دیدار رهبران آمریکا و روسیه در آلاسکا مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است. این دیدار که به بهانه ی یافتن راهی برای پایان دادن جنگ اوکراین انجام شده بود ممکن است آثار مثبت و یا منفی بر مناسبات دیگر نقاط جهان نیز بگذارد.

به گزارش انصاف نیوز، فلاحت پیشه، رییس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم، با اشاره به ملاقات روز جمعه ی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین در آلاسکا گفت: پوتین و ترامپ به چیزی غیر از تبانی بر سر کشورهایی مثل اوکراین و ایران فکر نمی کنند.

عفیفه عابدی، پژوهشگر سیاست خارجی نیز با اشاره به مذاکرات روز جمعه ی رهبران آمریکا و روسیه گفت: احتمال معاملات پنهانی میان دو قدرت وجود دارد؛ معاملاتی که می تواند از جنس کاهش حمایت نظامی واشنگتن از اوکراین یا فشار غیرمستقیم بر اروپا برای تعدیل مواضعش باشد.

فلاحت پیشه گفت: آنچه میان رهبران آمریکا و روسیه در نشست آلاسکا شاهد بودیم نشانگر نوع نگاه و رویکرد ترامپ و پوتین به مناسبات جهانی است. آن ها بر این باور هستند که تمامی مسائل بین المللی تبعی از مناسبات ابرقدرتی آن هاست.

او ادامه داد: علاوه بر این مورد، در روسیه از زمان پتر کبیر تا امروز هر فردی که در این کشور بر سر کار بوده سیاستی واحد را اتخاذ کرده که بر اساس آن تمام مسائل دنیا را تبعی از تبعات خارجِ نزدیک خود می بیند. برای مثال روس ها ایران را تبعی از تبعات اوکراین می بیند. به همین دلیل هم پوتین از فقدان سواد سیاست خارجی در ایران استفاده کرد و احیای برجام را فدای جنگ اوکراین کرد.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: اگر آمریکا و روسیه به توافقی دست پیدا کنند و در سطح کلان به همکاری با یکدیگر بپردازند اتفاقی متفاوت از شکست احیای برجام برای ایران رخ نمی دهد.

او بر این باور است که مسئولان ایران در شروع جنگ اوکراین با بی توجهی به اصول سیاست خارجی اجازه دادند که روسیه احیای برجام را فدای جنگ اوکراین کند و می گوید که هم اکنون هم شرایط به نحوی به سود روسیه است.

رییس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم گفت: ایران علاوه بر اینکه دو فرصت احیای برجام را در سال آخر دولت روحانی و سال اول دولت مرحوم رییسی از دست داد، پس از 7 اکتبر نیز اشتباهی به اشتباه های سیاست خارجی ما افزوده شد و به دام نتانیاهو بی توجهی شد. تحمیل جنگ 12 روزه به ایران نیز به نوعی نتیجه ی سلسله اشتباهات در سیاست خارجی بود.

او ادامه داد: پوتین و ترامپ در چنین شرایطی به جایگاه گذشته ی خود یعنی به باشگاه ابرقدرت ها بازگشتند. معتقدم که پوتین و ترامپ به چیزی غیر از تبانی بر سر کشورهایی مثل اوکراین و ایران فکر نمی کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه لازم است که واقع گرایی در سیاست خارجی ایران حاکم شود، گفت: باید از تمامی بن بست های این حوزه عبور کرد. تجربه ی تحریم ها و جنگ نشان داد که هر گونه بن بستی همچون تداوم اَبَر تنش با آمریکا که به سیاست خارجی ایران تحمیل شد نوعی خیانت در ذیل برخی شعارها بود و یا بن بست های دیگری که در مسائل خاورمیانه شکل گرفت و… هم به همین شکل.

فلاحت پیشه معتقد است که باید تابوسازی در سیاست خارجی را کنار گذاشت و می گوید: هیچ کشوری در جهان به اندازه ی ایران تابو ندارد. تابوهایی که درباره ی مذاکره با آمریکا و مسائل منطقه ایجاد شده را باید به کناری گذاشت. هر تابو تبدیل به یک بن بست می شود و هنگامی که کشوری در سیاست خارجی دچار بن بست باشد به معنای پایان کار دیپلماتیک است.

او ادامه داد: تا زمانی که این تابوها از بین نرود دیگران هستند که درباره ی سیاست خارجی ایران تصمیم خواهند گرفت و تاوان آن را ملت می دهند.

فلاحت پیشه درباره ی این دیدگاه که ملاقات رهبران آمریکا و روسیه نمایشی بود نیز گفت: حتی اگر توافق پوتین و ترامپ به پایان جنگ اوکراین منجر نشود، این توافق به سود ایران نخواهد بود.

او درباره ی این بخش از گفته هایش اینطور توضیح داد: پوتین در دیدار اخیر خود با ترامپ توانست موضوع روابط روسیه و آمریکا را چنان گسترش دهد که اوکراین صرفا به عنوان یکی از این مسائل و حتی موضوعی حاشیه ای مطرح شود. کاری که پوتین در حال انجام آن است فروش کارت های مختلف بازی است. ایران هم از نگاه پوتین چیزی به غیر از یک کارت بازی نبوده است.

این تحلیلگر سیاست خارجی در پایان گفت: اگر ایران بتواند در سیاست خارجی خود بن بست شکنی کند برای گام بعدی می تواند در پی ایجاد یک هویت مستقل در مسائل سیاست خارجی باشد. در صورت انجام چنین کاری ایران می تواند بر اساس منافع ملی خود حتی با آمریکا هم مذاکره کند.

عفیفه عابدی درباره ی ملاقات پوتین و ترامپ گفت: با وجود گمانه زنی ها درباره ی توافق احتمالی میان ترامپ و پوتین بر سر اوکراین، باید توجه داشت که این سناریو باعدم قطعیت فراوان روبه رو است. اما احتمال آن می رود که ترامپ و پوتین زمینه های دیگری برای توافق نمادین برای نمایش کاهش تنش ها مطرح کنند.

او ادامه داد: حتی اگر دو طرف به دنبال توافقی نمادین برای نمایش کاهش تنش ها باشند، ادامه جنگ در اوکراین اجازه نخواهد داد مدیریت صحنه طبق اراده واشنگتن و مسکو پیش برود.

خانم عابدی درباره ی واکنش اروپا و اوکراین گفت: آن ها نیز بی تردید تلاش می کنند محاسبات طرفین را به هم بزنند، زیرا واگذاری مناطق یا عقب نشینی از اصول دفاعی، برای کی یف و بروکسل به معنای شکست است. در نتیجه، هر نمایش دیپلماتیک می تواند به جای آرام سازی، به تشدید بحران منجر شود.

او با بیان اینکه روابط روسیه و آمریکا، برخلاف برخی تصورات خوش بینانه، قادر به تجربه یک چرخش معجزه آسا نیست، گفت: روسیه بخشی از جنگ است و نه تنها حاضر به عقب نشینی یکجانبه نیست، بلکه تاکنون نشان داده در برابر فشارها دست به خویشتنداری قابل توجهی نمی زند. با این حال، احتمال معاملات پنهانی میان دو قدرت وجود دارد؛ معاملاتی که می تواند از جنس کاهش حمایت نظامی واشنگتن از اوکراین یا فشار غیرمستقیم بر اروپا برای تعدیل مواضعش باشد.

این پژوهشگر سیاست خارجی گفت: کاهش حمایت آمریکا از اوکراین و تحت فشار قرار گرفتن بروکسل، می تواند عزم اروپا برای ادامه جنگ را سست کند. در این حالت، طرف های اصلی بحران (چه روسیه و چه غرب) تمایل خواهند داشت بار ژئوپلیتیکی ناشی از این بی ثباتی را به سایر مناطق منتقل کنند.

او ادامه داد: یکی از محتمل ترین این مناطق، غرب آسیا است. در چنین شرایطی، ایران ناگزیر در معرض فشارهای ژئوپلیتیکی جدید قرار می گیرد، چه در قالب افزایش فشارهای دیپلماتیک و چه در شکل گیری مناقشات و توازن های جدید امنیتی در منطقه.

عابدی با بیان اینکه روسیه احتمالاً تمایل ندارد ایران مستقیماً وارد یک بحران منطقه ای بزرگ شود، گفت: چنین سناریویی منابع و تعهدات مسکو را افزایش می دهد. با این حال، روسیه از اینکه ایران به یک ابزار چانه زنی دیپلماتیک میان مسکو و غرب تبدیل شود استقبال می کند. این حالت نیز برای ایران نه الزاما تهدید است و نه الزاما فرصت.

او در توضیح بیشتر این بخش از گفته هایش گفت: باید توجه داشت که ایران پیشاپیش از سال گذشته وارد یک وضعیت جنگی مستقیم و غیرمستقیم با اسراییل شده است؛ وضعیتی که به سادگی تغییر نمی کند و حتی می تواند از سوی روسیه و آمریکا به عنوان اهرم فشار در معادلات پنهان به کار گرفته شود.

این تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه افزود: ایران در مواجهه با چنین روندهای احتمالی باید سیاستی دقیق و منعطف را دنبال کند. دیپلماسی چندجانبه فعال مهمترین راهبرد برای ایران است. بهره گیری از ظرفیت های دیپلماتیک با چین، همسایگان و حتی کشورهای اروپایی می تواند دامنه مانور ایران را افزایش دهد.

عابدی با اشاره به جنگ 12 روزه گفت: به دنبال جنگ تحمیلی اخیر و در سایه تهدید فعال سازی مکانیزم ماشه همچنان احتمال درگیری جدید برای ایران وجود دارد. مدیریت تنش های منطقه ای یک روش کم هزینه برای ایران است. به جای افتادن در دام سناریوهای طراحی شده از سوی دیگران، ایران باید بکوشد نقش خود را در معادلات منطقه ای به گونه ای تنظیم کند که تبدیل به ابزار معامله نشود و سناریو مطلوب خود را تقویت کند.

او در پایان گفت: در مجموع، توافق احتمالی ترامپ و پوتین اگر هم شکل بگیرد، بیش از آنکه یک توافق واقعی باشد، نمایشی برای مدیریت افکار عمومی و موفقیت رهبران آمریکا و روسیه خواهد بود.