کارمان شده فقط به یک مشت بنیاد و سازمان های الکی که به هیچ دردی نمی خورند، پول بدهیم. برخی موارد به کسانی بودجه تعلق می گیرد که نباید تعلق بگیرد. گفتم آقایان این بساط باید جمع شود.

به گزارش اعتماد، این صحبت های آتشین بخشی از اظهاراتی است که از نشست رییس جمهور پزشکیان با مدیران رسانه ای به بیرون درز کرده است. صحبت هایی که بازخوردهای قابل توجهی در فضای عمومی و رسانه ای کشورمان پیدا کرد و بازار بحث و تبادل نظر در خصوص آن حسابی گرم شد.

در شرایطی که کسری بودجه کشور هر سال عمیق تر و خسارت بارتر می شود و این روند، فشار فزاینده ای را بر معیشت اقشار محروم و متوسط جامعه تلنبار می کند، برخی نهادها، ارگان ها، سازمان ها و دستگاه های خاص هستند که بدون اینکه مشخص باشد، ردیف های بودجه آن ها صرف چه اموری شده و چه خروجی دارند هر سال بودجه های بیشتری دریافت می کنند و فربه تر می شوند.

این بودجه ها که به خصوص در بخش های فرهنگی و تبلیغاتی نماد بیشتری دارد، باعث شکل گیری یک حفره عمیق در اقتصاد ایران به نام کسری بودجه می شود. بر اساس برخی روایت ها میزان کسری بودجه در سال 1404 به حول و حوش 800هزار میلیارد تومان رسیده که 220همت آن تنها به حوزه هدفمندی سازی یارانه ها اختصاص دارد.

در صورت عدم اصلاح وضع موجود، پیش بینی می شود کسری بودجه در سال آینده از قلمروی هزار هزار میلیارد تومانی عبور کند. نتیجه مستقیم چنین کسری بودجه گسترده ای، دولت را ناچار به استقراض از بانک مرکزی یا چاپ اسکناس می کند.

در مواجهه با چنین شرایطی، دولت 2 راه در برابر دارد یا مسیر دولت های قبل را رفته و با تحمیل کسری بودجه به سفره های مردم، بر آتش تورم و رشد نقدینگی و فقر بدمد یا اینکه دست به یک تصمیم اصلاحی کلیدی بزند و با ارتقای بهره وری، ساختار بودجه کشور را اصلاح کند. دولت چهاردهم راه دوم را انتخاب کرده و تصمیم دارد که بودجه 1405 کل کشور را مبتنی بر کارایی و عملکرد تدوین و اجرا کند.

اما ناگفته پیداست که این تصمیم دولت از سوی کانون های رانت خواری، بودجه خواری و ویژه خواری با برخوردهای تندی مواجه خواهد شد. ارگان ها، بخش ها و سازمان هایی که سال ها بر این بودجه های بی ضابطه سیطره داشته اند، دست روی دست نخواهند گذاشت و توپخانه های رسانه ای و ارتباطی شان دولت را سیبل حملات خود می کند.

مبنی بر چنین تجربه هایی است که حسام الدین آشنا خطاب به رییس جمهور از او می خواهد که از تجربه حسن روحانی در اصلاح ساختار بودجه درس گرفته و چنین اقدامی را اجرایی نکند! یا در نمونه ای دیگر حسین سلاح ورزی با طرح این پرسش که آیا پزشکیان می تواند برای نخستین بار بودجه کلان نهادهایی را که زیر عنوان فرهنگی و مذهبی و تبلیغی منابع هنگفتی دریافت می کنند، حذف یا کاهش دهد؟ یا بودجه 1405 هم مانند سال های قبل صرف هزینه هایی خواهد شد که هیچ تاثیری در زندگی مردم ندارند؟ نشان می دهد که این اصلاح ساختار تا چه اندازه دشوار و هزینه بر است.

سید محمد بهشتی، فعال فرهنگی و اجرایی در خصوص تصمیم رییس جمهور برای حذف بودجه های غیرضروری و اصلاح ساختار بودجه می گوید: من صحبت های رییس جمهور درباره ضرورت اصلاح ساختار بودجه و حذف ردیف های غیرضروری بودجه را کامل خواندم و شنیدم. با این موضوع کاملا موافقم که زمان این اصلاحات بودجه ای فرا رسیده است. حتی می توان گفت که در این اصلاح، تاخیر هم صورت گرفته و دولت های قبل باید سال ها قبل دست به این اصلاحات ضروری می زدند. از روزی که انحرافات آغاز شده تا به امروز هزاران هزار میلیارد تومان از بودجه مردم که باید صرف توسعه و رشد و پیشرفت و ارتقای سطح رفاه مردم می شد، صرف اموری شده که مشخص نیست خروجی آن چیست.

او در ادامه می گوید: البته دولت باید بداند که دست زدن به چنین اصلاحاتی بسیار دشوار است. سازمان ها، ارگان ها و دستگاه هایی که این بودجه های هنگفت را می گیرند و خروجی خاصی هم ثبت نکرده اند، این پول ها را صرف ایجاد ساختارهای ارتباطی، رسانه ای، اعتباری و… کرده اند و هر زمان که دولتی قصد داشته باشد این روند معیوب را اصلاح کند، با تمام توان به دولت می تازد.

اما کار درست، درست است و همه باید از آن حمایت کنند. باید توجه داشت که دولت از دو طریق می تواند کسری بودجه ایجاد شده را اصلاح کند، نخست، چاپ پول و اسکناس و افزودن به نقدینگی و دیگری اصلاح ساختار بودجه و حذف ردیف های غیرضروری و ارتقای بهره وری. بدون تردید جبران کسری بودجه با کاهش هزینه ها و ارتقای بهره وری از چاپ پول بهتر است و فشار کمتری به مردم وارد می کند. البته بدون تردید دولت برای انجام این اصلاح باید با کانون های بودجه خواری، رانت خواری و ویژه خواری مقابله کند.

بهشتی در پاسخ به پرسش در این خصوص که مهم ترین بخش های فرهنگی که چنین بودجه هایی را می بلعند کدام بخش ها هستند؟ می گوید: بزرگ ترین سازمان بودجه خوار در کشورمان، صدا و سیماست. این همه بودجه که برای صدا و سیما صرف می شود چه حاصلی داشته است؟ آیا غیر از این است که این بودجه های هنگفت داده می شود تا در جامعه به جای وفاق، نقار ایجاد شود؟ یک گروه اقلیت در این سازمان، گفتمان مورد نظر خود را به قیمت حذف سایر گفتمان ها ترویج می کند. این روند باعث رویگردانی مردم از صدا و سیما و توجه به رسانه های بیرونی شده است. این تنها یک قلم از سازمان ها و ارگان هایی است که سالانه بودجه های نجومی می گیرند، اما نه تنها خروجی خاصی ندارند، بلکه بر حجم مشکلات کشور می افزایند.

مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و نماینده ای که از مجلس هشتم در جریان بودجه های سنواتی کشور قرار داشته، ضمن حمایت از اظهارات رییس جمهور می گوید: متاسفانه در شرایط فعلی یک فرد ساده و عادی هم در ایران می تواند بودجه سالانه کشور را بنویسد. در حال حاضر بودجه سال گذشته جلوی بودجه نویسان گذاشته می شود، برآورد می شود که دولت طی 9ماهه اول سال این میزان درآمد داشته، از درآمد 3ماهه بعد هم یک پیش بینی صورت می گیرد.

جمع درآمد استخراج می شود! 2منبع اصلی در بحث های درآمدی وجود دارد که یکی مالیات و دیگری درآمدهای نفتی است. وقتی درآمد دولت مشخص شد، سراغ هزینه ها می روند. مکانیسم فعلی این است که ردیف های موجود سال گذشته استخراج شده و 20درصد روی آن گذاشته می شود! البته طبیعی است که برخی چانه زنی ها درباره برخی حوزه های حساس صورت گیرد.

او ادامه می دهد: اینکه بودجه نویسی نمی شود و باید این روند اصلاح شود. شکل رسیدگی به بودجه در مجلس ایرادات بسیاری دارد. در کمیسیون آیین نامه مواردی تهیه شده تا احکام از بودجه حذف شوند. 2ماه از وقت نمایندگان صرف احکام می شود، این در حالی است که اصل داستان بودجه ردیف هاست. اما وقتی در روند تصویب بودجه نمایندگان به ردیف ها می رسند، کلیت ردیف ها بدون بررسی جامع تصویب می شوند، قال قضیه کنده می شود. تغییراتی که کمیسیون آیین نامه مدنظر دارد و در کارتابل نمایندگان برای ارایه پیشنهادات قرار دارد، این است که مجموعه احکام حذف شوند و دولت فقط جداول را بدهد و مجلس روی جداول کار کند. نکته ای که رییس جمهور روی آن ها دست گذاشته، نکات درستی است و به حق مطرح شده است.

این نماینده با اشاره به صحبت های رییس جمهور یادآور می شود: آقای رییس جمهور برخی بنیادها، ارگان ها و سازمان ها را مثال زده اند، اما من معتقدم اگر بخواهیم درست بررسی کنیم الی ماشاءالله می توان از این بودجه های هرز نام برد. در سالی که ایران با معضل کسری بودجه روبه رو است، برخی افراد و گروه ها و سازمان ها تحت لوای هزینه های جاری و مسائل فرهنگی بودجه های کلان می گیرند بدون اینکه این هزینه کردها، تاثیر واقعی داشته باشد.

او می گوید: نکته بعدی اینکه در اجرای ماده 105تا 106 قانون برنامه هفتم، دولت باید این اصلاحات را در بودجه اجرایی کند. ماده 105 می گوید دولت تا پایان قانون برنامه هفتم، سالانه باید 3درصد خود را کوچک تر کند تا در پایان برنامه 15درصد کوچک تر شده باشد.

به عنوان نمونه در خصوص وزارت راه که برخی تلاش می کردند آن را تبدیل به 2وزارتخانه مسکن و راه و ترابری کنند، وقتی سوال می شد که چرا قصد دارید چنین اقدامی صورت دهید؟ می گفتند چون وظایف این وزارتخانه بسیار وسیع است و نمی توان به همه این مسوولیت ها رسیدگی کرد. این در حالی است که در حال حاضر سازمان زمین و مسکن وجود دارد، سازمان بازآفرینی شهری وجود دارد، شرکت مادر تخصصی شهرهای جدید وجود دارند و… همه اینها یک رسالت دارند. بهتر است همه این مسوولیت ها ذیل یک ساختار جمع شوند.

لاهوتی همچنین یادآور می شود: دولت باید حتما 15درصد کوچک تر شود. این تغییرات و اصلاحات باید در بودجه نمایان شوند. ماده 106 قانون برنامه هفتم هم می گوید، فضاهای دولتی هم سالانه باید 5درصد کوچک تر شود. اگر قصد داریم مشکلات حل شوند، دولت باید تصدی گری ها را به بخش خصوصی بدهد. راه علاج اداره کشور و حل معضلات همین ورود بخش خصوصی است. بخش خصوصی هم منطقی تر اداره می کند و هم بهره وری بالاتری دارد. در برنامه هفتم ما باید به رشد اقتصادی 8درصدی برسیم. 5.2درصد در سال از طریق سرمایه گذاری و 2.8درصد این عدد از بهره وری است. با اقتصاد دولتی و با بودجه های مبهم به نهادها و ارگان ها که نمی توان چنین بهره وری ایجاد کرد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می گوید: اما اگر کارها به بخش خصوصی سپرده شود، معادل هزینه هایی که می کند بهره وری خود را بالاتر می برد. کشور دیگر به شکل سابق نمی تواند اداره شود. حتی در سامان برنامه و بودجه هم باید اصلاحاتی صورت گیرد. آنجا سازمان برنامه و بودجه است. اما در شرایط فعلی این سازمان به سازمان بودجه بدل شده است. اینکه یک سازمانی به این عظمت یک بودجه را بنویسد و بعد هزینه ها را پرداخت کند، این همه دستگاه عریض و طویل نیاز ندارد. فلسفه سازمان برنامه و بودجه، برنامه ریزی و بهبود ساختارهاست. اما از بخش برنامه ریزی غافل شده و تمام هم و غم خود را صرف بودجه نویسی می کند.

لاهوتی ادامه می دهد: از سوی دیگر هزینه های هنگفتی که برخی نهادها و ارگان های ظاهرا فرهنگی و تبلیغاتی دارند، باید اصلاح شود، دامنه وسیعی از بودجه کشور صرف سازمان ها و ارگان هایی می شود که هیچ کس نمی داند خروجی کار آن ها چیست؟ معتقدم همه باید کمک کنند تا ایده رییس جمهور برای اصلاح ساختار بودجه و عملیاتی کردن آن محقق شود.

احمد زیدآبادی دیگر فعال سیاسی است که به اظهارات اعتراضی رییس جمهوری درباره بودجه های عجیبی که برخی موسسات و نهادها از جیب مردم دریافت می کنند، واکنش نشان داده و می نویسد: مسعود پزشکیان: کارمان شده فقط به یک مشت بنیاد و سازمان های الکی که به هیچ دردی نمی خورند، پول بدهیم! به آن ها گفتم این بساط باید جمع شود. در واقع تمام نزاع های سیاسی و مشکلات کشور بر سر همین بساط است! برچیدن و جمع کردنش هم کار حضرت فیل است! جماعت منتفع از این بساط، به محض بو بردن از برچیدن آن، پای تمام مقدسات و ارزش ها را وسط می کشند و تحت پوشش آن ها، چنان بحرانی به وجود می آورند که طرف ناچار به صد بار توبه شود!

امسال بودجه کشور هشتصد هزار میلیارد تومان کسری دارد! برای تامین آن یا باید بودجه سازمان های انگلی و مفت خور را قطع کرد یا آب فراوان به بودجه بست و پول ملی را رقیق تر و بی ارزش تر از این کرد یا جیب مردم تحت فشار و کاسبی های رو به احتضار و صنعتگران مشرف به موت را بیش از پیش خالی کرد! تحت عنوان عدالت، چه فضاحتی را به بودجه عمومی کشور و جیب مردمان زحمتکش تحمیل کرده اند!

حسام الدین آشنا، مشاور فرهنگی دولت حسن روحانی در واکنش به صحبت های اخیر پزشکیان درباره ضرورت اصلاح ساختار بودجه خطاب به پزشکیان می نویسد: آقای پزشکیان! این راه را دنبال نکنید.

مشاور پیشین حسن روحانی ضمن اشاره به همه فشارهایی که دولت روحانی به دلیل همین تصمیم متحمل شده، یادآور می شود: به رییس جمهور محترم پیشنهاد می کنم مسیر حذف بودجه های بنیادها و موسسات و قرارگاه ها و مجمع ها و… را دنبال نکنند. لطفا از تجربه هفتمین رییس جمهور و مشاورش که از این حرف ها زدند، عبرت بگیرید. باید دید سرانجام این ضرورت اصلاحی که رییس جمهور پزشکیان اعلام کرده و باید اجرایی شود چه می شود؟ آیا صلاح و بهبود معیشت مردم مدنظر قرار می گیرد یا اینکه دست های پرتوان بودجه خواران همچنان بودجه را به سمت و سوی انحراف سوق می دهد؟