فرارو- علی واعظ ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران در مصاحبه با فصلنامه سیاست بین الملل که دیدگاه های آلمان را در زمینه سیاست خارجی پوشش می دهد، به پیامدهای حمله اسراییل به ایران پرداخت و گفت: در نتیجه حمله اسراییل به ایران، موجی از ملی گرایی به وجود آمده است.

به نقل از فصلنامه آلمانی سیاست بین الملل، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران در این مصاحبه اعلام کرد با آنکه جنگ 12 روزه ضربه هایی به ایران زده و گزینه هایش را محدود کرده، اما سبب شده است تا تهران تشویق شود (به منظور بازدارندگی) به یک کشور دارای سلاح هسته ای بدل شود.

علی واعظ در خصوص زمان بندی حمله صورت گرفته از سوی اسراییل و همزمانی آن با مذاکرات ایران و آمریکا گفت: من در خصوص زمان بندی این حمله شگفت زده شدم؛ هرچند [مشخص است] برای انجام آن زمان زیادی وقت گذاشته شده بود. پس از انکه خطوط قرمز در تقابل و رویارویی مستقیم میان ایران و اسراییل دوبار در سال 2024 شکسته شد، به نظر می رسید که اسراییل مشتاق است تا یک راه حلی نظامی را در برابر بن بست هسته ای با ایران دنبال کند؛ هرچند بسیاری از ناظران از جمله مقامات ایرانی چنین باوری را داشتند که چنین مسأله ای ممکن است در زمانی رخ بدهد که دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا به این نتیجه برسد که مسیر دیپلماسی خسته کننده است.

او همچنین گفت: این حملات تنها دو روز پیش از دور ششم مذاکرات میان ایران و آمریکا رخ داد؛ [مذاکراتی که] برنامه ریزی شده بود تا در مسقط، پایتخت عمان برگزار شود و همین امر نیز شگفت آور بود؛ چرا که به نظر می رسید ترامپ تمایلی به دادن چراغ سبز به حملات اسراییل که می تواند آمریکا را نیز در یک درگیری احتمالی در خاورمیانه گرفتار کند، ندارد.

علی واعظ در پاسخ به پرسش این نشریه که آیا اسراییل خودش یکجانبه چنین حمله ای را صورت داد گفت که از اکتبر 2024 اسراییل به دنبال چنین فرصتی بود و از دید اسراییل، فرصتی بود که نبایست از دست می داد. در همین راستا در ماه فوریه سال جاری میلادی، بنیامین نتانیاهو نخستین مقام خارجی بود که با ترامپ (پس از به قدرت رسیدن دوباره) دیدار کرد و توافقشان نیز چنین بود که آمریکا در ابتدا دیپلماسی را امتحان می کند؛ اما اگر جواب نداد، چیزی مانع اسراییل برای پیگیری اقدام نظامی نخواهد شد.

تصویری از روی جلد آخرین شماره فصلنامه آلمانی سیاست بین الملل

علی واعظ در ادامه گفت: اگر شما مجموع زمانی که ایرانی ها و آمریکایی ها با همدیگر مذاکره کرده اند را جمع بزنید، در طول 5 دور مذاکره کمتر از 24 ساعت خواهد شد. حال فرض کنید پرونده ای که برای 22 سال موضوع مذاکرات بوده، بخواهد در مذاکراتی کمتر از یک روز حل و فصل شود، چنین چیزی واقعا حیرت انگیز است. اما همین امر می تواند سبب شود [فردی مانند] نتانیاهو از فرصت استفاده کرده و ترامپ را قانع کند که بایستی گزینه نظامی پیگیری شود؛ آن هم با [این استدلال] و باور که پس از این حمله، ایران برای پذیرش یک توافقی که مطابق نظر آمریکاست و بر اساس برچیدن کامل برنامه هسته ای اش استوار است، حرف شنوی خواهد داشت!

مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران در ادامه در پاسخ به این پرسش فصلنامه آلمانی سیاست بین الملل که آیا این حمله با چراغ سبز آمریکا صورت گرفته نیز گفت: سخت است تصور کنیم یک حمله ای در چنین اندازه ای و با انتظار از اینکه ایران دست به انتقام خواهد زد و امکان دارد حتی جان آمریکایی ها در منطقه در خطر بیفتد، بدون اطلاع آمریکا صورت گرفته باشد.

علی واعظ سپس گفت برخی شواهد در دست هست که نشان می دهد آمریکا در جلوگیری از تداخل و درگیری در حریم هوایی عراق برای عبور جت های اسراییلی نقش داشته و اعلام کرد: بیشتر جت های جنگنده اسراییل از فراز سوریه و عراق گذشتند و آمریکا نیز کنترل حریم هوایی عراق را در دست دارد.

علی واعظ

علی واعظ در ادامه در پاسخ به این پرسش که جنگ 12 روزه چطور منطقه را تغییر داد گفت که اگرچه ایران ضربه هایی خورده، اما همچنان توانایی های تهاجمی قابل توجهی به شکل صدها موشک بالستیک دارد. او گفت: می دانیم ایران می تواند جنگ با اسراییل را ادامه دهد و با ذخایر باقی مانده موشکی خود، آن را برای دست کم چندین هفته به جنگی فرسایشی بدل کند. همچنین مسیر احتمالی ایران برای آنکه تسلیحات هسته ای به دست بیاورد، باز است؛ چرا که دو ماده ای که ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای به آن نیاز دارد، یعنی مواد شکافت پذیر تا سطح بمب و نیز دخایر بالقوه سانتریفیوژهای پیشرفته را در اختیار دارد.

مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران در بخش دیگری از مصاحبه خود در پاسخ به این پرسش که آیا گزینه نظامی کارایی نداشته گفت: اگر شما خروجی دستاورد گزینه دیپلماسی، یعنی توافقی که نزدیک به ده سال پیش انجام شد (برجام) را با الان مقایسه کنید، خواهید دید گزینه نظامی از استاندارد [و دستاورد] کمتری برخوردار بوده است؛ چرا که در توافق هسته ای سال 2015 یعنی برجام، ایران فردو را تعطیل کرد. بر اساس آن توافق فردو اجازه نداشت تا سال 2031 از مواد شکافت پذیر استفاده کند؛ اما اکنون بر اساس برآوردهای خود آمریکا این حملات تنها برنامه هسته ای ایران را یک یا دوسال به عقب برده؛ در حالی که آن زمان تا حدود 15 سال طبق توافق اجازه چنین کاری نبود؛ حال 15 سال بدون شلیک یک تیر را با دو سالی که با این بمباران سنگین بدست آمده مقایسه کنید. ما در سال 2015 این توانایی را داشتیم که بازرسان به آن مکان بروند و پایبندی ایران را تأیید کنند و ایران نیز 97 درصد از ذخایر اورانیوم خود را به خارج فرستاد؛ اما هیچ کدام از این موارد اکنون برای جامعه جهانی در دسترس نیست. بنابراین گزینه نظامی در قیاس با گزینه دیپلماسی منافع کمتری را فراهم کرده است.

علی واعظ در ادامه در پاسخ به این پرسش که وضعیت عمومی در ایران اکنون چگونه است، گفت: به نظر من مهمترین نکته این است که در پی حملات اسراییل به ایران، موجی از ملی گرایی پدید آمده است. اکنون در سایه حملات کورکورانه اسراییل به غیرنظامیان، بسیاری از سخنان رهبر ایران برجسته شده که سال ها می گفت خصومت اسراییل و آمریکا تنها در قبال حکومت نیست؛ بلکه در قبال کشور است.

علی واعظ در پاسخ به این پرسش مجله آلمانی فصلنامه سیاست بین الملل مبنی بر اینکه وی و سازمان او یعنی گروه بین المللی بحران در سال 2015 کمک کرد تا مسیر توافق هسته ای هموار شود، آیا با آن تجربه امروز نیز راهی برای یک توافق جدید وجود دارد یا خیر، گفت: همچنان گزینه ای برای دیپلماسی مطرح است؛ اما من فکر می کنم اکنون سخت تر شده است؛ چرا که با توجه به دبه کردن رییس جمهور امریکا در سال 2018 بر سر توافق حاصل شده میان ایران و قدرتهای جهانی و پس از آن بمباران کردن آن ها در میانه مذاکراتی دیگر در سال 2025، بنابر این خواسته شماره یک آن ها این است که آمریکا تصمین امنیتی بدهد که این مسائل دگربار رخ نخواهد داد؛ اما آمریکا اکنون تضمینی امنیتی به ایران نداده است.