اظهارات اخیر نخست وزیر اسراییل درباره ایران با انتقادهای بسیاری روبه رو شده است.

روزنامه هم میهن در سرمقاله خود به این موضوع پرداخت و نوشت: سخنان نتانیاهو و ترامپ درباره پایان نیافتن جنگ با ایران از دو حالت خارج نیست. یا آنان بلوف می زنند یا در واقع برای انجام عملیات تجاوزکارانه بعدی زمینه چینی می کنند. این دو حالت گرچه بسیار متفاوت است، ولی حداقل در یک نتیجه مشترک هستند و آن تعلیق است.

این تهدیدات برخلاف تهدیدهای سال های گذشته است که اغلب تهدیدهای سیاسی توخالی و نه عملی تعبیر می شد. این بار به دلیل اتفاق رخ داده باورپذیر تلقی می شود. حتی اگر ایران نیز خود را به گونه ای آماده کند که آنان را از فکر چنین اقدامی دور کند و بتواند این اراده را منتقل کند، باز هم در فضای عمومی داخل و خارج کشور اصل بر واقعی بودن تهدیدات خواهد بود.

در نتیجه وضعیت تعلیق را بر کشور حاکم می کند؛ وضعیتی که بر شرایط تحریمی اضافه می شود. وضعیت تعلیق متناظر با پررنگ شدن بی ثباتی سیاسی است. هم مردم خودمان و هم دولت های دیگر چشم اندازی از آینده کشور نخواهند داشت که بر اساس آن تعامل و سرمایه گذاری کنند.

همه منتظر می مانند تا ببینند چه می شود. وجود این انتظار و تعلیق تا مدتی اجتناب ناپذیر است ولی اگر بخواهد طولانی شود در این صورت دیگر نیازی به آغاز تجاوز جدیدی از سوی دشمنان هم نیست چون از یک سو هزینه های مادی و سیاسی جنگ را بر خودشان تحمل نمی کنند و از سوی دیگر هزینه هایی را بر ایران تحمیل می کنند که از نظر سیاسی و اقتصادی و حتی اجتماعی بسیار سنگین است. شاید به همین علت، سخنان آنان در پایان نیافتن جنگ برای ادامه یافتن وضع تعلیق است.

تجربه جهانی نشان داده کشورهایی که در وضعیت تعلیق قرار می گیرند از پیشرفت اقتصادی و اجتماعی باز می مانند و با عقبگرد مواجه می شوند. در روابط خارجی هم دچار انجماد و رکود جدی می شوند. از همه مهم تر منافع و نهادهای جدیدی در دوران تحریم و تعلیق شکل می گیرد که مانع جدی در راه بازگشت جامعه به شرایط عادی می شوند. قاچاق، نهادهای غیرشفاف، اقتصاد سیاه و زیرزمینی، قیمت گذاری های افراطی، رانت، توقف توسعه فن آوری و علم، بی قانونی با هدف دور زدن آن، کاهش نظارت های رسمی و غیررسمی، گسترش خشونت و… از تبعات وضعیت تعلیقی است.

راه حل چیست؟ اصلی ترین راه رسیدن به صلح است البته اغلب ساده و راحت نیست. ولی همواره باید هدف نهایی باشد.

راه دوم، مدیریت بحران است که در کوتاه مدت ممکن است ولی تداوم آن، بحران را به حالتی عادی تبدیل می کند و این بسیار خطرناک است. راه سوم، ارجاع دادن به مرور زمان و تغییرات داخلی و خارجی است، که این کار ممکن است در موضوعات محدودتر عملی باشد ولی در موضوع امروز ایران غیرقابل اجراست.

راه چهارم، کاهش سطح منازعه از دو طریق است. یا اعتمادسازی تدریجی را باید در دستور کار قرار داد یا از طریق میانجی های ثالث فشار آورد که بحران خاتمه یابد.

در شرایط کنونی جامعه ما، این روش آخر به نسبت پاسخگو است. از طریق آغاز گفت وگوها و نیز فشار کشورهایی که از ادامه این وضع تعلیق متضرر می شوند و خواهان کاهش تنش ها هستند. این شیوه ای است که مذاکرات اخیر ترامپ و پوتین هم می تواند در این قالب تحلیل و ارزیابی شود. چون رسیدن به یک صلح کامل به جای جنگ کنونی میان اوکراین و روسیه، عملاً محال به ذهن می رسد ولی کاهش تنش و اعتمادسازی و ورود آمریکا در مقام به ظاهر میانجی می تواند آتش جنگ را خاموش کند و راه را برای گفت وگوهای همه جانبه برای رسیدن به صلحی نسبی فراهم نماید.

این راهی است که ایران هم می تواند بپیماید؛ هرچند موفقیت آن تضمین شده نیست. البته احتمال موفقیت آن از تمام راه های دیگر و ممکن به مراتب بیشتر است.