فرارو- تصمیم انتقال آب سد طالقان به استان تهران در حالی اتخاذ شد که پایتخت با بحران آب مواجه است؛ بنابراین این تصمیم اجتناب ناپذیر بود، اما ابعاد این تصمیم هنوز مورد پرسش است.

به گزارش فرارو، پس از بازدید مسعود پزشکیان از سد طالقان، تصمیم گرفته شد که طرح انتقال آب سد طالقان به تهران اجرا شود. حدود 15 روز پس از آغاز این پروژه، رییس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرد: پیش بینی می شود این خط انتقال تا حداکثر مهرماه به مدار بهره برداری برسد.

با این وجود، ممکن است این اقدام به طور مقطعی بحران آب پایتخت را کاهش دهد؛ اما آیا در بلندمدت منطقی و پایدار به نظر می رسد؟ در صورت ناکامی این پروژه، چه پیامدهایی ممکن است برای طبیعت و اکوسیستم سد طالقان به همراه داشته باشد؟

در این خصوص باقر قرمزچشمه، عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، در گفت وگویی با خبرنگار فرارو گفت: این تصمیمی است لاجرم. وی ضمن هشدار در مورد دوراندیشی برای حل بحران آب افزود: انتقال آب بین حوزه ای می تواند اکوسیستم های پایین دست را تحت تأثیر قرار دهد؛ تجربه زاینده رود و دریاچه ارومیه نشان می دهد بی توجهی به حق آبه ها می تواند پیامدهای زیست محیطی گسترده ای داشته باشد.

قرمزچشمه درباره منطق و درستی طرح انتقال آب از سد طالقان به تهران گفت: در این شرایط، این تصمیم اجتناب ناپذیر است و راه دیگری برای مدیریت وجود ندارد. اما دستکاری در طبیعت اشتباه است. تهران بدون برنامه گسترش یافته و جمعیت آن بیش از ظرفیت اکولوژیکی آن است. حال با وجود پنج سدی که آب به تهران می رسانند، این سدها به خاطر همین افزایش جمعیت خارج از ظرفیت ساخته شده اند. با توجه به وضعیت بی آبی کنونی، این تصمیم لاجرم است، اما باید پیش بینی های لازم انجام می شد و دست اندرکاران از قبل باید روش های کاهش مصرف و هدررفت آب را در نظر می گرفت تا به این نقطه نمی رسیدیم. این نکته مهم است.

وی در حالی که تاکید کرد پس از رد کردن شرایط بحرانی کنونی باید برای درازمدت فکری اساسی کرد، سه راه حل پیشنهاد داد:

اول، پرت آب 30 درصدی در مسیر انتقال و توزیع باید به حداقل برسد؛ زیرساخت های شبکه های ما در حال حاضر بسیار مشکل دارند.

دوم، با فرهنگ سازی، مصرف آب باید کنترل و کاهش یابد؛ میزان مصرف فعلی، روزانه بیش از 200 لیتر در روز است. این درحالی است که استاندارد آن توسط وزات نیرو، 130 لیتر اعلام شده که برای اقلیم خشک عدد بالایی است و باید این استاندارد به زیر 100 یا حتی 80 لیتر کاهش پیدا کند.

و سوم، مسئولان باید به دنبال روش هایی برای کاهش مصرف آب باشند؛ استفاده از سطوح آبگیر باران شهری و مسکونی و آب خاکستری می تواند تا 30 درصد از نیاز آبی شهر تهران را کاهش دهد. لذا طرح های تشویقی برای اجرای طرح های ذکر شده در ساختمان های موجود و الزام بکارگیری آب خاکستری در ساختمان های جدید از دیگر راهکارهای موثر است.

با توجه به آمارها که نشان می دهد حجم مصرف آب در بخش کشاورزی هفت برابر بخش خانگی است، این سوال مطرح می شود که آیا صرفه جویی همچنان می تواند کلید حل مشکل باشد؟ در این رابطه، قرمزچشمه گفت: در همه جای دنیا وضعیت مشابه است. نکته ای که کمتر به آن پرداخته شده این است که آب شرب با آب کشاورزی تفاوت دارد. آب شرب نیاز به تصفیه با هزینه بالا دارد، در حالی که آب کشاورزی چنین نیازی ندارد. در برخی موارد، حتی پساب و آب دارای املاح برای کشاورزی استفاده می شود و ممکن است برای آن مفید هم باشد. هزینه تصفیه آب شرب بسیار بالاست. البته صرفه جویی در همه بخش ها لازم است، اما تصور اینکه به دلیل مصرف بالای آب در بخش کشاورزی، باید بیشتر بر صرفه جویی در آن حوزه تمرکز کرد، اشتباه است.

قرمزچشمه در پاسخ به این سوال که آیا به جای انتقال آب از سد طالقان بهتر نبود زیرساخت های آبی پایتخت را بازسازی کنیم تا هزینه کمتری متقبل شویم، گفت: شکی نیست که هزینه انتقال آب از سد طالقان به تهران زیاد است، اما مسئله این است که بازسازی زیرساخت ها در کوتاه مدت امکان پذیر نیست.

وی با اشاره به اینکه دوستداران منابع طبیعی مخالف دست بردن به آرایش طبیعت هستند، افزود: متخصصین منابع طبیعی مخالف انتقال آب بین حوزه ای هستند، ولی در شرایط خاص و با وجود هزینه بالا، مجبوریم. علت این است که مسئولان پیش تر تدابیر لازم برای شرایط خشکسالی را در نظر نگرفته بودند. این یک تلنگر است برای کل جامعه، نه فقط برای مسئولان. با این وجود امیدواریم در سال های آینده حق آبه طالقان به تهران تخصیص نیابد.

قرمزچشمه در پاسخ به این سوال که آیا سد طالقان در اثر انتقال آب به تهران آسیب نمی بیند، گفت: سد آسیبی نمی بیند، اما اکوسیستم اطراف آن آسیب خواهد دید. مهم این است که ما حق آبه پایین دست را مورد استفاده قرار می دهیم، مانند زمانی که آب زاینده رود پیش از رسیدن به تالاب گاوخونی مورد استفاده قرار می گرفت. در مثالی دیگر، حق آبه ای که دریاچه ارومیه را تغذیه می کرد، گرفته شد و اکنون گفته می شود احتمال دارد، به دلیل گرد و غباری که از سطح دریاچه بلند می شود، مردم با بیماری مواجه و مجبور مهاجرت از شهرها و روستاهای اطراف دریاچه شوند.