید صبوری کنیم تا کارها با تدبیر پیش برود. پیش از این، در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد و زمان حضور سعید جلیلی در شعام یک چنین شرایطی برای ایران ایجاد شده بود. برجام این روند را متوقف کرد. ملت ایران، این شرایط را قبلا تمرین کرده است. با دغل کاری هایی که اروپایی ها و امریکایی ها انجام می دهند مردم ایران کم نمی آورند. اما در عین حال برخی افراد و جریانات نباید عجولانه رفتار کنند و اجازه دهند مقامات کشور بهترین راهبرد را در پیش بگیرند.

حقیقت پور ادامه می دهد: از مجلس خواهش می کنم از رفتارهای هیجانی و تند خودداری کند. نمایندگان هم اگر ایده ای دارند، خوب است با شورای عالی امنیت ملی در میان بگذارند و بگویند پیشنهاد ما برای یک ماه آینده این است که مثلا از NPT یا پروتکل الحاقی و… خارج شویم یا فلان برخورد را صورت دهیم. این نوع ایده ها نیازمند چکش کاری و بحث و تبادل نظر است، باید هزینه- فایده آن ها بررسی شود. توصیه من در این مقطع این است که آقایان عجله نکنند و عصبانی نشوند، این یک بازی قدرت است، ما هم متناسب با توجه به شرایط پیش روی مان مهره های قابل توجه و کاربردی داریم. باید از آن ها در وقت مقتضی و به صورت عاقلانه استفاده کنیم.

به اعتقاد این فعال سیاسی اصولگرا، ایده های عجولانه ای مانند خروج از NPT، بستن تنگه هرمز و… هزینه های ایران را افزایش داده و فایده ای برای ایران ندارد. ضمن اینکه بهانه های لازم را در اختیار دشمنان قرار می دهد تا منویات شوم خود را در مواجهه با ایران اجرایی کنند.

او تاکید می کند: در این شرایط حساس، همه را به تدبیر، فکر و خروج از عصبانیت و تندروی و اتخاذ بهترین تصمیمات که تامین کننده منافع ملی و مصالح عمومی کشور است، دعوت می کنم. آیا منافع ملی ایران در جنگ تامین می شود؟ آیا منافع ایران در شرایط تحریمی محقق می شود؟ یا اینکه منافع ایران در رفع تحریم ها و بازگشت به صحنه اقتصاد و تجارت جهانی است که تامین می شود.

حقیقت پور در پاسخ به این پرسش عتماد که برخی معتقدند با توجه به اینکه ایران دامنه وسیع تحریم های امریکا را پشت سر گذاشته، تحریم های برآمده از مکانیسم ماشه عملا تاثیر اقتصادی و معیشتی چندانی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. این فرضیه درست است، می گوید: قبلا هم اشاره کردم که ایران همه این شرایط را تمرین کرده است. امروز هم که من و شما با هم گفت وگو می کنیم همه این فشارها روی ایران وجود دارد.

البته در صورت اجرای اسنپ بک طرف مقابل می تواند مزاحمت هایی برای ایران ایجاد کند. مثلا کشتی خریداری شده گندم ایران از برخی کشورهای آمریکای جنوبی را متوقف می کنند یا جلوی فلان نفتکش ایران را می توانند بگیرند. از این نوع مزاحمت ها می توانند برای ایران ایجاد کنند. اما فشار تحریمی فعلی قطعا بالاترین فشاری است که ممکن است متوجه کشوری شود.

این فعال سیاسی با اشاره به اینکه این تصور که مکانیسم ماشه مجوز حمله نظامی به ایران را می دهد، تصور درستی نیست، می گوید: دشمنان ایران نشان داده اند برای حمله به ایران نیازی به مجوز شورای امنیت سازمان ملل ندارند. مگر امریکا برای حمله به عراق مجوز سازمان ملل را داشت؟ مگر حمله اخیر اسراییل و امریکا در جریان جنگ 12روزه مجوزی داشت؟ دشمن ایران هر غلطی بخواهد بکند، می کند و جواب آن را هم محکم می گیرد.

اینکه تصور شود از بطن مکانیسم ماشه، دستور حمله به ایران صادر شود، به نظرم درست نیست. اما نمی توان انکار کرد که باعث افزایش انتظارات تورمی و برخی مشکلات اینچنینی می شود. بنابراین مسوولان سیاسی، راهبردی، اقتصادی و… باید از همین امروز همه احتمالات را در نظر گرفته و برای مقابله با آن برنامه ریزی کنند.