مهدی مالمیر در عصر ایران نوشت: - [این نوشته نقد فیلم نیست. در صدد بیان یک نکته تاریخی است و اگر قصد تماشای فیلم را دارید شاید قصه را تا اندازه ای لو دهد]:

در کتاب چند جلدی خاطرات عین السلطنه ( برادر زاده ناصرالدین شاه)، نویسنده در جایی خاطره ای تعریف می کند به این مضمون: سه نفر روزی سوار کالسکه ای می شوند به مقصد بازار. در راه، کالسکه چی وقتی گوش می خواباند دستگیرش می شود که سه مسافر قصد دارند در بازار بمب اندازی کنند.

کالسکه چی وقتی به بازار می رسد و مسافران را پیاده می کند، به تندی نزد آژان ها می رود ومی گوید: اگر لقمه لذیذی به چنگ شما ها بدهم چه انعامی به من خواهید داد؟ کالسکه چی کذا بیش و پیش از آنکه نگران جان مردم و شهر و بازار باشد، به دنبال شیتیل گرفتن و انعامی است که در کیسه اش می رود!

شاید کمی عجیب به نظر برسد که نگارنده این خطوط با تماشای چند دقیقه نخست فیلم زن و بچه به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی به یاد همین خاطره عین السلطنه بیفتد.

اما چنان که دانسته است ذهن بازی های خود را دارد و فلاش بک ها به خاطرات، دیدنی ها ، شنیدنی ها وخواندنی ها به صورت ارادی صورت نمی پذیرد!

در دقایق اولیه فیلم، تماشاگر، خانواده ای قبراق می بیند. جایی که شلیک خنده بچه ها و نگرانی مادربزرگ خانواده ( با بازی فرشته صدر عرفایی) برای ناهار ظهر جمعه وپیوندش با دختر و نوه های دختر بزرگ تر نشانگر خانواده ای رو به راه است.

اما هر چه جلو تر می رویم در می یابیم در زیر لایه خوش نمایی که بر روی خانواده کشیده شده، شکاف ها فراوان است.

مادر بزرگ برای اینکه چیزی از نوه بزرگش بخواهد باید چک و چانه بزند. خواهر کوچک برای نوشتن مشق های برادرش سرِ قیمت حق التحریر بحث می ند و خلاصه بدون رد و بدل کردن پول و امتیاز گویا برگی از درخت نمی جُنبد!

داستان در نیمه نخست داستان پسر خانواده را تعریف می کند که گویی با دورِ تند زندگی می کند. در چهارده سالگی قمار می کند تا برای محبوبه اش زیوری از طلا بخرد، از مدرسه فرار می کند و اهل دعوا و درگیری و گهگاه مصرف مواد هم هست.

در جریان فیلم وقتی پسر نوجوان به دلیلی از بین می رود، تازه انگار پوسته به ظاهر صمیمی خانواده کنده می شود و همچون زخمی کهنه سر باز می کند!

مادر پسر با بازی پریناز ایزدیار زنی شوهر از دست داده و پرستار است و درگیر رابطه ای با یکی از همکاران بیمارستان ( راننده آمبولانس) است با بازی پیمان معادی .

مادر پسر نوجوان از طرفی نگران واکنش پسر نوجوان درباره ازدواج مجدد است و این پا وآن پا می کند تا به طریقی به پسر مغرور و سرکش ماجرا را اطلاع دهد.

از طرفی هم با شخصیت پیچیده ای طرف است که رفتار و سکنات او پر از گره های اخلاقی است. راننده آمبولانسی که ماشین آمبولانس را به افراد بی خان و مان کرایه می دهد و اهل پولِ کثیف و کلاه گذاشتن بر سر بیماران است و چندان برای خرج کردن دست و دل باز به نظر نمی آید و...

افرون بر این ها، راننده آمبولانس به دنبال زن جوانی است که ادعا دارد هر چه بارور تر باشد و بچه بیشتری به دنیا بیاورد، به همان اندازه ارث بیشتری هم در آینده نصیب خواهد برد!

مادر بزرگ خانواده هم مادری است آشنا در فرهنگ ایرانی. مادری که زندگی به او یاد داده است که زندگی، آش معروفِ کشک خاله است و فقط باید آن را به هر طریقی از سرگذراند و بالاخره زندگی همینی است که هست و جز تاب آوردن و تطبیق با شرایط گریز و گزیری نیست!

مادر جوان خانواده خواهر جوان تری هم از خود دارد که همچون خاله یا دایه ای مهربان به بچه های خواهر بزرگ درس می دهد و مراقب شان است.

بی آنکه در این نوشته آهنگ فاش کردن داستان فیلم در کار باشد اما در یکی از عجیب ترین سکانس های تاریخ سینمای کشورمان، خواستگار خواهر بزرگ ( راننده آمبولانس) در جلسه خواستگاری یک دل نه صد دل عاشق خواهر کوچک تر می شود!

واکنش ها البته در وهله اول پیش بینی پذیر است. مادر بزرگ وقتی می شنود خانواده خواستگار بی هیچ خجالتی اعلام می دارند که تا الان خواستگار دختر بزرگ بوده ایم و حالا خواستگار دختر کوچک هستیم و نظر پسرمان دگرگون شده، آشفته می شود و فریاد می کشد و مات و مبهوت انگشت به دهان می ماند.

راننده آمبولانس با دیدن دختر جوان تر و احتمالا نیاز به بچه آوردن تصمیم اش را عوض می کند. مادر بزرگ خانواده اما بر بنیاد جهان بینی خود این تصمیم را رفته رفته می پذیرد و تلاش دارد این مسأله را برای دختر بزرگ توضیح دهد و توجیه کند: زندگی همینی است که هست . خواهر کوچک در حالی که تماشاگر را شوک فرو می برد، با خواستگار خواهر بزرگ پیوندی برقرار می کند و...

حالا ما با مادری رو به رو هستیم که در کش و قوس سوگواری و شناخت بیشتر از پسر از دست داده به سر می برد و هر چه می گذرد با گوشه های بیشتری از شخصیت پسر از دست رفته مواجه می شود و از طرفی با خیانت خواستگار سابق و شوک رفتار مادر در توجیح زندگی و بی اعتنایی خواهر به غرور شکسته شده خودش رو به رو می شود

از تکرار این نکته گریزی نیست که نگارنده این خطوط، قصد تعریف تمام قصه و خُرده روایت ها را در این یادداشت ندارد اما، هر چه فیلم بیشتر پیش می رفت، بیشتر به یاد خاطره عین السلطنه در بازار تهران می افتاد.

در این فیلم همه به دنبال شیتیل و منفعت اند. چه خواستگاری که نه به دنبال زن و بچه که بیشترِ خواهان زنِ بچه زا است که برایش بچه و احتمالا ارث بیشتر به ارمغان بیاورد.

خواهری که به خواستگار حاضر و آماده نه نمی گوید و هیچ نگران ضربه ای که به روح و روان خواهر بزرگ تر وارد می آید نیست و مادری که انگار از شوهر دادن یکی از دخترهایش حالا به هر بهایی چنان که باید ناراضی و ناخرسند به نظر نمی رسد.

مادر فرزند از دست داده هم دامن چندان پالوده ای ندارد. تا زمانی که خواستگارش بر تصمیم خود پابرجا بود، شیطنت ها و خلاف های قانونی ومشهود راننده آمبولانس را زیر چشمی رد می کرد، چون سود او در این بود که رذیلت های معشوق را به زیان بیماران نادیده و نابوده بگیرد!

حتی معشوق بزرگسال پسر نوجوان پس از مرگ پسر نوجوان برای مادر دل شکسته افشا می کند کادویی گران قیمت از جنس طلا از نوجوان گرفته و پس از مرگ نوجوان، مسئله ی کادویِ طلا را به مادر داغدیده خبر می دهد.

درست مثل همان کالسکه چی کتاب خاطرات عین السلطنه که نه نگران این بود که چه بلایی بر سر بازار می آید، نه پروای این را که چه اتفاقی ممکن است برای اهالی بازار روی دهد و نه اعتنایی داشت به اینکه چه بلایی بر سرِ شهر و دیار واحتمالا آدم های آشنای زندگی در بازار می آید!

نخست منفعت و سود فوری و پس از آن، پیوند عاطفی و احساسی و حتی روابط خانوادگی! فیلم داستان زنی است که هر لقمه از زندگی اش آگاهانه یا نااگاهانه ویا از سر اضطرار در هاضمه یکی از نزدیکان بلع شده است. به مصداق این شعر معروف که گویی فشرده فیلم تازه سعید روستایی است: شکایت از که کنم؟ خانگی است غمازم