روز 30 مردادماه، صد و هفتادمین مرحله از یارانه نقدی خانوارها واریز شد اما تفاوت مهم این مرحله با مراحل قبل، کاهش حدود سه میلیون نفری یارانه بگیران در مردادماه در مقایسه با ماه های قبل بود. موضوعی که به نظر می رسید در راستای اظهارات پیشین حسن نوروزی، رییس سازمان هدف مندسازی یارانه ها و همچنان احمد میدری، وزیر کار، مبنی بر حذف یارانه سه دهک پردرآمد بوده است و مرجان دبیری سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیکی نیز این موضوع را تصویب کرد.

به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که یارانه سه میلیون نفر قطع شده و بر اساس اظهارات رییس سازمان هدف مندسازی یارانه ها، این تعداد تا پایان سال به 18 میلیون نفر خواهد رسید، ابهامات بسیاری پیرامون نحوه حذف یارانه خانوارها وجود دارد؛ ابهاماتی که اگر برطرف نشوند، می توانند حذف یارانه پردرآمدها را از سیاستی برای بازتوزیع عادلانه درآمد، به سیاستی ضد عدالت تبدیل کنند.

یکی از مهم ترین ابهامات در حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، اطلاعیه سامانه حمایت مبنی بر اعلام یک شاخص جدید برای حذف یارانه بود. برخی خانوارهایی که یارانه آنها قطع شده بود، در صفحه سامانه حمایت با این پیغام مواجه شدند: بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی و بررسی های صورت گرفته بر روی شاخص های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه پس از کسر هزینه های اجاره مسکن، بیشتر از 10 میلیون تومان برآورد شده است؛ لذا خانوار شما واجد شرایط اخذ یارانه نیست.

از یک سو، مشخص نیست این شاخص جدید دقیقا بر اساس کدام مصوبه مجلس برای حذف یارانه ها در نظر گرفته شده است و از سوی دیگر، این شاخص با معیارهایی که پیش تر برای حذف یارانه اعلام شده بود در تضاد است.

هیات وزیران در سال گذشته با تصویب آیین نامه ای، 6 شاخص را معرفی و اعلام کرد یارانه افرادی که هر یک از این معیارها را داشته باشد، حذف خواهد شد.

یکی از این شاخص ها مربوط به میانگین درآمد خانوار ماهانه خانوار بود. بر این اساس، اگر درآمد خانوار یک نفره، سه برابر حداقل حقوق، یعنی 30 میلیون تومان بود، یارانه آن قطع می شد. این رقم برای خانوار دو نفره 37.5 میلیون تومان، برای خانوار سه نفره 45 میلیون تومان، برای خانوار 4 نفره 52.5 میلیون تومان و برای خانوار پنج نفره 60 میلیون تومان در نظر گرفته شد.

با این وجود شاخص درآمد سرانه بیش از 10 میلیون تومان پس از کسر هزینه های مسکن که به تازگی اعلام شده است، با شاخص های درآمدی که پیش تر اعلام شده بود، همخوانی ندارد. لازم به ذکر است این آیین نامه هیات وزیران مربوط به سال 1403 بود اما پیش بینی می شد که با توجه به تصویب دیرهنگام آن در آبان ماه 1403، در سال 1404 نیز مبنای تصمیم گیری در مورد حذف یارانه ها قرار بگیرد که به نظر می رسد این اتفاق رخ نداده است.

جدا از این ابهامات قانونی مهم پیرامون حذف یارانه افراد بر اساس درآمد سرانه 10 میلیون تومانی، دیگر نکته مهم مربوط به بخش اقتصادی آن است. مشخص نیست با چه معیار و بر اساس چه استانداردی مبلغ سرانه 10 میلیون تومان برای حذف یارانه درنظر گرفته شده، اما آنچه واضح است، این است که حتی با کسر هزینه اجاره، درآمد 10 میلیون تومانی نیز به سختی می تواند هزینه های زندگی یک نفر، آن هم در کلان شهرهایی مثل تهران را پوشش دهد.

همچنین تعیین مبلغ درآمد سرانه 10 میلیون تومانی پس از کسر اجاره برای حذف یارانه باعث شده که برخی از مزدبگیران و متوسط بگیران نیز از لیست یارانه مردادماه حذف شوند. طوری که بر اساس گزارش ایلنا، تعدادی از خانواده های کارگری در تماس با این خبرگزاری از واریز نشدن یارانه نقدی در پایان مرداد خبر داده اند.

نکته مبهم دیگری که در مورد حذف یارانه مردادماه باید مورد بررسی قرار بگیرد، مربوط به محل استفاده از درآمد حاصل از این تصمیم برای دولت است.

محاسبات نشان می دهند که با حذف یارانه سه میلیون نفر در مردادماه، دولت حدود 920 میلیارد تومان کمتر هزینه کرد و اگر یارانه همه 18 میلیون نفر حاضر در سه دهک بالا حذف شود، این مبلغ به حدود پنج هزار میلیارد تومان در ماه می رسد.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چندی پیش در مورد نحوه هزینه کرد منابع ایجاد شده با حذف یارانه دهک های بالا گفت: پس از حذف افرادی که یارانه دریافت نمی کنند و در سال گذشته حذف شدند، یارانه بگیران در این بخش به 18 میلیون نفر رسید که اگر یارانه این افراد حذف شود، رقمی بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان در ماه، درآمد ایجاد می شود تا براساس آن بتوانیم درآمد حاصل برای توزیع کالابرگ را ایجاد کنیم.

با وجود این سخنگوی طرح کالابرگ با رد ادعای میدری، توضیح داد: طبق اظهارات وزیرکار، با حذف سه دهک بالا تنها 5 هزار میلیارد تومان منبع مالی به دست می آید که برای کالابرگ هفت دهک دیگر به 25 همت نیاز داریم؛ بنابراین حذف یارانه دهک های 8 تا 10 کمکی به تأمین منابع کالابرگ نمی کند.

بنابراین به نظر می رسد که با حذف یارانه دهک های بالا، منابع کافی برای تامین کالابرگ باقی دهک های ایجاد نخواهد شد و مسیر بازتوزیع عادلانه درآمد، ناتمام خواهد ماند.