در چند سال اخیر، 6 ماهه نخست هر سال بدل به نقاطی حیاتی برای تلویزیون و نمایش خانگی شده. همزمانی نوروز، ماه رمضان و جدای از این ها تعطیلات تابستانی، بازه فروردین تا شهریور ماه را بدل به پیک زمانی توجه مخاطب به تولیدکنندگان آثار نمایشی کرده و عملاً عیار اصلی قدرت تولیدکنندگان سرگرمی در همین بازه به دست می آید و اصطلاحاً معلوم می شود کت اثرگذاری و قدرت سرگرمی دست کیست.

به گزارش فرهیختگان، در 5 ماه اخیر 33 سریال ایرانی توسط تلویزیون و شبکه های نمایش خانگی تولید شده که سهم تلویزیون 52 درصد آثار بوده و سهم نمایش خانگی 48 درصد. تلویزیون از 16 شبکه اصلی خود 17 سریال پخش می کند که این سریال ها مربوط به 5 کانال؛ یک، دو، سه و نسیم و افق هستند. در این میان شبکه 3 با 6 سریال بیشتر اثر را تولید کرده و شبکه های افق و نسیم با تنها یک سریال پایین این جدول قرار می گیرند.

درباره سریال های نمایش خانگی در 5 ماه اخیر می توان به 16 سریال اشاره کرد که از 6 پلتفرم فیلیمو، فیلمنت، نماوا، استارنت، شیدا و زینما پخش می شوند. فیلیمو با 5 سریال رکورددار پلتفرم هاست و شیدا و زینما تنها با یک سریال در پایین جدول تعداد ها قرار گرفته اند. با این حال تفاوت جدی میان نمایش خانگی و تلویزیون را نه در تعداد سریال ها بلکه باید در تعداد قسمت ها جست وجو کرد.

تلویزیون در 5 ماه اخیر 533 قسمت سریال تولید کرده و این یعنی به طور میانگین 31 قسمت برای هر اثر و 65 درصد کل قسمت های آثار تولیدی در نمایش خانگی و تلویزیون. در طرف دیگر نمایش خانگی با تولید حدود 284 قسمت به اندازه نصف آثار تلویزیون اپیزود تولید کرده و این یعنی حدود 17 قسمت برای هر اثر ساخته شده.

در میان سریال های تلویزیون دوقلو ها در شهر پنج ستاره با 90 قسمت رکورددار تعداد قسمت های آثار تلویزیونی است و بعد از آن ناریا با 58 قسمت و مجموعه با عرض معذرت با 53 قسمت رکوردداران تعداد قسمت تولید شده در تلویزیون هستند. از دو پلتفرم نماوا و استارنت با دو اثر سی قسمتی سووشون و جز و مد، پرقسمت ترین آثار نمایش خانگی هستند. در حالی که عمده تولیدات سریال ها و پلتفرم های جهانی به سمت مینی سریال و آثار با تعداد قسمت های کمتر از 13 قسمت حرکت کرده اما نمایش خانگی و تلویزیون ایران چندان اعتقادی به تعداد قسمت های کمتر نشان نمی دهند؛ سه اثر جایی برای همه (11 قسمت)، مرز (6 قسمت) و مشاور2 با (13 قسمت) معدود مینی سریال های تلویزیون هستند. نمایش خانگی هم با 4 مینی سریال بلیت یک طرفه ( 8 قسمت)، وحشی1 ( 8 قسمت )، شکارگاه ( 9 قسمت ) چندان تفاوت جدی ای با آثار تلویزیونی در تولید مینی سریال ها ندارد.

تلویزیون در 17 اثری که در 5 ماه اخیر تولید کرده، 7 اثرش یا تماماً کمدی بوده یا مایه هایی از کمدی داشته. سریال های پایتخت7، لمندگان، حکایت های کمال2، دوقلو ها در شهر پنج ستاره، قول مردونه و بوقچی و با عرض معذرت از آثاری هستند که تلویزیون در این پنج ماهه با عنوان کمدی ساخته و قرار است این آثار تولیدات کمدی موفق دهه هشتاد تلویزیون را تکرار کنند.

پایتخت 7 با کارگردانی سیروس مقدم و حدود 22 قسمت به عنوان پرچهره ترین و پرمخاطب ترین سریال تلویزیون انتخاب شد و هم زمان با پخش این سریال قول مردونه و با عرض معذرت از شبکه های سه و نسیم در بستر انتشار قرار گرفت. دو اثری که از نظر ساختار روایی تفاوتی جدی با هم داشتند و با عرض معذرت با ساختاری اپیزودیک و شبیه به خنده بازار تلاش داشت یادآور یکی از موفق ترین تولیدات اپیزودی تلویزیون باشد. سریال قول مردونه نیز جدای از کمدی بودن در میان 3 اثری قرار می گیرد که بخشی از روایتشان را در حوالی دهه پنجاه و شصت قرار داده بودند (سریال های عملیات مهندسی و ذهن زیبا).

به جز این سه سریالی که اشاره شد، شبکه های 2 و 3 در پنج ماه اخیر 4 کمدی و طنز دیگر هم در کنداکتور گنجانده اند ازجمله سریال چهل قسمتی لمندگان که افشین سنگ چاپ، مجید افشاری، محمد معتضدی و امیر کاظمی 4 بازیگر این سریال بودند. سریال بوقچی با بازی حسن پورشیرازی و بیژن امکانیان دیگر سریال کمدی تلویزیون بود، البته به دلیل جنگ ناتمام ماند و نتوانست بیش از 7 قسمت پخش شود. سریال های حکایت های کمال2 و دوقلو ها در شهر پنج ستاره هم از دیگر آثار کمدی تلویزیون هستند که بیشتر مخاطب کودک و نوجوان را در نظر دارند.

در 5 ماه اخیر از 16 اثری که در نمایش خانگی منتشر شده حدود 9 اثر سویه های جنایی دارند و می شود آن ها را به سینما و سریال سازی اجتماعی منسوب کرد که موفق ترینشان بر اساس گمانه زنی ها و داده های میدانی درون شبکه های اجتماعی وحشی1، جان سخت و آبان است. نکته جالب اینجاست که نمایش خانگی چندان تمایلی به بالا آوردن سریال های کمدی ندارد و به جز 3 اثر اجل معلق، کنکل و آرزو های چپکی (که البته دو مورد آخر تنها مایه های کمدی دارند) دیگر اثر کمدی ای درون جدول پخش ندارند. اجل معلق با بازی رضا عطاران و بهزاد خلج، کنکل با بازی صابر ابر، مهدی پاکدل، پدرام شریفی، هانیه توسلی و ستاره پسیانی و آرزو های چپکی با ترکیب تلویزیونی داریوش فرضیایی و امیرمحمد متقیان مهم ترین کمدی های نمایش خانگی هستند.

تلویزیون با حدود 533 قسمت در 5 ماه سعی کرده رکورد متفاوتی را از جانب خود ثبت کند با این حال تلویزیون باز هم در پر کردن ساعات کنداکتور مجبور به پخش آثار آرشیوی خود شده، در حالی که شبکه آی فیلم هم دقیقاً با همین مسئولیت تولید شده است؛ به عنوان مثال شبکه یک در بازه محرم و صفر امسال از آثار تولید خود بهره نبرد و سریال عاشورا را پخش کرد. سوای عاشورا این شبکه، سریال های وقت صبح و منطقه پرواز ممنوع (فیلم سینمایی ای که تقسیم شد و به صورت سریال درآمد) را هم در چند ماه اخیر برای خالی نماندن کنداکتور پخش کرد. شبکه 2 هم در بازه زمانی 5 ماه اخیر، به پخش سریال روزی روزگاری برادر روی آورد که از محصولات سال قبل شبکه 3 بود.

در این بین شبکه 3 بیشترین میزان استفاده از آثار آرشیوی را داشته و نجلا 1 و 2، عشق کوفی و لیسانسه های 1 و 2 آثاری بودند که این شبکه در 5 ماه اخیر پخش کرده است. آثاری که بخشی از آن مربوط به دوران مدیریت قبلی تلویزیون است.

در بازه نوروز 1404 به دلیل پخش سریال پایتخت7، عمده آمار ها خبر از بازگشت قدرت اثرگذاری به تلویزیون می دادند و با جرأت می توانستیم بگوییم تلویزیون با حضور سیروس مقدم، محسن تنابنده، بهرام افشاری و گروه بازیگران پایتخت، شرایط قابل توجهی را در میزان استفاده از مخاطبان داشت و رسانه ها از بازگشت قدرت به تلویزیون سخن گفتند. در 4 ماه اخیر اما شرایط به گونه ای تغییر کرده که برای بررسی آرایش کنونی سرگرمی در کشور نگاهی به آمار ها و سریال هایی بیندازیم که منتشر شده اند.

تلویزیون در 5 ماه اخیر سعی کرده با محور قرار دادن موضوعات مختلف و توجه به موضوعات روز آثاری را تولید کند که اهداف استراتژیک سازمان را تأمین کند. به همین دلیل آثاری مثل ذهن زیبا (بیوگرافی شخصیت های دانش بنیان)، ناریا (تولیدات گروه های دانش بنیان)، مهمان کشی (سریال های تاریخی با موضوع اصحاب امام حسین(ع))، جایی برای همه (عزاداری امام حسین-ع-) و آلا (مربوط به فرزندآوری و اقدامات گروه رویان) منتشر شد. در زمان پخش همین آثار نمایش خانگی سریال هایی همچون سووشون (با بازی بهنوش طباطبایی، میلاد کی مرام، هوتن شکیبا و سام درخشانی)، شکارگاه (با بازی پرویز پرستویی، سوگل خلیق، امیر نوروزی و الهام پاوه نژاد و مهدی حسینی نیا) و تاسیان (با بازی هوتن شکیبا، بابک حمیدیان و مهسا حجازی) را منتشر می کرد.

در این بین حتی سریال هایی مثل کنکل وجود دارد که هم قصه های متفاوتی داشتند و هم از بازیگرانی بهره بردند که حضورشان برای هر سریال مزیت به حساب می آید. در همین مورد کنکل، قصه آنچنانی ممیزی ای نداشت و چندان خط قرمزی را رد نکرده بود و چنین اثری می شد در تلویزیون پخش شود.

البته سرگرمی های تولیدی تلویزیون و نمایش خانگی تنها به سریال خلاصه نمی شود؛ در 5 ماه اخیر نمایش خانگی با رئالیتی شوها و تولیداتی مثل صداتو، کارناوال، اکنون، جوکر، شام ایرانی و انواع و گونه های مختلف بازی مافیا سعی در جذب مخاطب داشت ، این درحالی است که تلویزیون در این مدت در حوزه مسابقه، رئالیتی شو و تاک شو با 1001 و مردان آهنین وارد رقابت برای جذب مخاطب شده است.

مدل تولیدات نمایش خانگی و تلویزیون روز به روز از هم فاصله می گیرد و این را به شکل محسوسی مخاطبان هر دو بستر پخش احساس می کنند، تلویزیون تمرکز اصلی خود را روی تولیداتی با محتوای خاص برده و نمایش خانگی هم مدل های فرمی مختلف را امتحان می کند. این تفاوت به شکل واضحی در آثاری مثل شکارگاه و مهمان کشی دیده می شود، دو اثری که هر دو ذیل آثار تاریخی محسوب می شوند اما مخاطب را با دو نگاه استراتژیک متفاوت مواجه می کند. نگاه هایی که در نهایت باید دید مخاطب کدام یک را انتخاب می کند.