تب مصرف داروهای نسل جدید درمان دیابت و چاقی در ایران هم بالا رفته است، درباره این موضوع در گفتگویی نکات جالبی مطرح شد؛ از ضرورت و ممنوعیت های مصرف گرفته تا عوارض و گروه هایی که باید آمپول لاغری تزریق کنند.

به گزارش همشهری آنلاین، تب مصرف نسل جدید داروهای درمان دیابت که در ادامه آثارشان در کاهش وزن هم تایید شد، سراسر جهان و حتی ایران را گرفته است. اوزمپیک و مونجارو جزو معروف ترین ها برندهای این محصولات هستند که به شکل غیرقانونی به ایران هم وارد شدند. البته یک شرکت دانش بنیان ایرانی به تازگی نمونه مشابه مونجارو را در داخل کشور تولید کرد تا ایران بعد از آمریکا دومین کشور سازنده این دارو باشد.

این که چه کسانی باید این داروها را مصرف کنند یا با وجود عمر کوتاهی که از تولید آن ها می گذرد، نباید نگران عوارض آینده آن ها بود، در برنامه تندرستی تلویزیون اینترنتی ما مورد بررسی قرار گرفت و سیدموید علویان، فوق تخصص گوارش و کبد و ساغر براتی، متخصص داروسازی بالینی با حضور در استودیوی به نکات جالبی در این باره اشاره کردند که بخشی از آن را در ادامه می خوانید. فیلم کامل این گفتگو را می توانید در این لینک مشاهده کنید.

براتی درباره ماهیت این داروها و اینکه چه مزایایی دارند، گفت: این آمپول ها یکسری از هورمون ها به نامGLP-1 را در بدن تقلید می کنند که باعث برخی فعل و انفعالات در بدن از جمله افزایش ترشح انسولین، افزایش احساس سیری و کاهش حرکات دستگاه گوارش است. این مکانیسم در مجموع باعث می شود که فرد غذای کمتری را دریافت و مقاومت به انسولین در بدن او کاهش پیدا کند. برخی مزایای دیگر از جمله کاهش فشار خون و کاهش چربی خون را هم به دنبال دارد که در کنار هم می توانند باعث کاهش وزن قابل توجه شوند. البته که در همین ابتدا باید تاکید کنم که مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.

علویان هم در ابتدا با بیان این که چاقی در کل دنیا رو به افزایش است، عنوان کرد: 60 درصد جامعه ایرانی دارای اضافه وزن است. در دنیا هم یک میلیارد و 900 میلیون نفر اضافه وزن دارند. یعنی این موضوع بسیار مهم و حساس است. اتفاقی که رخ داده این است که ما اکنون افراد چاق را به عنوان بیمار در نظر می گیریم. این در حالی است که گاهی چاقی با فشار خون، دیابت، بیماری های کبدی و بیماری های قلبی و عروقی همراه می شود.

به گفته این متخصص واکسن، درمان و دارو طی طی سال های گذشته منجر به کاهش بیماری های عفونی شده اما این بیماری ها که جنبه متابولیک دارند، رو به افزایش هستند و ژنتیک، محیط و استرس در این افزایش آمار تاثیر داشته است.

البته به گفته علویان اساس درمان چاقی تغییر سبک زندگی است و در توضیح بیشتر بیان کرد: شرکت های تولیدکننده آمپول های لاغری هم در ابتدا توصیه شان بر تغییر سبک زندگی است، تغذیه مناسب، تحرک کافی و مدیریت استرس. البته گاهی ما با افراد چاقی مواجه می شویم که قادر به کاهش وزن خود نیستند و در این شرایط باید راه دیگری پیش پای آن ها قرار دهیم، مثل همین آمپول های لاغری که ابتدا هدف ساخت آن ها لاغری نبود اما مانند هورمون عمل و با تحریکGLP-1 و GIP پیام های سیری را به مغز ارسال می کنند. بنابراین تخلیه معده کمتر می شود و اشتهای فرد از بین می رود. به همین دلیل این امید می تواند ایجاد شود که در آینده شانس ابتلا به بیماری های متابولیک کمتر شود.

علویان در پاسخ به این سوال که آیا این مساله به نوعی مردم را تزریق این آمپول ها تشویق نمی کند، بیان کرد: باید مردم را به تغییر سبک زندگی ترغیب کنیم. ما به هیچ وجه مبلغ دارو نیستیم بلکه مبلغ تغییر سبک زندگی هستیم. اما زمانی که چالشی برای کاهش وزن فرد وجود دارد، می توان این آمپول ها را مدنظر قرار داد. این داروها هزینه و عوارض دارند و همه ما نسبت به آن آگاه هستیم اما کفه چاقی در ترازو سنگین تر است. اما با کاهش وزن شانس اینکه برخی بیماری ها در آینده کم شود وجود دارد.

مثال این وضعیت را درباره واکسن کرونا هم داشتیم اما اگر این واکسن نبود، اکنون چه وضعی داشتیم. بشر آن زمان دچار یک اپیدمی وحشتناکی شده بود که با واکسن از بین رفت. می توان تصور کرد در آینده بشر به این نتیجه برسد که کاهش وزن به هر شیوه ای از جمله تزریق آمپول های لاغری ریسک برخی از سرطان ها را کاهش داده است.

براتی هم در پاسخ به این سوال که چه افرادی کاندیدای تزریق این آمپول ها هستند، عنوان کرد: این داروها اثربخشی خوبی در کاهش وزن و اثرات مثبتی بر متابولیک دارند. اما باید تحت نظر پزشک استفاده شود. فردی بیشترین نفع را از این داروها می برد که وضعیت جسمانی و شرایط سلامتش با استفاده از این داروها سازگار باشد که آن را پزشک تعیین می کند. اما طبق توصیه های ارائه شده افرادی می توانند آن را مصرف کنند که حجم توده بدن یا BMI آن ها بالای 30 یا بالای 27 همراه با دیابت یا فشار خون باشد. این افراد بیشترین نفع را از استفاده از این داروها می برند.

به گفته این متخصص داروسازی بالینی اینکه هر فردی صرفا به قصد کاهش وزن و بدون نظارت بخواهد از این داروها استفاده کند اصلا صحیح نیست، چرا که نحوه افزایش دز این دارو نیاز به نظر پزشک دارد و باید با توجه به پاسخ بالینی بدن بیمار مدیریت شود. اگر فرد هم دچار برخی عوارض گوارشی شود باید برای مدیریت این عوارض تحت نظر پزشک قرار بگیرد. عوارض اولیه دارو با مشاوره صحیح کاملا قابل مدیریت هستند.

او درباره اینکه برخی افراد که تحت تاثیر فضای مجاری این آمپول را به صورت خودسرانه و برای کاهش 4 تا 5 کیلو طی یک تا دو ماه استفاده می کنند، بیان کرد: این افراد قطعا در معرض آسیب هستند.

علویان هم درباره تبلیغ داروهای لاغری در فضای مجازی عنوان کرد: به طور قطع دارو باید از مسیر درست بیاید و زنجیره ثبت و نگهداری آن درست باشد. اطلاعات غلط باعث آسیب به مردم می شود و نکته ای که باید از طریق این برنامه اطلاع رسانی شود این است که ضرر و زیان چاقی بیش از ضرر آمپول و جراحی لاغری است. ما می گوییم بخش عمده افراد در جامعه توانایی ورزش کردن را دارند.

بلاگرها در فضای مجازی باید مردم را به ورزش کردن تشویق کنند. تبلیغ مصرف غذای سالم را داشته باشیم و دولت هم از رستوران هایی که به سلامت مردم توجه می کنند مالیات های کمتری بگیرد. اما مساله اینجاست که درصدی از مردم جامعه از هر امکانی هم که استفاده کنند نمی توانند لاغر شوند. این ها چاق هستند و در صورت عدم کاهش وزن بخش های سی سی یو و آی سی یو در بیمارستان ها پر خواهد شد.

او با تاکید بر این که آمپول های لاغری یک ابزار هستند و راه حل نهایی به شما نمی روند، عنوان کرد: باید به این محصولات به عنوان یک ابزار و بخشی از درمان توجه کرد و تنها با خرید از داروخانه نباید انتظار چندانی داشت. اتفاق مثبت و منجر به سلامتی فرد زمانی رخ می دهد استفاده کننده از آمپول راه تغذیه درست و عوارض آمپول ها را بداند.

مساله اینجاست که برخی همکاران ما درباره این آمپول ها دز کافی را تجویز نمی کنند و که باعث می شود درمان اثربخشی لازم را نداشته باشد. در زمینه آموزش پزشکان باید کار جدی تری صورت بگیرد. یعنی در کنگره ها و کنفرانس ها باید در زمینه اندیکاسیون، موارد مصرف وعدم مصرف، کنترل عوارض و نحوه کنترل بیماری توضیحات بیشتری داده شود.

علویان همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون با عوارضی در مصرف کنندگان این دارو مواجه شده است، بیان کرد: تا کنون بیماری ندیده ام به خاطر تزریق این آمپول های جدید دچار عوارض جدی شود. اما تجربه این که اینکه فرد ناگزیر به بستری در بیمارستان و تزریق سرم به دلیل عوارض شدید گوارشی شده باشد را داشته ایم. عمده این افراد هم که دچار عوارض شده بودند، به صورت خودسرانه و بدون نظارت پزشک از آمپول استفاده کرده بودند.

براتی هم درباره ممنوعیت های مصرف این داروها عنوان کرد: برخی موارد محدود منجر به منع مصرف در برخی بیماران می شود. از یک جمله نوع خاصی از سرطان تیرویید. البته خود این داروها باعث ایجاد سرطان تیرویید نیستند. در افرادی هم که سابقه حساسیت شدید دارند هم این محدودیت مصرف وجود دارد. سن مصرف هم در مورد برندهای مختلف متفاوت است. درباره اسپارتینا که به تازگی در ایران تولید و وارد بازار دارویی کشورمان شده هم مطالعات نشان داده که از هر 5 نفر، یک نفر می تواند با 30 درصد کاهش وزن مواجه شود. این اعداد قابل مقایسه با جراحی های چاقی هم هست، ولی به شرط آنکه درست استفاده شود.

به گفته این کارشناس حوزه دارو، این آمپول از سن بالای 17 سال مورد استفاده است و فعلا کودکان مجاز به مصرف آن نیستند.

براتی در پاسخ به این سوال هم که گفته می شود این داروها عوارضی از جمله کاهش عضلات را به همراه دارد؛ بیان کرد: این داروها برخی عوارض از جمله التهاب، تهوع، یبوست و سوهاضمه را دارند که قابل مدیریت هستند. فردی که تحت درمان با این داروهاست باید میزان مصرف آب و تعداد وعده های غذایی خود در روز را افزایش دهد، البته حجم هر وعده باید کم شود. بهتر است زمانی هم احساس سیری رخ داد، فرد دست از غذا خوردن بکشد. به جای اینکه از غذاهای پر ادویه و تحریک کننده استفاده شود هم توصیه به مصرف غذاهای زودهضم است. با این راهکارها عوارض گوارشی به حداقل می رسد.

او ادامه داد: درباره ادعاهایی مبنی بر کاهش عضله هم باید گفت؛ هر روش کاهشی وزن می تواند هم منجر به کم شدن چربی و عم عضله شود. نکته مهم این است که کاهش حجم عضله نسبت به کاهش میزان چربی متعادل باشد. مزیت این داروها این است که کاهش توده چربی تقریبا 3 برابر بیشتر از کاهش توده عضلانی است. برخی مطالعات تصویربرداری هم نشان داده در نتیجه استفاده از این داروها نفوذ چربی به عضله کم می شود که این خود باعث افزایش کیفیت عضله است. یک توصیه مهم این که افراد تحت درمان با این داروها در رژیم روزانه خود پروتیین را لحاظ کنند. حدود یک تا دو گرم به ازای هر یک کیلوگرم وزن فرد باید پروتیین مصرف شود.

براتی درباره زمان استفاده از این داروها هم بیان کرد: طول مدت مصرف برای این داروها تعیین نشده. چاقی هم مانند دیابت و فشار خون یک اختلال مزمن است. بنابراین طول مدت مصرفی برای این دارو طبق مستندات تعیین نشده است. برای نگهداشتن اثرات مفید حفظ شده دارو، اگر فرد توانایی اقتصادی اش را دارد بهتر است تزریق دارو تحت نظر پزشک ادامه دار باشد. اگر هم به هر دلیلی فرد می خواهد دارو را قطع کند توصیه می شود حداقل دز را تزریق کند. اگر هم به طور کامل می خواهد دارو را قطع کند حتما رژیم و ورزش را فراموش نکند چرا که مکانیسم های جبرانی بدن تمایل دارند وزن را به حالت اولیه برگردانند. بنابراین با قطع دارو رژیم و ورزش باید با دقت بالایی پیگیری شود.

علویان در پاسخ به این سوال که چقدر ضرورت دارد این داروها تحت پوشش بیمه در اختیار مردم قرار بگیرد، بیان کرد: جراحی متابولیک در حال حاضر پوشش بیمه ای دارد، یعنی بیمه قانع شده که چاقی و عوارض آن از جمله مشکلات قلبی و دیابت در آینده هزینه های بیشتری را تحمیل می کند، به همین دلیل این جراحی ها را تحت پوشش قرار داده است. درباره آمپول های لاغری هم می توان برای آن دسته از افرادی که داروها نقش جدی در کاهش وزن و عوارض ناشی از چاقی در آن ها دارد، این تدبیر را در گرفت گرفت.

البته به گفته این فوق تخصص گوارش و کبد، بیمه آنقدر منابع مالی برای اختصاص به همه مصرف کننندگان داروهای لاغری ندارد.

او در ادامه تاکید کرد: ما اکنون برای چگونگی مصرف این داروها مانند سایر درمان ها نیاز به دستورالعمل داریم که خارج از چارچوب های درمانی تجویز نشود.