دیپلملت پیشین ایران در سازمان ملل معتقد است: اگر اروپایی ها برای فعال کردن مکانیسم ماشه اقدام کنند، البته طی دوره یک ماهه مربوطه باز هم امکان مذاکره و انجام اقدامی منتفی نیست و در صورت نیل به توافقی فکر می کنم امکان متوقف کردن روند و تمدید ضرب الاجل می تواند وجود داشته باشد.

به گزارش خبرآنلاین، تنها 10 روزتا پایان ضرب الاجل اروپا برای فعال کردن اسنپ بک مکانیسم ماشه باقی مانده و بعد از توقف طولانی، عاقبت روز گذشته مقرر شد تا ایران و سه کشور اروپایی روز سه شنبه دور جدیدی از مذاکرات را برگزار کنند.

همزمان سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مورد تلاش های ایران برای مقابله با فعال سازی مکانیسم ماشه از طریق همکاری با چین و روسیه سخن می گوید.

طبق اخبار واصله روسیه و چین نامه هایی به دبیرکل و رییس شورای امنیت نوشته و بحث های حقوقی در مورد برجام و ملاحظاتی در مورد مکانیسم ماشه و تغییر شرایط وعدم اجرای برجام توسط اروپا مطرح کرده اند. اما اعلام مخالفتی قطعی با فعال شدن مکانیسم ماشه یا اعلام موضعی مبنی برعدم اجرای قطعنامه های شش گانه همراه با تهدیدی در مورد نحوه اقدام برای جلوگیری از احیای قطعنامه ها یاعدم تبعیت از قطعنامه ها در صورت احیای آن ها نکرده اند.

البته چین خواستار پایبندی همه طرف ها به گفتگو شده و هشدار داده تلاش برای فعال سازی اسنپ بک ، می تواند پیامدهایی غیر قابل پیش بینی و فاجعه بار به دنبال داشته باشد؛ همچنین تمام دستاوردهای دیپلماتیک سال های گذشته را از میان ببرد.

در همین حال وال استریت ژورنال نوشت: برای عدم فعال شدن اسنپ بک همین حالا هم خیلی دیر شده است، اسنپ بک کار تمام شده ای خواهد بود.

درگفتگو با کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل، به بررسی راهکار های ایران برای جلوگیری از فعال شدن این مکانیسم پرداخته است.

آیا تلاش های ایران برای جلوگیری از تلاش اروپا برای فعال سازی اسنپ بک نتیجه می دهد؟

تا آنجا که من در جریان هستم تلاشی از جانب ایران انجام نشده است. ظاهرا در آخرین ملاقاتی که بین نمایندگان ایران و سه کشور اروپایی در استانبول در 3 مرداد انجام شد، اروپایی از امکان تمدید ضرب الاجل مکانیسم ماشه سخن گفتند.

مشکل این است که عملا تلاشی در جریان نیست. البته حالا هم که قراری برای ملاقات و گفت و گو گذاشته شده است، باز هم نمی تواند با استمرار شرایط فعلی تاثیری داشته باشد؛ چرا که آن ها قبل در همان سوم مرداد به ایران گفتند که در صورتی حاضر به تمدید ضرب الاجل مکانیسم ماشه خواهند شد که ایران وارد همکاری با آژانس و مذاکره با آمریکا شود. اگر چه سفر یک مقام آژانس به تهران انجام شده اما هدف آن تنها تنظیم شیوه نامه بود و سخن از شیوه نامه خود نشانه فقدان علاقه مندی ایران به کار با آژانس است چون اگر قرار به همکاری باشد همان وجود توافق پادمان می تواند مبنای کار بین طرفین باشد.

بنظر شما این ادعا که کشورهای اروپایی به دلیل نقض فاحش یاعدم طرفیت در برجام به دلیل عدم اجرای تعهدات نمی توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند، به لحاظ حقوقی معتبر است؟

موضع ایران مبنی بر نقض برجام توسط اروپا به خاطرعدم انجام توافق برجام که عادی سازی روابط ایران با جهان را مقرر کرده بود، درست است و می تواند به لحاظ سیاسی و روابط عمومی در جهت مشروعیت زدایی از مکانیسم ماشه مفید باشد. همچنین اظهارات مقامات اروپایی در جریان تجاوز 12 روزه به ایران و حمایت از آن تجاوزات و مطالبه غنی سازی صفر نیز مغایر با برجام است.

اما اگر منظور این است که آیا این تخلف ها و نقض ها توسط اروپا می تواند مانع فعال شدن مکانیسم ماشه توسط آن ها شود، فکر نمی کنم پاسخ به این سوال بتواند مثبت باشد. چرا که مفاد قطعنامه 2231 در مورد مکانیسم ماشه بخصوص بند 11 آن اتوماتیک است و خیلی امکانی برای انجام حرکتی جهت توقف روند احیای قطعنامه های ضد ایرانی سابق نمی دهد.

فکر می کنید این ایده که با خروج روسیه و ایران و چین به صورت همزمان از برجام این توافق از اعتبار خارج می شود و ممکن است جلوی استفاده اروپایی ها از مکانیسم ماشه گرفته شود قابل اجراست؟

خیر. من موافق این حرف نیستم. در قطعنامه 2231 تصریح شده که هر یک از اعضای برجام که نامشان در قطعنامه ذکر شده می توانند مدعی نقض فاحش یکی از اعضا شود و در این صورت روند 30 روزه آغاز و به احیای قطعنامه های 6گانه علیه ایران منجر می شود. اینکه کشورهایی از برجام خارج شوند، تاثیری بر این سازوکار نخواهد داشت. مکانیسم ماشه در واقع برای بازگشت به قبل از توافق برجام است و اگر کشورهایی از آن خارج شوند می تواند بیشتر به منتفی شدن آن و بازگشت به قبل از برجام کمک کند.

روسیه و چین حقیقتا چقدر از موضع ایران در مورد اسنپ بک حمایت می کنند؟

روسیه و چین نامه هایی به دبیرکل و رییس شورای امنیت نوشته و بحث های حقوقی در مورد برجام و ملاحظاتی در مورد مکانیسم ماشه و تغییر شرایط وعدم اجرای برجام توسط اروپا مطرح کرده اند. اما اعلام مخالفتی قطعی با فعال شدن مکانیسم ماشه یا اعلام موضعی مبنی برعدم اجرای قطعنامه های شش گانه همراه با تهدیدی در مورد نحوه اقدام برای جلوگیری از احیای قطعنامه ها یاعدم تبعیت از قطعنامه ها در صورت احیای آن ها نکرده اند.

بعلاوه، بعید است که آن ها واقعا قصدی برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه داشته باشد. اگر چنین قصدی داشته باشند لازم است که در شورای امنیت دست به تلاش هایی از جمله طرح پیش نویس قطعنامه دایر بر محق نبودن سه کشور اروپا در این رابطه بزنند. اینکه چنین خواهند کرد یا نه باید صبر کنیم و ببینیم.

و اگر چنین کنند سوال این است که اقدام آن ها تاثیری خواهد داشت و آیا می تواند رای اکثریت اعضای شورا را با خود داشته باشد. آیا اقدام آن ها می تواند سد وتو توسط دیگر اعضای دائمی را رد کند و اساسا به گونه ای خواهد بود که وتو در مورد آن کارگر نباشد. باید صبر کرد و دید.

من با توجه به سازوکارهای شورا و محتوای قطعنامه 2231 و نیز محافظه کاری چین و روسیه امیدی به اینکه اقدام موثری در این رابطه از جانب آن ها صورت گیرد و اساسا امکان انجام موثری وجود داشته باشد، ندارم. البته طبعا مقامات ایرانی باید حداکثر تلاش خود را بکنند.

در نهایت آیا در مدت کوتاه باقی مانده راهی وجود دارد که ایران بتواند جلوی بازگشت قطعنامه های شورای امنیت را بگیرد یا نه؟

مدت کوتاه باقی مانده، یعنی همین ده روز تا پایان ماه اوت یعنی تا قبل از اقدام اروپا برای فعال کردن مکانیسم ماشه است. هر چند مقرر شده است که مذاکراتی میان ایران و سه کشور اروپایی انجام شود، بعید است که اروپا حرفی جز همان حرف دور قبلی یعنی مذاکره با آمریکا و همکاری با آژانس از جانب ایران داشته باشند.

اگر آن ها برای فعال کردن مکانیسم ماشه اقدام کنند، البته طی دوره یک ماهه مربوطه باز هم امکان مذاکره و انجام اقدامی منتفی نیست و در صورت نیل به توافقی فکر می کنم امکان متوقف کردن روند و تمدید ضرب الاجل می تواند وجود داشته باشد. و این البته بستگی تام به اراده سیاسی در تهران و واشنگتن خواهد داشت که تصمیمی موثر بگیرند.