برای هفت ماه، ایالات متحده از مجموعه ای از ابزارها شامل امتیاز دادن و تهدید کردن استفاده کرد تا مسکو بپذیرد به جنگ در اوکراین پایان دهد. در شرایطی که مسکو تمایلی به پایان جنگ در اوکراین ندارد، دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا امیدوار است تا با استفاده از ظرفیت دیپلماسی رو در رو، گشایشی در این زمینه ایجاد کند؛ موضوعی که احتمال تحقق آن با توجه به واقعیت های روی زمین اندک به نظر می رسد.

به گزارش هم میهن، کاخ سفید هفته گذشته خبر داد که قرار است رؤسای جمهور آمریکا و روسیه روز جمعه 15 آگوست در آلاسکا - منطقه ای که به امپراتوری روسیه تعلق داشت اما در سال 1867، زمانی که الکساندر دوم، تزار روسیه با مشکلات زیادی برای پرداخت هزینه های جنگ مواجه بود در ازای 7/2 میلیون دلار به ایالات متحده فروخته شد دیدار کنند.

در کنار مجموعه ای از دلایل که مسکو را به ادامه جنگ ترغیب می کند، عدم حضور مقام های اوکراینی به عنوان یک طرف جنگ از جمله دلایلی است که باعث می شود امید زیادی به حصول توافقی که بتواند به جنگ میان روسیه و اوکراین پایان دهد، وجود نداشته باشد. با این حال، این دیدار، نشانه ای از تغییر سیاست واشنگتن در قبال مسکو و شکسته شدن دیوار انزوایی است که از فوریه 2022 و در پی حمله نظامی تمام عیار روسیه به اوکراین به دور کرملین کشیده شده بود.

3 سال گذشته رهبران غربی از دیدار با ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه که از سوی دیوان کیفری بین المللی به جنایت جنگی متهم شده بود، خودداری می کردند. به همین دلیل برخی تحلیلگران غربی معتقدند صرف برگزاری دیدار میان رؤسای جمهور آمریکا و روسیه یک پیروزی دیپلماتیک برای کرملین است.

نیل مک فارکوهار، ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز نوشته است: غرب تلاش داشت یک درس عبرت از پوتین بسازد. حتی رهبران کشورهایی که رابطه نزدیک خود را با مسکو حفظ کرده بودند، دیدار با پوتین به حدی هزینه داشت که آن ها در بسیاری از موارد از دیدار با رییس جمهور روسیه سر باز می زدند، با این حال ترامپ با پوتین دیدار می کند و این یک پیروزی دیپلماتیک برای کرملین است.

بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه 2025، نقطه آغاز تغییر سیاست رسمی ایالات متحده در قبال جنگ اوکراین بود. آمریکا که در دوره ریاست جمهوری بایدن از حمایت نظامی و اقتصادی از اوکراین تا هر زمانی که جنگ به طول بینجامد صحبت می کرد، در دوره ترامپ از همراهی با باقی کشورهای عضو گروه 7 برای اعمال تحریم های بیشتر از روسیه خودداری کرد و اوکراین را تحت فشار قرار داد تا با عقب نشینی از خطوط قرمز خود، شرایط را برای پایان جنگ مهیا کند. در پی این فشارها اوکراین پذیرفت از تلاش نظامی برای بازپس گیری مناطقی که در حال حاضر تحت اشغال روسیه قرار دارد خودداری کند.

همچنین کی یف حاضر شد در ازای دریافت تضمین معتبر پس از پایان جنگ از کوشش برای پیوستن به ناتو دست بردارد. اوکراین همچنین برای حفظ حمایت های آمریکا توافقی با ایالات متحده به امضا رساند که بر اساس آن تا سال ها شرکت های آمریکایی تنها بهره برداران بخش عمده ای از منابع معدنی کمیاب اوکراین خواهند بود. به رغم این عقب نشینی ها، روسیه در گفت وگو با ایالات متحده و بعد از آن گفت وگوهای مستقیم با اوکراین نه تنها آن ها را برای پایان جنگ کافی ندانست بلکه ضمن حفظ خواسته های حداکثری خود بر فشار حملات در میدان جنگ افزود تا اوکراین مجبور به پذیرش تمام و کمال شروط مسکو شود.

این وضعیت باعث شد تا دونالد ترامپ تا حدی در سیاست های خود تجدیدنظر کند و در پی استفاده از ابزارهای دیگری برای پایان جنگ بر آید. رییس جمهور ایالات متحده روز 15 جولای دو خبر مهم را درباره اوکراین اعلام کرد. او در دیدار با مارک روته، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) گفت که به روسیه تنها 50 روز مهلت می دهد تا برای پایان دادن به جنگ، با اوکراین به توافق برسد و افزود که ایالات متحده با ارسال سامانه های دفاع هوایی پاتریوت به اوکراین به حمایت از کی یف خواهد پرداخت.

ترامپ روز سه شنبه 29 جولای هم به روسیه هشدار داد که اگر تا 8 آگوست نشانه ای از پیشرفت در گفت وگوهای صلح ظاهر نشود، ایالات متحده با اعمال تعرفه روسیه را تنبیه خواهد کرد. برای آمریکا روشن بود که ابزار تعرفه برای وارد آوردن فشار کافی بر مسکو کافی نیست و به همین منظور واشنگتن به خریداران نفت روسیه که از اصلی ترین منابع درآمد مسکو است هشدار داد که آن ها نیز مشمول تعرفه های تنبیهی خواهند شد. در همین راستا نیز روز پنجشنبه 7 آگوست، یک روز مانده به پایان ضرب الاجل ترامپ به روسیه، آمریکا تعرفه های تنبیهی علیه هند، یکی از اصلی ترین مشتریان نفت روسیه را به 50 درصد افزایش داد.

ترامپ پس از دیدار اخیر استیو ویتکاف، فرستاده ویژه رییس جمهور آمریکا با پوتین امیدوار شده است که بتواند با استفاده از ظرفیت دیپلماسی شخصی، پوتین را قانع کند که در ازای تأمین برخی خواسته هایش به جنگ در اوکراین پایان دهد یا با عواقب شدیدی که عدم پایان جنگ برای روسیه در پی خواهد داشت، روبه رو شود.

باور روسیه این است که در میدان جنگ دست برتر را دارد و می تواند به 100 درصد خواسته های خود از طریق نظامی دست پیدا کند. بر اساس ارزیابی گروه پرنده سیاه، یک گروه خصوصی که به بررسی داده های اطلاعاتی و امنیتی می پردازد، نیروهای نظامی روسیه در ماه جولای موفق شدند که 502 کیلومترمربع از خاک اوکراین را اشغال کنند. این میزان تقریباً مشابه پیشروی آن ها در ماه های ژوئن و مه است. دیپ استیت، یک گروه ناظر جنگ نیز که با وزارت دفاع اوکراین همکاری می کند، روز جمعه اعلام کرد که روس ها توانسته اند 7 کیلومتر در منطقه ای نزدیک به شهر پوکروفسک که از سال گذشته در محاصره روسیه قرار داشت، پیشروی کنند.

این آمارها وضعیت خوب روسیه در جبهه نظامی را تأیید می کنند اما وضعیت برای روسیه در زمینه اقتصاد به این اندازه اطمینان بخش نیست. یانیس کلاگ، متخصص اقتصاد روسیه در اندیشکده آلمانی امنیت و روابط بین الملل در این باره می گوید: اقتصاد روسیه از هر لحاظ ضعیف تر از سه سال قبل است. پوتین نگران است که خشم ترامپ باعث شود این وضعیت اقتصادی بدتر شود و از خشم ترامپ بیش از تحریم های حال حاضر نگران است.

روسیه خواهان تبدیل شدن اوکراین به کشوری بی طرف است. تحقق این خواسته به معنای آن است که اوکراین نمی تواند عضو ناتو شود یا تضمین معتبر نظامی از ایالات متحده یا کشورهای اروپایی دریافت کند. همچنین مسکو می خواهد اوکراین کشوری خنثی از نظر نظامی باشد و توانایی های آفندی آن به طور قابل توجهی محدود شود تا تهدیدی علیه روسیه به حساب نیاید. سومین و مهم ترین خواسته روس ها، پذیرش این موضوع از سوی غرب است که روسیه شبه جزیره کریمه و چهار استان در شرق و جنوب اوکراین شامل دونتسک، لوهانسک، زاپرویژیا و خرسون را به خاک خود الحاق کرده و این مناطق دیگر قابل بازگشت به اوکراین نیستند.

مسکو در ماه های اخیر در مذاکرات مستقیم با اوکراین که سه دور آن تاکنون در استانبول برگزار شده، تلاش کرده تا همه چیز به آرامی پیش برود و حاضر به مذاکره سریع برای پایان جنگ نیست. آن ها همچنین تاکنون خواسته اوکراین برای برگزاری گفت وگوهای رودررو و مستقیم بین سران دو کشور را رد کرده اند.

این وضعیت باعث شده تا احتمال استفاده روسیه از این نشست به عنوان یک فرصت دیگر برای خرید زمان و امیدوار کردن آمریکا به پایان جنگ بدون اقدامی عملی از سوی مسکو افزایش یابد. پوتین باور دارد روسیه به پشتوانه زرادخانه اتمی بی نظیر خود یک قدرت بزرگ است و معتقد است که قدرت های بزرگ باید حوزه نفوذ مشخصی داشته باشند.

به گفته تحلیلگران، نه موازنه قدرت در میدان نبرد از طریق ارائه کمک تسلیحاتی به اوکراین و نه فشارهای اقتصادی، رییس جمهور روسیه را وادار به عقب نشینی از جاه طلبی های ارضی حداکثری خود یا پذیرش شرایط صلح نامطلوب از نگاه کرملین نمی کند. هدف پوتین از حضور در آلاسکا، حفظ کانال های ارتبا با ترامپ است تا مبادا سرخوردگی های رییس جمهور آمریکا از مسکو، هزینه ای برای او در پی داشته باشد. الکساندرا پروکوپنکو، پژوهشگر اندیشکده کارنگی در این باره نوشته است: پوتین در حال حاضر هیچ انگیزه ای برای پایان دادن به جنگ ندارد. آنچه برای او اهمیت دارد، حفظ توجه ترامپ است.

ترامپ که با وعده پایان دادن به جنگ ظرف 24 ساعت به قدرت رسید، از اینکه پوتین همزمان با حمله به اوکراین، رفتاری بسیار دوستانه دارد و حرف های بی اساس تحویل واشنگتن می دهد ، ابراز نارضایتی کرده است. به گفته سام گرین، استاد سیاست روسیه در کینگز کالج لندن، دیدار آلاسکا که ماحصل این تحولات بود، نتیجه ی این است که پوتین و ترامپ هر دو خود را در تنگنا قرار داده اند.

گرین افزود، پوتین هرگز قصد نداشت توافق را بر اساس جدول زمانی ترامپ اعلام کند، چراکه این امر نشانه ضعف تحت فشار تلقی می شد؛ از سوی دیگر، ترامپ نیز نگران بود که با اعمال تحریم هایی که ممکن است در نهایت بی اثر باشند، دو بار ضعیف به نظر برسد. گرین اضافه کرد: این واقعیت که پوتین نه در موضع یک فرد مقهور، بلکه به عنوان شخصی مورد استقبال به آمریکا می رود و این دیدار بدون حضور اوکراینی ها و اروپایی ها برگزار می شود، همگی یک پیروزی دیپلماتیک برای او محسوب می شود.

ترامپ می تواند روسیه را با تحریم های اولیه و ثانویه مجازات کند. تعرفه ها هم بخشی از این مجازات اقتصادی به حساب می آید با این حال زمانبر بودن اثربخشی مجازات های اقتصادی بر وضعیت اقتصادی کشور هدف و نامشخص بودن آثار این اقدام زمان بر بر تغییر رفتار کشور هدف، باعث می شود که ایالات متحده نتواند به این ابزار به عنوان ابزاری برای پایان دادن به جنگ در کوتاه مدت نگاه کند. رییس جمهور آمریکا هم در پستی که 29 جولای در شبکه اجتماعی تروث منتشر کرد این موضوع را تأیید کرد که شاید مجازات های اقتصادی تأثیری نداشته باشد.

با این حال، محدود کردن درآمدهای نفتی روسیه از طریق مجازات خریداران اصلی شامل چین و هند و همچنین تعیین سقف جدید برای قیمت نفت روسیه در همکاری با کشورهای گروه 7 می تواند ضربه بزرگی به بودجه روسیه وارد کند و این کشور را برای تجدیدنظر در خصوص جنگ اوکراین در میان مدت تحت فشار قرار دهد. از طرفی، با توجه به مرزشکنی های بایدن در حمایت نظامی از اوکراین، گزینه های ترامپ برای تقویت حمایت ها از اوکراین محدود است.

افزایش بار مالی حمایت نظامی از اوکراین هم می تواند به نارضایتی در بدنه اجتماعی جمهوری خواهان منجر شود. همچنین حمایت های آمریکا هم نمی تواند تغییردهنده بازی در اوکراین باشد. اوکراین هم از نظر نیروی نظامی آموزش دیده و منابع انسانی و هم از نظر تجهیزات، بسیار ضعیف تر از روسیه است و محدودیت های صنایع نظامی غرب مانع از پر کردن این خلأ می شود.

مجموعه عوامل نشان می دهد ایالات متحده راهی برای شکست دادن روسیه در موضوع مشخص جنگ اوکراین ندارد اما می تواند آسیب های اقتصادی زیادی به این کشور در بلندمدت وارد کند. این باعث می شود تنها راه آمریکا برای پایان دادن به جنگ در کوتاه مدت، امتیاز دادن به روسیه در اوکراین باشد.

رییس جمهور آمریکا امیدوار است جمعه این هفته در آلاسکا با تبادل سرزمین موضوع جنگ اوکراین حل و فصل شود و جنگ پایان یابد. او روز چهارشنبه پس از دیدار ویتکاف با پوتین گفت که احتمالاً تبادل سرزمین از سوی دو طرف در کار خواهد بود: شما به سرزمینی نگاه می کنید که سه سال و نیم بر سر آن جنگ بوده است. بسیاری از روس ها جان باخته اند، بسیاری از اوکراینی ها جان باخته اند، بنابراین ما به دنبال آن هستیم. ما به دنبال بازپس گیری برخی و تبادل برخی هستیم. این کار پیچیده است، در واقع کار آسانی نیست. ما قرار است برخی را پس بگیریم، برخی را تغییر دهیم.

روسیه هم طرح ویتکاف را قابل قبول توصیف کرد با این حال، هیچ جزییاتی از این طرح فاش نشده است. هرچند این موضوع می توانست امیدهایی را برای گشایش در مذاکرات ایجاد کند اما مخالفت اوکراین با اعطای امتیازات ارضی بیشتر به روسیه باعث می شود تا نتوان به اثربخشی طرح ترامپ و ویتکاف امید داشت.

ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین یک روز بعد از اظهارنظر ترامپ درباره احتمال تبادل سرزمین اعلام کرد که اوکراینی ها خاک شان را به عنوان هدیه به اشغالگر نخواهند داد و هر تصمیمی که بدون اوکراین یا برخلاف منافع این کشور گرفته شود، هیچ نتیجه ای نخواهد داشت. زلنسکی که پیش از این سابقه تنش لفظی با دونالد ترامپ را هم داشت، در پیام خود در تلگرام نوشت: هر گونه تصمیمی که بدون اوکراین گرفته شود یا در آن اوکراین مجبور باشد از بخشی از خاک خود چشم بپوشد، پیشاپیش تصمیمی مرده است.

زلنسکی افزود: ما به روسیه برای کارهایی که انجام داده پاداش نخواهیم داد. پاسخ مسئله سرزمینی اوکراین در قانون اساسی ما روشن است. هیچ کس نباید و نمی تواند از آن عدول کند. اوکراین آماده است همراه با دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا و همه طرفین، برای دستیابی به صلح واقعی و مهم تر از همه پایدار تلاش کند.

اروپایی ها به شدت نگران پیشبرد مذاکرات درباره پایان جنگ اوکراین بدون حضور مقام های اوکراینی هستند. رهبران اروپایی عصر شنبه با انتشار بیانیه ای در آستانه دیدار دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، اعلام کردند که مسیر صلح در اوکراین نمی تواند بدون حضور کی یف تعیین شود. به گزارش نیویورک تایمز، آن ها نگرانند که رهبر آمریکا با خواسته های آقای پوتین موافقت کرده و برای اجبار اوکراین به پذیرش آن ها تلاش کند.

امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه، جورجا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، دونالد توسک، نخست وزیر لهستان، کی یر استارمر، نخست وزیر بریتانیا، اورزولا فن در لاین، رییس کمیسیون اروپا و الکساندر استوب، رییس جمهوری فنلاند در این بیانیه ضمن حمایت از تلاش های دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا برای پایان دادن به جنگ اوکراین، اعلام کردند که راه حل دیپلماتیک برای حل این جنگ سه سال و نیمه باید حاوی تضمین های امنیتی و معتبری باشد که به اوکراین امکان دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی را بدهد.

رهبران اروپایی ضمن تاکید بر اینکه خط تماس کنونی باید نقطه آغازی برای مذاکرات باشد ، گفتند: مذاکرات معنادار تنها در چارچوب یک آتش بس یا کاهش درگیری ها امکان پذیر است. ما همچنان بر اصل عدم تغییر مرزهای بین المللی با استفاده از زور پایبندیم. رهبران اروپایی همچنین تهاجم نظامی روسیه به اوکراین را غیرقانونی ، غیرموجه و نقض آشکار منشور سازمان ملل و دیگر معاهدات بین المللی دانستند.

رهبران اروپایی ضمن تاکید بر این که خط تماس کنونی باید نقطه آغازی برای مذاکرات باشد ، گفتند: مذاکرات معنادار تنها در چارچوب یک آتش بس یا کاهش درگیری ها امکان پذیر است. ما همچنان بر اصل عدم تغییر مرزهای بین المللی با استفاده از زور پایبندیم. رهبران اروپایی همچنین تهاجم نظامی روسیه به اوکراین را غیرقانونی ، غیرموجه و نقض آشکار منشور سازمان ملل و دیگر معاهدات بین المللی دانستند.

تنها ساعاتی پیش از انتشار بیانیه رهبران اروپایی در حمایت از اوکراین، وزرای خارجه کشورهای اروپایی در جلسه چندساعته با حضور جی دی ونس، معاون دونالد ترامپ در واکنش به پیشنهاد آقای پوتین، پیشنهاد متقابل خود را مطرح کردند.

به گزارش وال استریت ژورنال به نقل از مقام های اروپایی آگاه از این جلسه، این طرح پیشنهاد روسیه برای مبادله بخش های تحت کنترل اوکراین در منطقه دونتسک را رد می کند.

ولودیمیر زلنسکی شامگاه شنبه این نشست را سازنده توصیف کرد و گفت: استدلال های ما شنیده می شود. خطرات مورد توجه قرار گرفته اند.

او افزود: مهم است که آمریکا اراده و توانایی پایان دادن به جنگ را داشته باشد و ما از تلاش های رییس جمهوری ترامپ برای توقف کشتار استقبال می کنیم.

یک مقام آمریکایی گفت این نشست ها در جهت پیشبرد هدف ترامپ برای پایان دادن به جنگ اوکراین پیشرفت ایجاد کرده است. یکی از شرکت کنندگان اروپایی نیز گفت طرف آمریکایی واکنش مثبتی به طرح اروپایی نشان داده است. امانوئل ماکرون روز شنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: آینده اوکراین نمی تواند بدون حضور اوکراینی هایی که بیش از سه سال برای آزادی و امنیت خود جنگیده اند، تعیین شود. اروپایی ها نیز لزوما بخشی از راه حل خواهند بود، چرا که این موضوع به امنیت آنان مربوط است.