سعید نیاکوثری؛ در روزگاری که اروپا، خسته از ظلمت کریه قرون وسطی، زیر نگاه سنگین کلیسا و علم دربند اندیشمندانی که از مسیحیت پاک، خشونتی رقت بار ساخته بودند، فرصتی برای حیات نداشت و هیبت حضیض کلیسا، عقل را به زنجیر دیانت های ساختگی می کشید و علم را بر صلیب تعصب و بردگی می آویخت، در جغرافیای شرق، سرزمین بلندآوازه ایران، چهره های فاخر علم بر سپهر تاریخ می درخشیدند.

مینوی خردشان حکمت آفرین و بوستان فکرتشان علم پرور بود... آنچه از جوهر خرد بر صحیفه معرفت می نگاشتند، قرن ها پس از حیاتشان، جهان علم را به تکریم و تحسین وامی دارد و هیچ قلمی توان خط بطلان بر صحت آن ندارد. خود مبنایی شد برای روزگارانی پسین که شوربختی قسمت این آب و خاک شد، و دل خوشی ما به دیروزهایی بود که هر پگاهش طلوع خورشیدی از آفتاب خاور بود. پیش روشنای علم و ادب و حکمتشان، روی تابش نداشت و از پس سده ها گذر تاریخ، نامشان طغرای فرزانگی و یادشان مهر جاودانگی است.

زکریای رازی از همان چشمه های هور گیتی فروز بود که دست خلقت جوهر وجودش را در خاک گوهرخیز آریا به ودیعه نهاد تا در گذر لیل و نهارها، لعلی از کان مروت باشد، برآمده از تابش خورشید و سعی باد و باران...

زکریای رازی اگرچه بیشتر نزد ایرانیان به کشف الکل و تبحرش در کیمیاگری شناخته شده است، اما بزرگ اندیشمندی بود که نظرات علمی اش در طب، جراحی، تغذیه، فلسفه و کیهان شناسی نزد جهان علم اعتبار دارد. اکنون پس از قرن ها که از روزگار او می گذرد، نام زکریای رازی الفبای جهان علم است.

افسوس که همچون تمام گنجینه های فرهنگی که در طوفان غرب زدگی از دست رفت و پنداشتیم سد راه توسعه جامعه است، داشته های فرهنگی گذشته را از دست دادیم و فراموش کردیم که اگر سپهرمان نیلی است، از پرتوهای خورشیدهایی است که در هر عصر بر آسمان اقبال این سرزمین طلوع کردند. و دریغ که مرغ همسایه غاز نبود و آنچه بود، محیلت جهان غرب بود! چو دزدی با چراغ آید، گزیده تر برد کالا...

افسوس که هرگز به خود نیامدیم تا به خویشتن بازگردیم و تمام بضاعتمان همان قدر باشد که در تقویم ها یادمان هایی تقریر کنیم، تا اگر یادمان ماند، قلمی آکنده از جوهر حسرت بر صفحه دفتر، مثنوی هایی بسراییم از نیستانی که در آتش نسیان خاکستر شد...

و در آستانه پنجم شهریور، با یاد تمام زکریاهایی که در تاریخ این سرزمین بر شاخه علم شکفتند و از برگ برگ حیاتشان دفترهای معرفت نگاشتند و چون آسمانی از سخاوت، باران انسانیت بر جامعه افشاندند، بذرهای مهربانی در کویر سینه ها پاشیدند و به عشق پروریدند، به احترام برمی خیزیم...

امروز تمام قد به احترام تمام رازی هایی برمی خیزیم که رازهای معرفت را بازشناختند و کیمیای انسانیت را به کار بستند، و فکرت هایشان جوهر شرافت و گوهر وجودشان قیمت معرفت است و معرفتشان فیضی از چشمه های معنویت دارد...