یکی از تمدن های کهن که بسیار مورد توجه باستان شناسان است و با وجود کاوش های بسیار، هنوز هم رازهای سر به مهر زیادی دارد، مایا به عنوان یکی از تمدن های باستانی و درخشان آمریکای مرکزی است. این تمدن که با دستاوردهای برجسته در زمینه معماری، ریاضیات، نجوم و هنر شناخته می شود در مناطقی از جنوب مکزیک، گواتمالا، هندوراس و السالوادور شکوفا شد، به همین دلیل هم باستان شناسان در این کشورها به دنبال یافتن حقایق بیشتری از این قوم هستند.

به گزارش ایران، در ادامه پژوهش ها، محققان و باستان شناسان دانشگاه تولین (Tulane) در ایالت لوییزیانا آمریکا با ابزارهای فناورانه، به اعماق جنگل های گرمسیری شبه جزیره یوکاتان در مکزیک، به عنوان قلمرو ناشناخته مایاها راه یافتند تا رازهای دیگر یکی از مشهورترین و جذاب ترین تمدن های باستانی جهان را رمزگشایی کنند.

تازه ترین مطالعه به رهبری محققان این دانشگاه، نشان می دهد تمدن باستانی مایا با 16میلیون نفر جمعیت در اوج خود یعنی 1400سال قبل، بسیار پرجمعیت تر و سازمان یافته تر از چیزی بوده که پیش از این تصور می شد. این موضوع نشان می دهد که مایاها دولت یا شهرهای پراکنده ای نداشته اند و احتمالاً در قالب تمدن هایی به هم پیوسته، در مناطق شهری و روستایی زندگی می کرده اند.

این مقاله که در مجله علوم باستان شناسی منتشر شده، دلیل سخت بودن دسترسی به سکونتگاه های روستایی تمدن مایاها که در زیر جنگل های دشت های مایا در یوکاتان مدفون شده اند را توضیح می دهد. در این مقاله که به قلم فرانسیسکو استرادا-بللی ، از اساتید دانشگاه تولین نوشته شده، آمده است: این منطقه تا حد زیادی دور از دسترس قرار دارد و با روش های معمول، به سختی می توان به کاوش در آن پرداخت.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مایای باستان هرگز از شگفت زده کردن او دست برنمی دارد، از بررسی 36 هزار مایل مربع زمین به لطف رویکردی نوآورانه و با استفاده از اسکن توسط فناوری لیدار خبر داد؛ وسعت بالایی که در هزار سال گذشته، خالی از سکنه بوده ولی حالا فناوری، فرصتی خیره کننده در اختیار محققان قرار داده تا سکونتگاه های دست نخورده و خاموش مایا را بررسی کنند.

پروفسور بللی ، این فناوری را کلیدی برای گشودن دریچه ای جدید به روی محققان و تغییر درک آن ها از چگونگی سازماندهی تمدن مایا می داند. محققان در این مطالعه نه تنها دریافتند که مایاها پرجمعیت تر از گمانه زنی های قبلی بوده اند، بلکه بار دیگر پیشرفت و توسعه عجیب جامعه مایا در مناطق شهری و روستایی، کارشناسان را شوکه کرد.

این پژوهش جدید، نتیجه گیری انجام شده در مطالعه مربوط به سال 2018 که جمعیت مایاها بین سال های 600 تا 900 میلادی را حدود 11 میلیون تخمین زده بود، اصلاح کرد.

پروفسور بللی دراین باره می گوید: ما در تحقیق جدید، انتظار افزایش اندکی در جمعیت تخمینی مایاها در سال 2018 داشتیم، اما فناوری لیدار به ما کمک کرد تا شاهد یک جهش 45 درصدی در تخمین جمعیت این تمدن باشیم که این عدد، واقعاً تعجب آور بود. موضوع عجیب دیگر، وسعت قلمرو مایاها بود که ویرانه ها نشان از پیچیدگی و سازماندهی این تمدن دارد.

اما فناوری لیدار چگونه به باستان شناسان کمک کرد؟ برای رسیدن به این درک جدید و خارق العاده، پژوهشگران از لیدار یا فناوری تشخیص و فاصله یابی نور استفاده کردند. طبق گزارش Live Science، در این روش یک هواپیما دستگاه لیدار را حمل می کند؛ دستگاهی که پالس های لیزری را به زمین می فرستد و پس از اسکن، از این داده ها برای تولید نقشه های سه بعدی استفاده می کند. ویرانه های ساختمان ها در این نقشه ها می توانند سرنخ هایی درباره تراکم جمعیت ارائه دهند و محققان با کمک این داده ها می توانند تعداد کل جمعیت را محاسبه کنند.

در این تحقیق، باستان شناسان از لیدار در منطقه ای بزرگ به وسعت 36 هزار و 700 مایل مربع استفاده کردند و البته از اطلاعات و داده های مرکز Goddard Space Flight ناسا هم کمک گرفتند. در واقع محققان با کمک ابزارهای فناورانه موفق شدند با بررسی ویرانه ها، داده های لازم برای تخمین دقیق تر جمعیت در سکونتگاه هایی واقع در زیرزمین را به دست بیاورند.

پروفسور بللی دراین باره می گوید: ما مطمئن هستیم که یافته های مبتنی بر لیدار، واضح ترین تصویر از الگوهای سکونتگاه های باستانی مایا را به ما ارائه می دهد. اکنون شواهد محکمی داریم که نشان می دهد جامعه مایا در شهرها و مناطق روستایی بسیار سازمان یافته تر و پیشرفته تر از چیزی بوده که قبلاً تصور می شد.

در گذشته، محققان معتقد بودند سکونتگاه های روستایی مایا منزوی بوده اند اما تحقیقات اخیر خلاف این امر را ثابت کرد. این بررسی نشان داد مناطق مسکونی و کشاورزی در اطراف کانال های تولید و توزیع مواد غذایی تجمع بیشتری داشتند. تقریباً همه سازه ها در فاصله پنج کیلومتری از یک میدان بزرگ یا متوسط قرار دارند که این امر نشان دهنده دسترسی گسترده به مراکز تشریفاتی- مدنی و به چالش کشیدن فرضیات پیشین درباره سکونتگاه های روستایی منزوی است. دانشمندان پتانسیل استفاده از داده های لیدار را یک گام بزرگ به جلو برای حوزه باستان شناسی می دانند.

با وجود سقوط شهرهای باستانی مایا، میراث آن ها امروز همچنان ادامه دارد. حدود 8 میلیون نفر از نوادگان قوم مایا هنوز در سراسر جنوب مکزیک و آمریکای مرکزی زندگی می کنند و زبان ها و سنت های خود را که نسل به نسل منتقل شده اند، حفظ می کنند.