هند نگران است که سد عظیم برنامه ریزی شده چین در تبت، جریان آب یک رودخانه اصلی را در طول فصل خشک، تا 85 درصد کاهش دهد و بر همین اساس، برنامه هایش را برای ساخت سد و کاهش تاثیر سد چینی، تسریع کرده است.

به گزارش ایسنا، دولت هند از اوایل دهه 2000، پروژه هایی را برای کنترل جریان آب از یخچال طبیعی آنگسی تبت که بیش از 100 میلیون نفر را در پایین دست چین، هند و بنگلادش تامین می کند، در نظر داشته است. اما این برنامه ها با مقاومت شدید و گاه خشونت آمیز ساکنان ایالت مرزی آروناچال پرادش که نگران زیر آب رفتن روستاهایشان و نابودی زندگیشان توسط هر سدی هستند، متوقف شده است.

سپس چین در دسامبر، اعلام کرد که بزرگترین سد برق آبی جهان را در یک شهرستان مرزی، درست قبل از اینکه رودخانه یارلونگ زانگبو از هند عبور کند، خواهد ساخت. این امر دهلی نو را نگران کرد که رقیب استراتژیک دیرینه اش که ادعاهای ارضی در آروناچال پرادش دارد، می تواند از کنترل خود بر رودخانه ای که از یخچال طبیعی آنگسی سرچشمه می گیرد و در هند با نام های سیانگ و برهماپوترا شناخته می شود، به عنوان سلاح استفاده کند.

بزرگترین شرکت برق آبی هند در ماه مه، مواد نقشه برداری را تحت حفاظت پلیس مسلح در نزدیکی محل احتمالی سد ذخیره ای چندمنظوره آپِر سیانگ که در صورت تکمیل، بزرگترین سد این کشور خواهد بود، منتقل کرد.

به گفته دو منبع آگاه، مقامات ارشد هند نیز جلساتی را در مورد تسریع ساخت و ساز در سال جاری برگزار کرده اند که یکی از این جلسات در ماه ژوییه توسط دفتر نارندرا مودی، نخست وزیر هند، ترتیب داده شد.

پکن برنامه های دقیقی در مورد ساخت سد منتشر نکرده است، اما موسسات وابسته به دولت هند مانند کمیسیون مرکزی آب، تحلیلی از تاثیر سد چینی بر اساس کارهای گذشته، انجام داده اند. طبق اظهارات منابع آگاه و اسناد مشاهده شده، دهلی نو تخمین می زند که سد چینی به پکن اجازه می دهد تا 40 میلیارد متر مکعب آب، یا کمی بیش از یک سوم از آنچه سالانه در یک نقطه مرزی کلیدی دریافت می شود را منحرف کند. این تاثیر به ویژه در ماه های غیر موسمی که دما افزایش می یابد و زمین ها در سراسر هند بایر می شوند، حاد خواهد بود. پروژه آپِر سیانگ با ظرفیت ذخیره سازی 14 میلیارد متر مکعبی پیش بینی شده، این مشکل را کمتر کرده و به هند اجازه می دهد تا در فصل خشک، آب را آزاد کند.

ساخت سد توسط هند می تواند به این معنی باشد که شهر بزرگ منطقه ای گواهاتی که به صنعت و کشاورزی پرمصرف وابسته است، شاهد کاهش 11 درصدی در تامین آب خواهد بود، در حالی که اگر سد هندی ساخته نشود، این کاهش 25 درصدی خواهد بود.

به گفته منابع آگاه، این پروژه همچنین می تواند تاثیر هرگونه اقدام پکن برای آزادسازی جریان های ویرانگر آب در پایین دست را کاهش دهد. طبق اسناد و منابع، اگر سد در حداقل سطح تخلیه خود باشد- جایی که آب در کمتر از 50 درصد ارتفاع خود ذخیره می شود- می تواند هرگونه آب اضافی آزاد شده از زیرساخت های چین را به طور کامل جذب کند.

دو منبع گفتند: هند در حال بررسی پیشنهادی برای خالی نگه داشتن 30 درصد از ظرفیت این سد است تا بتواند موج های غیرمنتظره را در نظر بگیرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به سوالات رویترز گفت: پروژه های برق آبی، تحقیقات علمی دقیقی در مورد ایمنی و حفاظت از محیط زیست انجام داده اند و تاثیر منفی بر منابع آب، بوم شناسی یا زمین شناسی کشورهای پایین دست نخواهند داشت. این سخنگو افزود: چین همیشه نگرش مسئولانه ای نسبت به توسعه و بهره برداری از رودخانه های مرزی داشته و ارتباط و همکاری بلندمدتی را با کشورهای پایین دست مانند هند و بنگلادش حفظ کرده است.

وزارت امور خارجه هند اعلام کرده است که اس. جایشانکار، وزیر امور خارجه، در دیدار با همتای چینی خود در 18 اوت، نگرانی هایی را در مورد این سد مطرح کرده است. معاون جایشانکار نیز در ماه اوت به قانونگذاران گفت که دولت در حال اجرای اقداماتی برای حفاظت از جان و معیشت شهروندان در مناطق پایین دست، از جمله ساخت سد، است.

خود هند از سوی پاکستان به استفاده از آب به عنوان سلاح متهم شده است. دهلی نو امسال مشارکت خود را در پیمان تقسیم آب 1960 با اسلام آباد به حالت تعلیق درآورد و در حال بررسی تغییر مسیر جریان آب از یک رودخانه حیاتی دیگر به دور از همسایه پایین دست خود است.

یک دادگاه بین المللی حکم داده است که هند باید به این توافق پایبند باشد، اما دهلی نو می گوید که این هیئت فاقد صلاحیت قضایی است.

توسعه یا تخریب؟

وقتی کارگران شرکت ملی برق آبی هند، در ماه مه مواد نقشه برداری را در نزدیکی روستای پارونگ جابجا کردند، مردم محلی خشمگین به ماشین آلات آنها آسیب رساندند، یک پل نزدیک را تخریب کردند و چادرهای پلیس اعزامی برای محافظت از عملیات را غارت کردند.

بسیاری از آنها اعضای جامعه آدی آروناچال هستند که از طریق مزارع برنج، پرتقال و لیمو شیرین در تپه ها و دره های مه آلود تغذیه شده توسط رودخانه سیانگ، امرار معاش می کنند.

روستاییان پست های نگهبانی موقت در جاده های منطقه ای ایجاد کرده اند تا مانع دسترسی کارگران شرکت ملی برق آبی هند شوند. این امر پرسنل امنیتی را مجبور کرده است که اغلب در تاریکی شب، کیلومترها پیاده روی کنند تا به محل احتمالی ساخت سد برسند.

به گفته دو منبع آگاه، حداقل 16 روستای آدی احتمالا از منطقه ذخیره سازی سد خارج خواهند شد که به طور مستقیم بر حدود 10 هزار نفر تاثیر می گذارد. رهبران جامعه می گویند که در مجموع بیش از 100 هزار نفر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

اودونی پالو پابین، یک خواربارفروش اهل آدی و مادر دو فرزند، گفت: هل، برنج، جک فروت و گلابی که در این زمین پرورش می دهیم، به آموزش فرزندانمان و حمایت از خانواده مان کمک می کند. ما تا پای جان با سد خواهیم جنگید.

این سد از حمایت سروزیر آروناچال که عضو حزب مودی است و پروژه چینی را یک تهدید وجودی خوانده است، برخوردار است. دولت ایالتی در بیانیه ای اعلام کرد که این پروژه امنیت آب را تضمین کرده و تعدیل سیل را برای مقابله با هرگونه موج احتمالی آب فراهم می کند. وی افزود که در ماه ژوئن تصمیم گرفته است تا در مورد خسارت با خانواده هایی که ممکن است تحت تاثیر سد قرار گیرند، مذاکرات مفصلی انجام دهد.

آلو لیبانگ، نماینده مجلس، از اهالی آدی و نماینده منطقه ای که توسط پروژه هند به زیر آب خواهد رفت، گفت که معتقد است در صورت پرداخت غرامت سخاوتمندانه، می توان مردم محلی را به مهاجرت متقاعد کرد.

سه منبع با استناد به دستورالعمل های دفتر مودی گفتند که شرکت ملی برق آبی هند قصد دارد بیش از سه میلیون دلار برای آموزش و زیرساخت های اضطراری هزینه کند تا روستاییان را به مهاجرت به منطقه دیگری تشویق کند.

به گفته دولت آروناچال و ده ها نفر از مردم محلی، در یکی از نشانه های پیشرفت، سه روستا در این منطقه اخیرا موافقت کرده اند که به مقامات این شرکت اجازه دهند کارهای مربوط به سد را انجام دهند.

هند سابقه جنبش های فعالان علیه سدهای بزرگ را دارد که گاهی اوقات این پروژه ها را سال ها کند کرده یا آنها را مجبور به کاهش مقیاس کرده است.

به گفته چهار منبع، حتی اگر سد آپِر سیانگ مجوز بگیرد، ساخت آن پس از کلنگ زنی می تواند یک دهه طول بکشد. این به معنای آن است که این پروژه احتمالا پس از پروژه چین تکمیل خواهد شد که پکن انتظار دارد تولید برق از آن را از اوایل تا اواسط دهه 2030 آغاز کند.

دو منبع آگاه اظهار کردند: این تاخیر به این معنی است که اگر پکن به طور ناگهانی در طول فصل باران های موسمی، آب را آزاد کند و باعث افزایش ناگهانی آب شود که می تواند سدهای موقت را بشوید، یک پروژه هندی در طول ساخت و ساز آسیب پذیر خواهد بود.

کارشناسان بین المللی و فعالان آدی همچنین هشدار داده اند که ساخت سدهای بزرگ در تبت و آروناچال که از نظر لرزه خیزی فعال هستند، می تواند خطرات را برای جوامع پایین دست افزایش دهد.

بر اساس گزارش رویترز، سایانانگشو موداک، متخصص روابط آبی هند و چین در دانشگاه آریزونا، گفت: سد چینی در منطقه ای با لرزه خیزی بالا و در منطقه ای که رویدادهای شدید آب و هوایی را تجربه می کند، ساخته می شود. این نوع رویدادهای شدید آب و هوایی باعث رانش زمین، رانش گل و لای، طغیان دریاچه های یخچالی و سیل می شود. بنابراین این نگرانی هایی را در مورد ایمنی سد ایجاد می کند. این یک نگرانی بسیار مشروع است و هند باید با چین تعامل کند.