فرارو- دیوید سنگر (David-e-Sanger)، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل و ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز

به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، دونالد ترامپ در میانه ماه مه به خبرنگاران در هواپیمای ایرفورس وان گفت: هیچ اتفاقی نخواهد افتاد تا زمانی که من و پوتین با هم دیدار نکنیم. او استدلال می کرد که برای بحرانی به شدت مناقشه برانگیز مانند جنگ روسیه و اوکراین، تنها راه حل واقعی گفت وگوی مستقیم رهبران دو ابرقدرت است؛ رهبرانی که می توانند معامله کنند، فشار بیاورند و تصمیم نهایی بگیرند. اما اکنون، نه روز پس از دیدار ترامپ و پوتین در پایگاه هوایی آمریکا در آلاسکا، همه نشانه های بیرونی نشان می دهد که هرگونه پیشرفت واقعی متوقف شده است. ترامپ تلویحاً گفته بود ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه و ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین، نخست دیدار دوجانبه ای خواهند داشت و سپس همراه با او جلسه ای سه جانبه برگزار خواهند کرد. با این حال، هیچ یک از این نشست ها برنامه ریزی نشده است. سرگیی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز یکشنبه به شبکه ان بی سی گفت: دستور کار اصلاً آماده نیست.

دونالد ترامپ به رهبران اروپایی اطمینان داده بود که پوتین با استقرار نیروی حافظ صلح در اوکراین موافقت کرده است. اما تا میانه همان هفته، مسکو روایتی کاملاً متفاوت ارائه کرد: مدلی که در آن خود روسیه بخشی از تضمین های امنیتی کشوری باشد که در فوریه 2022 به آن حمله کرده است. اگر تاکنون مثالی روشن از ضرب المثل سپردن مرغداری به دست روباه وجود داشته باشد، همین است.

این تناقض تازه ترین نشانه آشفتگی راهبردی روزهای اخیر است. ترامپ گاه خود را میانجی معرفی می کند؛ کسی که می تواند با نفوذ شخصی اش پوتین را به امتیازدهی و زلنسکی را به واگذاری بخشی از سرزمین ها وادار کند تا توافقی شکل بگیرد. گاهی اما لحن او، لحن متحد اوکراین می شود و وعده می دهد امنیت آن کشور را در برابر حملات آینده تضمین می کند. هفته گذشته حتی در پستی در شبکه اجتماعی نوشت که اوکراین هیچ شانسی برای پیروزی ندارد، مگر آنکه اجازه یابد عمیقاً در خاک روسیه حمله کند. او دولت جو بایدن را مقصر دانست که تنها اجازه دفاع داده است، نه ضدحمله.

ترامپ پس از آن که در نشست آلاسکا اعلام کرد پوتین خواهان صلح است، اکنون تردیدهایی نشان می دهد و می گوید اگر شکست حاصل شود، مقصر اصلی را مشخص خواهد کرد. او روز جمعه به خبرنگاران گفت: خواهید فهمید من به کدام سو می روم، چون قرار است یکی از دو طرف را انتخاب کنم. برای ترامپ، انسجام و ثبات در مواضع اهمیت کمتری دارد تا نمایش های دیپلماتیک. او در این باور تنها نیست. بسیاری از رؤسای جمهور آمریکا چنین اندیشیده اند که توانایی شخصی شان در اقناع، عنصر کلیدی موفقیت سیاست خارجی ایالات متحده و پایان جنگ هاست. تئودور روزولت نیز همین اعتقاد را داشت و 120 سال پیش توانست به جنگ روسیه و ژاپن پایان دهد. آن جنگ با امضای پیمان پورتسموث در خاک آمریکا خاتمه یافت و جایزه نوبل صلح را برای روزولت به همراه آورد. ترامپ نیز آشکارا بیان کرده است که در پی همان نتیجه است.

تاکنون، مذاکره با روسیه هیچ شباهتی به مدل روزولت ندارد. جلسه ترامپ و پوتین در نشست آلاسکا بیشتر یادآور نمایش های او با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در هفت سال پیش است؛ جلساتی دوستانه، پر از دست دادن ها، لحظات نمایشی برای تلویزیون و تبادل گرم پیام ها. پوتین حتی عکس دیدارشان را برای ترامپ فرستاد. اما پشت این صحنه آرایی، هیچ پیشرفت واقعی رخ نداد. سرانجام، کره شمالی حتی یک سلاح هسته ای را کنار نگذاشت و از آن زمان زرادخانه هسته ای خود را به طور چشمگیر گسترش داد.

ایوو دالدر (Ivo Daalder ) نماینده پیشین آمریکا در ناتو و پژوهشگر مرکز بلفر دانشگاه هاروارد در اظهاراتی گفت: ترامپ با موضعی نسبتاً یکپارچه از سوی غرب وارد این نشست شد و تأکید داشت که باید نخست آتش بس برقرار شود. اما وقتی دیدار سرانجام انجام شد، او از این موضع عقب نشست و به جای پیشبرد موضوع، گل به خودی زد. دالدر تاکید کرد: ترامپ گفته بود اگر آتش بسی برقرار نشود خوشحال نخواهد شد و پیامدهای شدیدی در راه خواهد بود، اما هیچ اتفاقی نیفتاد.

ترامپ در شبکه های اجتماعی نوشت که هدفش حرکت مستقیم به سمت یک توافق صلح است؛ توافقی که به جنگ پایان خواهد داد ، زیرا آتش بس ها اغلب پایدار نمی مانند. او اکنون می گوید ظرف دو هفته روشن خواهد شد که آیا پوتین جدی است یا نه؛ همان بازه ای که چند ماه پیش هم به رهبر روسیه داده بود تا جنگ را متوقف کند، مهلتی که بعداً نادیده گرفته شد. دو هفته عملاً به واحد استاندارد زمانی ترامپ برای مطالبه نتیجه تبدیل شده است؛ چه در دیپلماسی و چه در طراحی یک طرح جدید بیمه درمانی. تمدید این مهلت ها نیز همواره بخشی از بازی او بوده است.

در پرونده اوکراین، ترامپ همواره راه گریزی برای خود باقی می گذارد. او می گوید شاید اصلاً صلحی در کار نباشد و شاید ایالات متحده ناچار شود کنار بکشد و بگذارد اوکراینی ها و روس ها خودشان بجنگند. شستن دست ها از این مناقشه و اعلام اینکه می تواند پوتین و زلنسکی را پشت میز مذاکره بیاورد، اما نمی تواند آن ها را به توافق وادار کند، دریچه فراری برای او فراهم می کند اگر مذاکراتش شکست بخورد. این وضعیت شکاف و ابهامی بزرگ در نقش آمریکا ایجاد می کند. گاهی ترامپ و معاونش جی.دی. ونس مانند میانجی های بی طرفی ظاهر می شوند که صرفاً می خواهند طرفین را گرد هم آورند؛ همان طور که روزولت کرد. گاهی نیز طوری سخن می گویند که انگار ایالات متحده منافع حیاتی در تضمین استقلال و آزادی اوکراین دارد.

ترامپ در هفته گذشته رویکرد دوم را برگزید. او اعلام کرد که آمریکا همراه با رهبران اروپایی برای اوکراین تضمین های امنیتی ایجاد خواهد کرد، هرچند سریعاً تاکید کرد که هیچ نیروی آمریکایی روی زمین مستقر نخواهد شد. او گفت اگر قرار باشد نیروهایی اعزام شوند، احتمالاً از چند کشور خواهند بود؛ از جمله بریتانیا، فرانسه و آلمان، و آمریکا صرفاً اطلاعات و پشتیبانی هوایی فراهم خواهد کرد. اما تضمین امنیتی در عمل به این معناست که ایالات متحده تعهد می دهد در صورت حمله دوباره روسیه، از اوکراین دفاع کند؛ حتی اگر این کشور عضو ناتو نباشد؛ حرکتی که ترامپ با آن مخالف است.

بایدن بارها تأکید کرده بود که حمله روسیه به اوکراین غیرقانونی بوده و اگر پوتین در این کشور پیروز شود، دیر یا زود یکی از اعضای ناتو را هدف قرار خواهد داد. وزارت دادگستری و وزارت خارجه دولت او نیز شواهدی از جنایات جنگی جمع آوری می کردند تا زمینه محاکمه های احتمالی را فراهم کنند. ترامپ اما همواره مسئولیت جنگ را مبهم می کند و حتی واحدهای پیگیری جنایات جنگی را منحل کرده است. به همین دلیل، بی اعتمادی اوکراینی ها قابل درک است. آن ها در سال 1994 یادداشت بوداپست را امضا کردند که بر اساس آن ایالات متحده، بریتانیا و روسیه تضمین امنیتی تعریف نشده ای در برابر اوکراین ارائه دادند و در مقابل، کی یف زرادخانه هسته ای اش را که پس از فروپاشی شوروی به ارث برده بود، واگذار کرد.

دونالد ترامپ در نشست آلاسکا گفت پوتین تضمین های امنیتی غرب برای اوکراین را درک کرده و پذیرفته است. اما تا پایان هفته گذشته، روس ها شرط تازه ای مطرح کردند: اینکه خودشان بخشی از نیروی امنیتی باشند و هیچ کشور عضو ناتو نتواند نیرو به اوکراین اعزام کند. در برنامه شبکه ان بی سی، جی دی ونس از پاسخ مستقیم به این پرسش که آیا روسیه می تواند چنین نقشی ایفا کند، طفره رفت و تنها گفت: داد و ستد بخشی از مذاکره است. او تأکید کرد که دولت ترامپ فشار اقتصادی بیشتری بر روس ها برای توقف جنگ وارد کرده تا دولت بایدن در طول سه سال. دستیاران بایدن این ادعا را رد می کنند و به تحریم های گسترده ای اشاره می کنند که آمریکا و متحدانش پس از حمله اعمال کرده اند.

جی دی ونس در پایان گفت: ما یا نهایتاً موفق خواهیم شد یا نهایتاً به دیوار سختی خواهیم خورد و بار دیگر نقش واشینگتن را در مقام میانجی تصویر کرد. او پیش تر به عنوان سناتور بارها استدلال کرده بود که ایالات متحده باید از حمایت از اوکراین عقب نشینی کند، چون هیچ منفعت ملی مستقیمی در نتیجه این جنگ ندارد. دالدر در مقابل گفت: دولت ترامپ اساساً ماهیت این مناقشه را بد می فهمد. او تاکید کرد: ترامپ فکر می کند این درگیری بر سر قلمرو است. اما برای روس ها، موضوع هویت است و اینکه آیا اوکراین به غرب خواهد پیوست یا تحت کنترل روسیه قرار خواهد گرفت.