فرارو- با افزایش سن، حفظ سلامت ذهنی به اندازه سلامت جسم اهمیت دارد و روش هایی مانند اتاق رومی می توانند با تقویت حافظه و تمرکز، به بهبود عملکرد شناختی کمک کنند.

به نقل از تامز گاید، با گذر عمر، بدن و ذهن انسان دستخوش تغییرات گوناگونی می شود؛ تغییراتی که نه تنها بر توانایی های جسمی، بلکه بر عملکرد ذهنی نیز تأثیر می گذارند. همان طور که تمرینات ورزشی برای تقویت یا حفظ قدرت بدنی ضروری هستند، فعالیت هایی نیز وجود دارند که می توانند به پرورش و حفظ توانایی های ذهنی کمک کنند. به بیانی ساده، همان طور که عضلات نیاز به تمرین دارند تا قوی باقی بمانند، مغز نیز باید تمرین ببیند تا همچنان تیز و توانمند عمل کند.

تمرین ذهنی به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که با هدف بهبود عملکرد شناختی و حافظه انجام می شوند. این فعالیت ها می توانند شامل حل جدول کلمات متقاطع، یادگیری مهارت های تازه یا انجام بازی های فکری باشند. البته در جامعه علمی هنوز این بحث مطرح است که آیا چنین تمریناتی واقعاً باعث بهبود عملکرد ذهنی در زندگی روزمره می شوند یا خیر. با این حال، بسیاری از این فعالیت ها علاوه بر جنبه سرگرم کننده، در عمل نیز می توانند کاربردی باشند.

برخی پژوهش ها نشان می دهند که تمرینات ذهنی می توانند به بهبود حافظه، تمرکز و توانایی های شناختی کمک کنند. با این حال، هنوز درباره میزان و پایداری این اثرات اتفاق نظر وجود ندارد. به عنوان نمونه، مطالعه ای گسترده که در سال 2019 در مجله Frontiers in Human Neuroscience منتشر شد، تأکید می کند که بحث های علمی در مورد پایه های نظری و شواهد تجربی اثربخشی این تمرینات همچنان ادامه دارد و بخش زیادی از تحقیقات بر مطالعات کوچک و محدود استوار است.

در این تحقیق، داده های دو مطالعه اینترنتی بزرگ تحلیل شد. نتایج نشان داد افرادی که برای مدت طولانی در برنامه های تجاری تمرین ذهنی شرکت کرده اند، از مزایایی برخوردار شده اند. این مزایا در برخی موارد به دیگر وظایف رایانه ای نیز منتقل شده است، هرچند دامنه این انتقال محدود بوده. همچنین، پژوهشگران انگیزه افراد برای انجام تمرینات ذهنی را عاملی مهم در میزان توانایی شناختی آنان دانستند.

در مطالعه ای دیگر، 51 فرد سالم با استفاده از یک برنامه تمرین شناختی به نام Lumosity مورد ارزیابی قرار گرفتند. این تمرین شامل فعالیت هایی برای سنجش توجه، سرعت پردازش، حافظه تصویری و عملکرد اجرایی بود و شرکت کنندگان روزانه به مدت 15 دقیقه و در طول سه هفته تمرین کردند. هرچند این پژوهش محدود بود، اما نتایج نشان داد که توجه و سرعت حرکتی افراد بهبود یافته است.

روش اتاق رومی که با نام روش مکان ها (Method of Loci) نیز شناخته می شود، ابزاری مؤثر برای به خاطر سپردن اطلاعات بدون ساختار مشخص است. طبق توضیح وب سایت Mind Tools، در این روش باید مکانی آشنا مانند اتاق خواب یا محل کار خود را در ذهن مجسم کنید. سپس اشیای موجود در آن فضا را به اطلاعاتی که می خواهید به خاطر بسپارید، پیوند دهید. ایجاد تصاویر ذهنی مرتبط با اطلاعات و چسباندن آن ها به اشیا، اساس این روش است.

هنگامی که نیاز به یادآوری دارید، کافی است در ذهن خود در اتاق قدم بزنید و با دیدن هر شیء، اطلاعات مربوط به آن را بازیابی کنید. برای گسترش این روش، می توان چند اتاق آشنا را در نظر گرفت، مثلاً تمام خانه خود و هر اتاق را به دسته ای از اطلاعات اختصاص داد. این کار در واقع یک نقشه شناختی در ذهن ایجاد می کند که امکان ذخیره و بازیابی حجم زیادی از اطلاعات را فراهم می سازد.

این تکنیک به ویژه برای یادگیری اطلاعات پراکنده و بدون ترتیب مشخص مفید است. با این حال، اگر بخواهید اطلاعاتی مانند متن یک سخنرانی را به خاطر بسپارید، می توانید مسیر عبور ذهنی خود را به ترتیبی مشخص از یک اتاق به اتاق دیگر تنظیم کنید.

پایه نظری این روش و روش های مشابه بر اصل انعطاف پذیری عصبی (Neuroplasticity) استوار است؛ یعنی توانایی مغز در ایجاد ارتباطات عصبی جدید. انجام فعالیت های ذهنی تحریک کننده می تواند این فرآیند را تقویت کند و خطر ابتلا به بیماری هایی مانند زوال عقل را کاهش دهد. با این حال، شواهد قطعی برای اثبات این ادعا همچنان محدود است.

در کنار این فعالیت ها، باید به نقش مهم ورزش بدنی نیز توجه داشت. پژوهش های گسترده نشان داده اند که حتی ورزش های هوازی با شدت متوسط می توانند عملکرد شناختی را بهبود بخشند. بنابراین، ترکیب فعالیت های بدنی مانند پیاده روی روزانه با تمرینات مغزی لذت بخش، می تواند به حفظ شادابی ذهن و سلامت روان در دوران سالمندی کمک کند.