بسیاری از متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن چشم انتظار تحویل واحدهای خود هستند و اگرچه وزارت راه و شهرسازی تعدادی از پروژه ها را تکمیل کرده اما در بخش خدمات زیربنایی و روبنایی کمبودهایی دیده می شود؛ تا جایی که برخی استان ها اعلام می کنند دستگاه های خدمات رسان، خود را از طرح مسکن ملی کنار کشیده اند.

به گزارش ایسنا، از زمان اجرای طرح نهضت ملی مسکن در سال 1400 اعلام شد که پروژه های مسکن مهر و اقدام ملی مسکن به این طرح ملحق می شوند و هرسه با عنوان نهضت ملی مسکن شناخته خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از پروژه ها تا پیش از آن درگیر مشکلات مربوط به خدمات و زیرساخت ها بود.

به طور مثال پروژه سایت مسکن مهر مهرگان که چند روز قبل خبرنگاران از آن بازدید کردند بیش از 10 سال با مصائبی همچون آسفالت معابر و زمین های خاکی متعدد، پر شدن سریع چاه های فاضلاب به دلیل غیر قابل نفوذ بودن خاک، ترک خوردن دیوارها و عدم وجود مسجد، مدرسه و درمانگاه به اندازه کافی دست و پنجه نرم می کرد.

از سال 1400 به بعد طرح نهضت ملی مسکن با غربال متقاضیان واقعی در قالب مسکن حمایتی، خودمالکی، بافت فرسوده و بخش خصوصی به اجرا رسید که تا کنون ادامه دارد.

آخرین آماری که خرداد امسال ارایه شد نشان می دهد 780 هزار واحد از این پروژه بزرگ در حال ساخت است که از این تعداد 461 هزار واحد به مرحله اتمام فونداسیون و بیشتر رسیده است. حدود نیمی از متقاضیان نیز به تسهیلات بانکی متصل نشده اند و به گفته متقاضیان و کارشناسان، نظام بانکی در این زمینه کم کاری می کند.

از طرف دیگر معضل قدیمی تامین زیرساخت ها که سال ها متقاضیان طرح مسکن مهر را درگیر خود کرده بود ظاهرا در مسکن ملی نیز وجود دارد. بررسی ها نشان می دهد برخی پروژه های مسکن ملی در نقاط مختلف کشور تکمیل شده اما معطل تامین انشعابات است. به عنوان مثال پروژه ی 408 واحدی مسکن ملی در رباط کریم همچنان با نبود زیرساخت های حیاتی چون آب و برق روبه رو است. در برخی موارد ایجاد فضاهای خدماتی مثل مدرسه، مسجد، پارک، راه های ارتباطی، پل، آسفالت و مواردی از این دست نیز تکمیل نشده است.

وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، آموزش و پرورش، وزارت کشور، جهاد کشاورزی و شهرداری ها از جمله دستگاه های متولی اجرای طرح نهضت ملی مسکن هستند. اما به نظر می رسد بار اصلی بر دوش وزارت راه و شهرسازی قرار دارد و در مواردی هزینه های اجرای برخی پروژه ها مثل آب و برق که مربوط به سایر دستگاه ها است را متقبل می شود. حتی در مواردی بناهایی مثل مدرسه ساخته می شود اما دستگاه متولی به بهانه هایی مثل کمبود معلم و نداشتن بودجه از تحویل مدرسه خودداری می کند.

این در حالی است که تأمین زیرساخت ها و خدمات روبنایی مانند بهداشت، درمان و آموزش مسئولیتی مشترک است و نباید تنها به ادارات کل راه و شهرسازی محدود شود.

طبق آماری که ششم خرداد امسال توسط وزارت راه و شهرسازی ارائه شد با راه اندازی سامانه تِم (سامانه طرح های حمایتی مسکن) 6 میلیون و 727 هزار و 541 نفر در سامانه برای طرح نهضت ملی مسکن ثبت نام کرده اند که از این تعداد، یک میلیون و 564 هزار و 250 نفر واجد شرایط شناخته شدند. تاکنون پروژه های مسکن حمایتی به 780 هزار و 315 نفر واجدان شرایط تخصیص یافته است.

سایر شاخص های فنی پروژه ها نیز شامل 829 هزار و 346 واحد دارای قرارداد با سازنده، 452 هزار و 980 واحد دارای قرارداد مشارکت مدنی، 618 هزار و 403 واحد دارای پروانه ساختمانی،461 هزار و 333 واحد به اتمام فونداسیون، 276 هزار و 297 واحد به اتمام اسکلت، 119 هزار و 64 واحد به اتمام سفت کاری، 62 هزار و 543 واحد به اتمام نازک کاری، 35 هزار و 504 واحد در مرحله تکمیل است.

بر اساس ماده 4 قانون جهش تولید مسکن مصوب سال 1400 نظام بانکی موظف بود در سال نخست اجرای این قانون 20 درصد از کل تسهیلات خود معادل 360 هزار میلیارد تومان را به بخش مسکن اختصاص دهد. این رقم برای سال های بعد به تناسب تورم افزایش یافت و سهمیه های سال دوم تا چهارم به ترتیب 458، 606 و 799 هزار میلیارد تومان تعیین شد. اما مجموع تسهیلات پرداخت شده توسط بانک ها در حوزه ساخت و ودیعه مسکن تاکنون تنها 469 هزار میلیارد تومان بوده که معادل 25 درصد تعهد نظام بانکی در سه سال و هفت ماه نخست اجرای قانون است.

در حوزه قراردادهای مشارکت مدنی نیز تاکنون حدود 453 هزار قرارداد منعقد شده که از این میان، 90 هزار قرارداد در دولت چهاردهم امضا شده است. با این حال، بیش از 505 هزار متقاضی همچنان در انتظار انعقاد قرارداد با بانک ها هستند.

از مجموع یک میلیون و 927 هزار و 876 واحد مسکونی معرفی شده به نظام بانکی، تنها برای یک میلیون و 58 هزار و 837 واحد قرارداد تسهیلات منعقد شده است. این واحدها شامل مسکن حمایتی، خودمالک شهری و روستایی، و واحدهای مشمول نوسازی بافت فرسوده هستند. مجموع مبلغ قراردادها 397 هزار و 455 میلیارد تومان است که از این میان، 237 هزار و 402 واحد موفق به دریافت سهم الشرکه شده اند.

با این وجود گزارش های دریافتی از استان های مختلف نشان می دهد برخی دستگاه های خدمات رسان در تامین خدمات و انشعابات طرح های مسکن ملی تعلل می کنند و در مواردی حتی خود را از طرح کنار کشیده اند. این در حالی است که از مدت ها قبل برنامه زمانبندی تحویل واحدها به صورت مکتوب به آن ها ارسال شده است.