عباس محمدی در خبرآنلاین نوشت: بیشتر مراجع معتبر محیط زیستی، نیروگاه های خورشیدی را بهتر از نیروگاه هایی می دانند که با مواد نفتی یا گاز یا شکافت هسته ای کار می کنند، اما، نباید فراموش کرد که این نیروگاه ها هم اثرات منفی خود را دارند که باید مورد توجه جدی و ارزیابی اثرات محیط زیستی قرار گیرند.

هرجا صحبت کسب وکار یا درآمد باشد، باید احتمال سودجوییِ غیرمنصفانه و یا متقلبانه را هم داد.

در موضوع های محیط زیستی هم جز این نیست؛ بسیاری از شرکت های بزرگ و حتی کوچک یا افراد، عبارتِ دوستدار محیط زیست یا مشابه آن را برای پوشاندن آسیب هایی که به طبیعت و بهداشت وارد می کنند، یا برای همگامی با مُد روز به کار می برند. البته خیلی ها نیز می پندارند یا القا می کنند که اگر مثلا خودرویی چهار لیتر کم تر بنزین مصرف کند یا از نیروگاهی دود به هوا برنخیزد، آن خودرو یا نیروگاه دوستدار محیط زیست است!

شرکت های بزرگ و دولت ها استاد شگردهای فریبکارانه هستند. نمونه ی این شگردها ادعای سدسازان است که می گویند برقِ آبی برق پاکیزه است، چون در این نیروگاه ها سوخت فسیلی مصرف نمی شود! در مورد برق خورشیدی هم دست اندرکاران همه ی واقعیت را نمی گویند. نخستین چیزی که باید بگویند و به طور معمول از سوی دولت ها و شرکت های بزرگ ناگفته می ماند این است که برای نگاهداشت زمین و حفظ سلامتِ همگان باید مصرف را کاهش داد. اما از آن جا که نظام سرمایه داریِ مسلط بر جهان بر پایه ی تولید هرچه بیشتر و سودجوییِ به هر قیمت بنا شده، فرض بر این است که باید برق بیشتری تولید کرد، و نه آن که از مصرف کاست.

بیشتر مراجع معتبر محیط زیستی، نیروگاه های خورشیدی را بهتر از نیروگاه هایی می دانند که با مواد نفتی یا گاز یا شکافت هسته ای کار می کنند. اما، نباید فراموش کرد که این نیروگاه ها هم اثرات منفی خود را دارند که باید مورد توجه جدی و ارزیابی اثرات محیط زیستی قرار گیرند. از جمله خطرهای نیروگاه خورشیدی می توان به این ها اشاره کرد:

پنل های نیروگاه خورشیدی از مواد پلاستیکی ساخته می شوند که ماده ی اولیه ی آن ها نفت و گاز است.

عمر پنل ها محدود است و تعویض آن ها به معنای مصرف مجدد مواد نفتی است و بازیافت آن ها هم به سادگی ممکن نیست.

فلزات و ماده های معدنی دیگری در ساخت پنل ها و باتری های ذخیره کننده ی برق به کار می رود که استخراج آن ها با تخریب گسترده ی محیط های طبیعی همراه است.

پنل ها سبب سایه اندازی و تغییر وضعیت اقلیم می شوند. با توجه به مساحت نسبتا زیادی که برای راه اندازی هر نیروگاه خورشیدی لازم است، تغییر در وضع زمین و به هم ریختگیِ زیستگاه های حیات وحش و پوشش گیاهی قابل توجه خواهد بود. در محیط های های آبی، سایه اندازی موجب تخریب کلی زیست بوم می شود.

در محیط های آبی، به ویژه در دریاچه ی سدها، تجزیه ی فیزیکی مواد پلاستیکی و رها شدن فلزات به کاررفته در پنل ها سبب آلودگی منابع آب و انتقال مواد خطرناک تا ده ها و صدها کیلومتر دورتر می شود.

در محیط های خشک، نیروگاه ها به منابع ناچیز آب فشار می آورند؛ آب در مراحل ساخت و نگهداری، و برای پاک کردن سطح پنل ها که به ویژه در محیط های پر گردوغبار ضروری است، به مقدار زیاد به کار می رود.

پنل ها در برابر حادثه های طبیعی مانند توفان، آذرخش و آتش سوزی، سیل، و تگرگ بسیار آسیب پذیر هستند.

پنل ها در برابر فعالیت های خرابکارانه و اوباشگری آسیب پذیری زیاد دارند.

نیروگاه های خورشیدی، چشم اندازهای منطقه را در سطح وسیع تغییر می دهند.

درخشندگی پنل ها و بازتاب نور، اثر منفی بر طبیعت منطقه دارد.

اما با توجه به فساد اداری تنیده در تاروپود مدیریتی کشور ما و با توجه به کارنامه ی نامطلوب وزارت نیرو، قضیه حتی فراتر از این ها است. نخست این که قطعا مدیران وزارت نیرو بهتر از هر کسی می دانند راه اندازی نیروگاه های خورشیدی در حدی که اثر معناداری بر تأمین نیاز کشور داشته باشد، به علت معیوب بودن نظام تخصیص بودجه و تورم افسارگسیخته و خرابی فزاینده ی روابط خارجی، نیازمند گذشت زمان بسیار طولانی است. و حتما می دانند که راندمان نیروگاه های حرارتی کشور بسیار پایین (گویا در حدود سی درصد) است.

بنابراین، ضروری است که پیش از هرگونه بودجه خواری و پول پاشی برای تولید و عرضه ی برق، در زمینه ی بالا بردن راندمان نیروگاه های موجود، جلوگیری از تلفات برق در شبکه، و کاهش تقاضا تلاش کنند. نکته ی دیگر این که به نظر می رسد وزارت نیرو در صدد است نیروگاه های خورشیدی را تا حد امکان نزدیک به نیرگاه های برقابی بسازد؛ مانند طرح نصب پنل بر روی درباچه ی سد کرخه. گویا دلیل این کار استفاده از ایستگاه های برقی است که در نیروگاه های برقابی نصب شده است. اما به نظر نمی رسد که خطر آلوده شدن منابع آب شیرین که در ایران بسیار کم هستند و امکان پایین رفتن شدید آب دریاچه ی سد در شرایط خشکسالی های فزاینده به شکل دقیق و اصولی برآورد شده باشد.

در ساختار ناسالم کنونی که برای مثال در مدیریت منابع آب دیده ایم نتیجه ی ده ها میلیارد دلار هزینه برای سدسازی و انتقال آب، تعمیق معضل آب و تخریب طبیعت و میراث های فرهنگی، و افزایش اختلاف های بین استانی بوده، به شدت بیم آن می رود که ساخت نیروگاه های خورشیدی، در حالت خوش بینانه یک طبع آزمایی بی حاصل مانند ساخت نیروگاه تلمبه ذخیره ای سیابیشه، و در حالت واقع بینانه یک ریخت وپاشِ مالی نو باشد.

مدیر انجمن دیده بان کوهستان و کنشگر محیط زیست