رضا شهبازی، معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در یکصد و بیست و هفتمین نشست از سلسله نشست های تخصصی پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی با موضوع راهکارهای مقابله با فرونشست زمین در مناطق شهری ، فرونشست زمین را ناشی از برداشت بی رویه آب بیش از میزان ذخیره گاه ها دانست.

به گزارش ایسنا، شهبازی گفت: مساله فرونشست زمین از 20 سال قبل وارد ادبیات کشور شده و این حوزه موضوعی جدیدی نیست.

شهبازی با بیان اینکه محققان از 20 سال گذشته بحران فرونشست زمین را به تصمیم گیران و سیاستگذاران کشور گوشزد کرده اند، اظهار کرد: در آن زمان ما در مطالعاتمان در زمینه فرونشست تهران در نقطه ای با فرونشست 36 سانتی متری مواجه شدیم که در آن زمان اعلام شد و این عدد در ادبیات باقی ماند و به نظر می رسد اعلام اعداد بزرگ درباره پدیده فرونشست زمین در آن زمان موجب شد که امروز مخاطب نسبت به این پدیده بی تفاوت باشد.

وی با اشاره به نقشه فرونشست زمین در دهه 80 با بیان اینکه سومین پیمایش فرونشست زمین نیز اجرا شده است، ادامه داد: همان استان هایی که در دهه 80 صدرنشین بودند در پیمایش سوم نیز همچنان صدرنشین هستند.

معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به مصوبات کشور برای مدیریت منابع آبی در اواسط دهه 90 اشاره و خاطر نشان کرد: قوانین تدوین و مصوب شد و این مصوبات بسیار عالی بود و به موازات آن کارهای پژوهشی در جریان بود، ولی آنچه که در این بین از دست دادیم، زمان بود و در روی زمین اتفاقات دیگری در حال رخ دادن بود.

وی با انتقاد نسبت به نحوه مصرف آب در کشور، با تاکید بر اینکه خروجی رویکرد ما نسبت به مصرف آب وضعیت کنونی است، یادآور شد: در اواسط دهه 90 اولین نقشه احتمالی فرونشست زمین منتشر شد و در آن زمان استان اصفهان در معرض ریسک خطر قرار داشت و اکنون این ریسک به خطر واقعی فرونشست تبدیل شده است و از سال های قبل محققان در این باره تحقیق و نتیجه آن را اعلام کردند و در این زمینه سکوت نکردند.

شهبازی با اشاره به گسترش فرونشست زمین در محیط های شهری با تاکید بر اینکه برای جبران آن در محیط های شهری کاری نمی توان کرد، ادامه داد: باید امیدوار باشیم که گسترش فرونشست در کشور بیشتر از این میزان توسعه نیابد.

معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی با اشاره به برخی از دستاوردهای این سازمان در زمینه ایجاد دیتا بیس در زمینه پدیده فرونشست زمین گفت: میزان متوسط فرونشست زمین بین 5 تا 7 سانتی متر است و از اواخر دهه 90 کشور وارد بحران فرونشست شد.

وی با اشاره به وقوع سیل در سال 98 تاکید کرد: در حالی که در آن سال 2 استان گلستان و لرستان در زیر آب بودند، ولی این سیل هیچ اثری روی آبخوان های کشور نداشت و این پیغام ناخوشایند را به ما می دهد که گویا پیوند هیدرولوژی میان سطح زمین و زیر سطح قطع شده است.

شهبازی به وضعیت گسترش فرونشست در شهرها اشاره کرد و ادامه داد: ما همواره استان سیستان و بلوچستان را به دلیل وجود هامون در مطالعات فرونشست جدی نمی گرفتیم، ولی در مطالعات ما در سال 1400 مشاهده کردیم که این استان در جایگاه چهارم فرونشست زمین در کشور قرار گرفته است.

وی دلیل وقوع پدیده فرونشست در استان سیستان و بلوچستان را برداشت آب از پیرامون هامون عنوان کرد و یادآور شد: کشور از سال 77 تاکنون درگیر خشکسالی است و از آن زمان تاکنون فشار بر منابع آبی گسترش یافته است، ضمن آنکه میزان تبخیر از میزان بارش نیز بیشتر است و بعد از 27 سال خشکسالی باید به این نتیجه برسیم که دیگر مساله، تغییر اقلیم است نه خشکسالی.

معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به وضعیت کلی کشور در زمینه فرونشست زمین، اجرای سریع طرح احیا و تعادل بخشی به عنوان سند بالادستی ملی، اعمال محدودیت شدید و توقف برداشت در نواحی بحرانی، شناسایی زیرساخت های تحت تاثیر و پهنه بندی ریسک، خطر و نواحی بحرانی فرونشست و توقف حفر چاه جدید یا کف شکنی را از اقدامات با اهمیت بالا برای جلوگیری از این پدیده عنوان کرد.

وی افزود: پس از این اقدامات نیاز است که در زمینه ارتقای آگاهی عمومی، طراحی زنجیره تولید مبتنی بر ارتقای عملکرد بهره وری آب، اطلاع رسانی برخط و استقرار سامانه ملی پایش مؤلفه های تاثیرگذار و تاثیرپذیر از فرونشست زمین اقدام شود.