دریای کاسپین، بزرگ ترین پهنه آبی بسته جهان، امروز بیش از هر زمان دیگری زیر فشار آلودگی های گوناگون قرار دارد. از پساب های صنعتی و نفتی گرفته تا زباله های پلاستیکی و سموم کشاورزی، همه در حال تغییر چهره این اکوسیستم منحصربه فردند. تهدیدی که حیات آبزیان را به خطر انداخته و سلامت و معیشت میلیون ها انسان وابسته به آن را نشانه رفته است. به گزارش همشهری آنلاین، یک کارشناس اکوسیستم های آبی به دسته بندی منابع آلاینده دریای کاسپین پرداخت و گفت: ما چند گروه اصلی از منابع آلاینده در دریای کاسپین داریم. نخستین گروه، فاضلاب های شهری و صنعتی هستند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق رودخانه ها وارد دریا می شوند. این فاضلاب ها گاه حاوی پساب های صنایع نفت، پتروشیمی، فلزات و مواد شیمیایی هستند که فلزات سنگین و مواد سمی را نیز به همراه دارند. علی ارواحی افزود: گروه دوم، آلودگی های نفتی ناشی از استخراج و حمل ونقل نفت و گاز در بستر و اطراف دریاچه خزر است. این گروه از آلاینده ها به ویژه در کشورهای آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان بسیار پررنگ است و موجب نشت نفت و افزایش آلاینده های هیدروکربنی در آب دریا می شود. ارواحی ادامه داد: سومین گروه، آلاینده های کشاورزی شامل کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات است. این مواد از طریق مزارع وارد رودخانه ها شده و نهایتا به دریای کاسپین می رسند. این روند منجر به پدیده یوتریفیکاسیون (Eutrophication) یا به زبان ساده سبب افزایش مواد مغذی در آب که سبب کاهش اکسیژن محلول و آسیب به حیات آبزیان می شود. این کارشناس اکوسیستم های آبی همچنین به زباله های جامد و پلاستیکی اشاره کرد و گفت: پسماندهای ساحلی، پلاستیک ها، لاستیک ها و سایر زباله های تجزیه ناپذیر به ویژه در مناطق گردشگری، وارد دریا می شوند و تاثیر منفی بر حیات آبزیان دارند. ارواحی با تاکید بر نقش فلزات سنگین و سمی اظهار کرد: این آلاینده ها عمدتا از معادن، صنایع فلزی، رنگ سازی و واحدهای صنعتی ناشی و موجب تجمع عناصر خطرناک مانند جیوه، سرب و کادمیوم در آب دریا می شوند. او گفت: یکی دیگر از منابع آلاینده، تخلیه فاضلاب کشتی ها، نشت سوخت و انتقال گونه های غیر بومی از طریق آب توازنی کشتی هاست که موجب اختلال در اکوسیستم طبیعی دریای کاسپین می شود. ورود گونه های مهاجم از طریق کشتیرانی، رقابت شدیدی با گونه های بومی ایجاد کرده و ممکن است منجر به حذف برخی از آن ها شود. ارواحی درباره پیامدهای این آلودگی ها توضیح داد: نخستین پیامد، تخریب اکوسیستم و کاهش تنوع زیستی است. گونه های حساس و بومی مانند ماهی های خاویاری برای تخم ریزی به آب های بسیار تمیز نیاز دارند و این آلودگی ها زیستگاه های ساحلی و دریایی را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. او با اشاره به آلودگی زنجیره غذایی گفت: تجمع فلزات سنگین در بدن آبزیان و پرندگان آبزی، هم تهدیدی برای تنوع زیستی است و هم سلامت انسان را به خطر می اندازد. این آلودگی ها می توانند موجب بروز بیماری های مزمن، مسمومیت های غذایی و حتی سرطان شوند. کارشناس اکوسیستم های آبی همچنین به تغییرات شیمیایی و اکولوژیک در آب اشاره کرد و گفت: افزایش مواد مغذی موجب رشد بیش از حد جلبک ها و کاهش اکسیژن محلول و در نهایت به مرگ آبزیان منجر می شود. تغییر در pH و کاهش شفافیت آب نیز فتوسنتز گیاهان آبی را مختل می کند. ارواحی به پیامدهای اقتصادی آلودگی دریای کاسپین اشاره کرد و گفت: آلودگی ها موجب کاهش ذخایر شیلاتی، آسیب به صادرات محصولات دریایی مانند خاویار، و افزایش هزینه های تصفیه و پاکسازی آب می شوند. همچنین صنعت گردشگری ساحلی به دلیل آلودگی آب و ساحل با کاهش رونق مواجه شده است. این متخصص اکوسیستم های آبی در پایان هشدار داد: افزایش بیماری های گوارشی، پوستی و بحران های اجتماعی در جوامع وابسته به دریاچه از دیگر پیامدهای این آلودگی هاست. از دست رفتن منابع معیشتی در این جوامع می تواند تبعات اجتماعی گسترده ای به همراه داشته باشد. آلاینده های 5 کشور ساحلی کاسپین ایران: فاضلاب صنعتی و شهری بدون تصفیه، سموم و کودهای شیمیایی مزارع روسیه: آلاینده های صنعتی، نفتی و کشاورزی رود ولگا، خطر نشت نفت از میادین شمالی آذربایجان: آلودگی شدید نفتی در سواحل و خلیج باکو، پساب صنعتی و شهری بدون تصفیه قزاقستان: نشت نفت از میادین شمال و شرق، آلاینده های کشاورزی رودخانه ها ترکمنستان: آلودگی نفتی و صنعتی در بندر ترکمن باشی، پساب های کشاورزی رودخانه ها  اینفوگرافیک آلوده ترین و سالم ترین سواحل ایرانی خزر |